از بسیاری جهات، اکنون در عصر دسترسی بی‌حدوحصر به ماری جوانا قرار داریم. تولید، توزیع و مصرف این گیاه مخدر در سراسر جهان با روندی تصاعدی در حال افزایش است. در بسیاری از کشورها (هلند، اروگوئه، مکزیک و…) مصرف ماری جوانا کاملا قانونی شده است. بیش از 20 درصد از آمریکایی‌ها در ایالت‌هایی زندگی می‌کنند که مصرف ماری جوانای پزشکی قانونی است.
در نیویورک، ایالتی که قانون ماری جوانا پزشکی بسیار سختی دارد، روت برون 98 ساله برای تسکین دردهای نوروپاتی خود به روغن شاهدانه متکی است. دسترسی به ماری جوانا اکنون حتی خیلی راحت‌تر از دوران”جنون ماریجوانا” در دهه 1930 است. امروز باوجود تکنیک‌های گیاه‌شناسی مدرن و شیمی، در دوره بی‌سابقه‌ای از شکوفایی ماری جوانا قرار داریم.
با در نظر گرفتن این موارد، شاید به نظرتان برسد محققان به‌خوبی توانسته‌اند که این مسئله را کنترل کنند و جوابی برای چیزهایی مثل؛ تا چه میزان مصرف مداوم ماری جوانا افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ یا بهترین دوز مصرف ماری جوانای پزشکی و همچنین خطرات احتمالی آن چیست؟ داشته باشند؛ اما اگر فکر می‌کنید، هشدارهای اخیر در مورد افزایش مصرف ماری جوانا دارای خاستگاهی علمی است، سخت در اشتباه هستید.
رایان واندری، استاد روان‌پزشکی مرکز تحقیقات ماری جوانا دانشگاه جان هاپکینز، می‌گوید:”هنوز سؤالات بسیار اساسی در میان است که باید به آنها پاسخ داده شود. مصرف عملی و قانونی ماری جوانا بسیار سریع‌تر از چیزی بوده که علم بتواند به آن پاسخ بدهد.”
واندری گوید، باوجودی که در چند دهه گذشته، درک ما از ماری جوانا به‌مراتب افزایش‌یافته است؛ اما هنوز هم سؤالات مهمی بدون پاسخ باقی‌مانده‌اند.
اداره مبارزه با موارد مخدر آمریکا (DEA) ماریجوانا را به‌عنوان مخدری بدون ارزش پزشکی دسته‌بندی کرده است، به‌این‌ترتیب، دریافت تأییدیه برای مطالعه و تحقیق در مورد آن، بسیار دشوار است و همچنین مطالعه تأثیرات فراورده‌های گیاه شاهدانه که بسیاری از مردم از آن استفاده می‌کنند؛ تقریبا ناممکن است. چراکه، محققان تنها می‌توانند، از گیاهان مخدری که در خود اداره مبارزه با موارد مخدر کاشت می‌شود، بهره ببرند.
ستاکی گروبر، استاد روان‌پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد و مدیر تحقیقات ماری جوانا برای برنامه عصب‌شناسی بیمارستان مک لین، می‌گوید: “ماری جوانا چیز جدیدی نیست، این گیاه از هزاران هزار سال قبل در دسترس بوده و چیزی نیست که تنها در آزمایشگاه‌ها ساخته‌شده باشد.”
رایج‌ترین سؤالاتی که در مورد ماری جوانا مطرح می‌شود، عمدتا در سه دسته جای می‌گیرند: تأثیر ماری جوانای تفریحی (قانونی) بر روی مصرف‌کنندگان مسن و جوان، تأثیر ماری‌جوانای پزشکی بر بیماران و سؤالاتی در مورد خود گیاه مخدر شاهدانه.
حال باوجودی که مطالعه در مورد ماریجوانا با دشواری‌های بسیاری مواجه است، مطالعاتی در حال انجام است که می‌تواند، در پاسخ به برخی از این سؤالات کمک کند.
خود گیاه شاهدانه، گیاه بسیار جذابی است که انسان برای هزاران سال است که از آن به دلایل مختلفی از آیین‌های مذهبی گرفته تا مهمانی‌های ساده بهره می‌برد. در درون این گیاه حدود 400 ترکیبات شیمیایی وجود دارد و بیش از 60 ترکیب موجود در این گیاه ترکیباتی هستند که به نام کانابینوئیدها شناخته می‌شوند. درواقع، محققان به‌تازگی سیستم عصبی در مغز را کشف کرده‌اند که به‌طور طبیعی به‌وسیله کانابینوئیدها ارتباط برقرار می‌کند.
در حیوانات مختلف، این کانابینوئیدهای طبیعی نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کنند، ازجمله، تأثیر بر خلق‌وخوی، اشتها، حافظه، هوشیاری، درد، فشارخون و چیزهای دیگر. درواقع کانابینوئیدهای ماریجوانا همین سیستم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، به همین دلیل این گیاه چنین تأثیرات گسترده‌ای دارد.
