مدتی است که رژیم کتوژنیک بسیار محبوب شده است. در این مطلب همه چیز در مورد این رژیم مشهور و عوارض رژیم کتوژنیک بررسی خواهد شد.
رژیم غذایی کتوژنیک که از آن به نام رژیم کتو نیز نام برده می‌شود، برنامه غذایی است که در آن کربوهیدرات کم و چربی زیاد است. تحقیقات علمی نشان داده است که رژیم کتوژنیک به کاهش وزن و بهبود سلامت منجر خواهد شد.
همچنین این رژیم غذایی فوایدی مانند مقابله با دیابت، سرطان، صرع و آلزایمر نیز دارد. رژیم کتوژنیک می‌تواند باعث کاهش قند خون و میزان انسولین شود. در کنار تمام این فواید، مضراتی نیز گریبان‌گیر افرادی که این رژیم را می‌گیرند خواهد شد. در این مطلب همه چیز را در مورد این رژیم می‌خوانیم و همچنین عوارض رژیم کتوژنیک را بررسی می‌کنیم.
رژیم کتوژنیک چیست؟
در مورد رژیم کتوژنیک و چگونگی عملکرد آن به اختصار می‌توان گفت که هدف در این رژیم غذایی، سازگار نمودن و آموزش متابولیسم یا سوخت و ساز بدن برای استفاده بیشتر از چربی‌هاست. در حقیقت با افزایش مصرف چربی‌های سالم این اتفاق رخ خواهد داد.
رژیم لاغری کتوژنیک یا به طور خلاصه کتو یک روش و سبک برای غذا خوردن است که در آن مصرف کربوهیدرات کاهش یافته و مصرف چربی افزایش می‌یابد. در ضمن مصرف پروتئین هم تا حد زیادی تعدیل می‌شود. چنین رویکردی در نهایت بدن را به وضعیت متابولیکی خاص به نام کتوسیس می‌رساند که به آن متابولیسم چربی‌سوز نیز می‌گویند.
کاهش وزن با رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک یکی از بهترین راه‌های کاهش وزن و لاغری است که خطر کمتری نسبت به بسیاری از رژیم‌های لاغری دیگر دارد. تحقیقات علمی مختلف اثبات می‌کنند که این رژیم غذایی بهتر از رژیم‌های رایج و سنتی کم کالری عمل می‌کند و شما نیز مجبور نخواهید بود که با خوردن هر لقمه کالری آن را محاسبه کنید.
یکی از تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با رعایت برنامه‌های رژیم کتوژنیک تقریبا ۲.۲ برابر بیشتر از کسانی وزن کم می‌کنند که رژیم غذایی کم کالری و با مصرف کم‌تر چربی می‌گیرند. همچنین به دلیل نوع عملکرد این رژیم میزان تری‌گلیسرید و کلسترول HDL خون آن‌ها نیز بهبود پیدا می‌کند.
چگونه افراد دارای اضافه وزن در رژیم کتوژنیک با مصرف چربی بیشتر به کاهش وزن می‌رسند؟ برای پاسخ باید کمی مبانی و اصول علمی را تشریح کنیم. کربوهیدرات، پروتئین و چربی سه ماده غذایی اصلی در تامین نیازهای تغذیه‌ای ما هستند.
کربوهیدرات در قندها و غلات مانند نان، برنج، ماکارونی و همینطور میوه‌ها و سبزیجات بخصوص صیفی‌جات نشاسته‌دار مانند سیب‌زمینی به وفور یافت می‌شود.
پروتئین در تخم مرغ و مواد غذایی گوشتی (سفید و قرمز) و همینطور به مقدار کم‌تر در برخی از گیاهان مانند لوبیا و عدس و آجیل نیز وجود دارد. چربی در غذاهایی مثل آووکادو، زیتون، آجیل‌ها، روغن نارگیل، لبنیات، گوشت دنده و استیک به وفور یافت می‌شود.
بیشتر بخوانید:
- کشف یک گونه جدید قارچ در توئیتر ؛ چگونه یک اکتشاف علمی در توئیتر رخ داد؟
- حال نخستین فردی که واکسن کرونا دریافت کرد چطور است؟
- ربات هوش مصنوعی هنگام آنالیز سخنرانی های ترامپ از کار افتاد!
بدن ما در حالت عادی برای تأمین انرژی از گلوکز استفاده می‌کند. از آنجایی که مقدار این ماده در بدن محدود است بلافاصله بعد از اتمام آن، احساس گرسنگی می‌کنیم و دوباره غذا می‌خوریم.
وقتی آن را برای سوزاندن چربی‌ها بجای گلوکز آموزش دهیم، در هنگام سوختن چربی‌ها مولکول‌هایی به نام کتون در بدن تولید می‌شود که می توان به آن‌ها بسته‌های سوختی بدن هم گفت. بنابراین شما با سوزندان چربی در بدن به انرژی مورد نیازتان دست یافته‌اید و از مصرف گلوکز و دیگر منابع قند و کربوهیدرات بی نیاز خواهید شد.