معروف‌ترین کانابینوئید، تتراهیدروکانابینول (THC) است که تا حد زیادی عامل حس سرخوشی پس از مصرف ماریجوانا است. دیگر کانابینوئید معروف، کانابیدیول (CBD) است که برای استفاده‌های پزشکی از ماری جوانا اهمیت زیادی دارد. دریکی از مطالعاتی که انجام‌شده، محققان به دنبال اثرات درمانی این ترکیب بر روی کاهش اضطراب بوده‌اند. این ترکیب همچنین دارای خاصیت تسکین‌دهنده درد است. اما بااین‌وجود، این‌ها تنها دو ترکیب معروف گیاه شاهدانه هستند.
واندری می‌گوید:”ما اطلاعات زیادی در مورد تتراهیدروکانابینول داریم و در حال افزایش درک خود از کانابیدیول هستیم؛ اما بیش از 400 ترکیب مختلف در این گیاه وجود دارند و ما فقط اطلاعات مناسبی درباره دو مورد آن در دست داریم.”
این بدان معناست که هنوز باید اطلاعات زیادی در مورد این ترکیبات به دست بیاوریم، اینکه چه ترکیبی می‌تواند اثرات روان‌گردان داشته باشد و در مقابل چه ترکیبی می‌تواند برای مصارف پزشکی کاربرد داشته باشد. چیزی که باعث پیچیده‌تر شدن موضوع شده، تولید سویه‌های متعددی از کانابیس ها با ویژگی مختلف است. همچنین دانسته‌های کنونی در مورد ماریجوانا به‌هیچ‌وجه خاستگاهی علمی ندارد.
بسیاری از این ترکیبات شاید زیر چتر کانابیس های پزشکی قرار گیرند؛ اما این ترکیبات با توجه به اینکه کانابینوئیدهای خاصی در خود دارند، اثرات مختلفی را هم بر روی افراد می‌گذارند. به گفته واندری، تمام کسانی که از این ترکیبات برای مصارف درمانی استفاده می‌کنند، اطلاعات کافی در مورد انتخاب ترکیب مناسب، دوز مصرفی و تأثیر این ترکیبات در مقایسه با دیگر داروها، در اختیار ندارند.
اما در این بین مطالعه ترکیبات مختلف دشواری خاصی دارد. چراکه محققان تنها امکان استفاده از ماری جوانایی رادارند که مورد تائید اداره مبارزه با موارد مخدر باشد. بدیهی است که این ماریجوانا می‌تواند، تفاوت بسیاری با ماری‌جوانایی که اکثر افراد مصرف می‌کنند، داشته باشد.
یک محقق در کلرادو می‌تواند به فروشگاهی برود و ماریجوانا بخرد، اما نمی‌تواند، مجوز این محصول را برای مصرف آن توسط شرکت‌کنندگان مطالعه‌اش دریافت کند. به‌این‌ترتیب، علاوه بر اینکه آزمایش ترکیبات این محصولات دشوار است، سیستمی برای آزمایش محصولات مختلف شاهدانه هم وجود ندارد. بدیهی است، محققان هم ممکن است، با انجام مطالعه‌ای مشابه به نتایج مختلفی دست پیدا کنند.
در همین حال، محققان دلایل خوبی برای اینکه تصور کنند، در ایالت‌هایی که افراد برای کاهش درد از مصرف داروهای شبه افیونی به ماریجوانا روی آورده‌اند، میزان مصرف بیش‌ازحد (اوردوز) و اعتیاد کاهش‌یافته است. به نظر می‌رسد، باوجود عدم در دسترس بودن اطلاعات کافی در مورد ماریجوانا، دلایل زیادی برای اثرات مثبت این گیاه بر روی سلامتی وجود دارد.
در واقعی برخی از محققان می‌گویند، حداقل ماری جوانا از بسیاری جهات برای جایگزینی داروهای شبه افیونی ایمن‌تر است، چراکه امکان اوردوز در آن وجود ندارد. اما آیا این به معنی، بی‌ضرر بودن آن است؟
وقتی صبحت از مواد مخدر تفریحی می‌شود، ما به‌خوبی از میزان تأثیر الکل بر خواب، عوارض شناختی، احتمال خشونت خانگی و چیزهای دیگری می‌دانیم. اما در مورد ماریجوانا چه؟ حتی اگر اثرات منفی ماریجوانا بر مغز افراد کم سن به اثبات برسد، این نمی‌تواند به این معنا باشد که منع کامل آن بهترین راه‌حل است. قانونی شدن ماریجوانا لزوما به معنی افزایش مصرف آن توسط کودکان و نوجوانان نیست؛ اما می‌تواند تأثیر زیادی بر این روند داشته باشد.
مطالعاتی که در حال انجام است، می‌تواند جواب برخی از سؤالات مهم ما در خود داشته باشد، اما احتمالا باید مدتی منتظر این مطالعات بمانیم. به‌عنوان‌مثال، مطالعه‌ای که اکنون در مورد تأثیر ماری جوانا بر روی کودکان و نوجوانان در جریان است، 10 سال (و یا بیشتر) زمان خواهد برد تا تأثیر آن بر روی شرکت‌کنندگان مطالعه آشکار شود. حتی پس‌ازاین هم ممکن است، بسیاری از ابهامات رفع نشود.
محققان باید پاسخی برای اینکه، ماری جوانا تا چه حد می‌تواند زنان باردار را تحت تأثیر قرار دهد، داشته باشند و اینکه، آیا ارتباطی بین ماریجوانا و کمبود وزن هنگام تولد وجود دارد؟ محققان هنوز نمی‌توانند، پاسخ درستی برای این مورد داشته باشند.
با تمامی این تفاسیر، هنوز دلیلی برای اینکه گیاه شاهدانه را گیاهی اهریمنی و یا برعکس گیاهی جادویی بدانیم، وجود ندارد. بلکه برعکس شاهد اثرات منفی، مثبت و خنثی آن هستیم که نمی‌تواند چیزی را به اثبات برساند.
به گفته گروبر: “ما واقعا به دنبال خوب و یا بد جلوه دادن (ماریجوانا) نیستیم، بلکه تنها واقعیت برای ما اهمیت دارد.”
ماریجوانا در ایران
ماریجوانا در ایران بیشتر با اسامی همچون گُل و ماری شناخته می‌شود. این گیاه مخدر که دیرزمانی نیست (کمی بیش از یک دهه قبل) به ایران واردشده، در سال‌های اخیر با محبوبیت زیادی مواجه شده است.
توماس اردبرینک، خبرنگار نیویورک‌تایمز در گزارش سال گذشته خود با عنوان: “مصرف ماریجوانا در ایران در حال افزایش است” به این موضوع اشاره کرده است.
در قسمتی از گزارش اردبرینک می‌خوانیم: “میزان مصرف ماریجوانا افزایش چشمگیری داشته است. گل نامی که در اینجا به ماریجوانا داده‌اند، در همه جای پایتخت و حومه آن یافت می‌شود. بوی تند دود ماریجوانا از رستوران‌های پیست اسکی دیزین و شمشک به مشام می‌رسد. در ماه‌های زمستان، می‌توان جوانان اسکی‌باز و اسنوبرد سواری را دید که درحالی‌که سوار بر تله کابین به بالای کوه می‌روند، در حال رول کردن پیپر هستند.”
در ادامه گزارش یکی از مصاحبه‌شوندگان از مشاهده مصرف ماریجوانا در پارک‌ها، خیابان‌ها، میدان‌ها و حتی گاهی کافه‌های سطح شهر تهران می‌گوید. در بخش دیگری، یکی مصاحبه‌شوندگان که مدیر یک درمانگاه ترک اعتیاد است، می‌گوید، تعداد بیمارانی که برای ترک ماریجوانا تحت درمان قرارگرفته‌اند؛ در طول پنج سال گذشته چهار برابر شده است.
یکی دیگر از مصاحبه‌شوندگان که مشاور درمانی همین درمانگاه است، می‌گوید، ایرانی‌های مسن‌تر، چه مسئولان امور درمانی و چه والدین، اطلاع کمی از ماریجوانا و تأثیرات آن دارند. همچنین هیچ تلاش رسمی برای اطلاع‌رسانی به مردم در مورد اثرات استفاده از ماری جوانا انجام نمی‌شود. حتی در سال 1391، سردار مؤیدی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر، ادعا کرد، ماریجوانا در ایران وجود ندارد!
استفاده از ماریجوانا به‌طورکلی برای سلامت روان چندان مناسب نیست، گزارش‌های زیادی از ایجاد افکار مربوط به خودکشی و افزایش علائم بیماری اختلال دوقطبی در مصرف‌کنندگان ماریجوانا وجود دارد؛ اما سابقه مصرف شاهدانه، می‌تواند به کسانی که مبتلابه اسکیزوفرنی و دیگر اختلال‌های روانی هستند، امکان انجام بهتر وظایف یادگیری و حافظه را دهد.
همچنین شواهد بسیاری مبنی بر سوءمصرف ماری جوانا و وابستگی و اعتیاد به آن وجود ندارد. علاوه بر این، شواهدی از اختلال در یادگیری و حافظه بلافاصله پس از مصرف ماریجوانا وجود دارد؛ اما پس از قطع مصرف آن، هیچ گزارشی مبنی بر اثرات منفی بلندمدت آن در کارکردهای شناختی وجود ندارد.
با این داده‌های بعضا متناقض، شاید ابهامات این گیاه مرموز حتی بیشتر هم شده باشد! درواقع، عدم دانسته‌های کافی در مورد اثرات درمانی شاهدانه، مضرات و یا فواید آن، منجر به‌نوعی عدم اطمینان شده است، اما آیا صرف عدم وجود شواهد کافی از اثرات منفی، دال بر بی‌ضرر بودن ماریجوانا است؟
.
منبع: sciencealert