در رژیم کتوژنیک چه اتفاقی در بدن شما می‌افتد؟
در حالتی که متابولیسم بدن مبتنی بر کربوهیدرات است، بدن گلوکز مورد نیازش را از طریق کربوهیدرات‌ها تامین می‌کند. وقتی مقادیر گلوکز در بدن شما بیش از مقدار مصرف‌تان باشد، انباشت آن در کبد و عضلات به شکل گلیکوژن ذخیره می‌شود. این اولین منبع ذخیره انرژی بدن است که در هنگام حرکات فیزیکی سریع و کوتاه‌مدت و تغذیه سلول‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گلیکوژن موجود در کبد می‌تواند توسط تمام اندام‌ها مورد استفاده قرار گیرد اما گلیکوژن موجود در عضلات تنها در همان بافت مورد استفاده خواهد بود. بنابراین کبد و عضلات، گلیکوژن اضافی خود را بصورت چربی در قسمت‌های مختلف بدن ذخیره می‌کنند.
همینطور کربوهیدرات اضافی نه تنها به چربی بلکه به نوع خاصی از آن به نام تری‌گلیسیرید در خون تبدیل می‌شود که ریسک بیماری‌های قلب را به شدت افزایش می‌دهد.
در نهایت مغز، ماهیچه ها، کبد و تمام اندام‌های دیگر خود را با این سوخت جدید وفق می‌دهند. البته بدن همچنان به گلوکز احتیاج خواهد داشت اما آن را از منابع دیگری تأمین خواهد کرد. در این فرآیند کبد اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب را به گلوکز تبدیل می‌کند.
بیشتر بخوانید:
- هشدارها نسبت به شیوع سندرم مرتبط با کووید 19 در کودکان بالا گرفت!
- آیا با نوشیدن قهوه به وزن دلخواه خود خواهیم رسید؟
- تصاویر برهنه یک مدل آمریکایی 700 هزار دلار به مقابله با آتش‌سوزی استرالیا کمک کرد
- این لاک‌پشت از طریق آلت تناسلی خود نفس می‌کشد!
بدن شروع به سوزندان چربی می‌کند تا انرژی مورد نیاز را تأمین کند، خواه چربی‌های ذخیره شده در بدن و خواه چربی‌هایی که در وعده‌های مختلف مصرف می‌کنیم. به دلیل تثبیت سطح انسولین در بدن، اشتها به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
اهمیت زمانبندی در رژیم کتوژنیک
از نکات مهم در رژیم غذایی کتوژنیک مصرف مواد غذایی در زمان مقرر است. فرض کنید که صبح روز خود را با خوردن کربوهیدرات شروع کرده باشیم، در این حالت سطح گلوکز و انسولین در خون افزایش می‌یابد و دائما احساس گرسنگی می‌کنیم. اتفاق بدتر توقف روند چربی‌سوزی در بدن است. مغز ما در زمان صبح آمادگی بیش‌تری برای شروع فرآیند چربی‌سوزی دارد و این کار را با ترشح هورمون‌های کورتیزول، گرلین و هورمون‌های رشد انجام می دهد.
کورتیزول مسئول انتقال گلوکز به سیستم خون‌رسانی بدن ماست و صبح‌ها که سطح گلوکز در بدن پایین آمده و منابع تأمین آن (گلیکوژن ها) خالی باشد مغز فرمان استفاده از چربی‌ها را می‌دهد. همینطور صبح‌ها سطح هورمون گرلین در بدن ما بالا است که این هورومون خود ترشح هورمون‌های رشد را بالاتر برده و این امر چربی‌سوزی را افزایش داده و فرآیند عضله سازی آغاز می‌شود.
اما با رعایت این قوانین نیز، این رژیم می‌تواند شما را با مشکلاتی روبرو کند. برای آشنایی با برخی عوارض رژیم کتوژنیک با ما همراه باشید.
عوارض رژیم کتوژنیک
عوارض رژیم کتوژنیک با وجود تمام مزیت‌هایی که دارد کم نیست و شامل آنفولانزای کتو تا کاهش میزان میل جنسی در افراد می‌شود. با این که امروزه رژیم لاغری کتوژنیک مورد اقبال و توجه بسیاری از افراد است و تمام آن ها برنامه غذایی رژیم کتوژنیک را رعایت می‌کنند، اما بهتر است قبل از آنکه سراغ این رژیم غذایی بروید، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید و از عوارض جانبی آن آگاه شوید. همچنین بررسی کنید که رژیم کتوژنیک برای شما مناسب هست یا نه. در این بخش قصد داریم برخی عوارض رژیم کتوژنیک را بررسی کنیم.
کاهش میل جنسی
دکتر نانسی پی رهنما، پزشک دارویی گفته است برنامه غذایی کتوژنیک به طور قطع می‌تواند در آغاز باعث کاهش میل جنسی در افراد بشود، زیرا فردی که تحت رژیم لاغری کتوژنیک باشد علائم و عوارض ترک مصرف کربوهیدرات و همچنین آنفولانزای کتو را تجربه می‌کند.
وی اضافه کرد بعد از گذشت مدتی از آغاز کتوژنیک و مصرف کم کربوهیدرات، بدن به شیوۀ جدید عادت می‌کند و احتمال این که میل جنسی افراد دوباره تنظیم شود و حتی در نتیجۀ کاهش وزن، کیفیت بهتری نسبت به قبل پیدا کرده باشد وجود دارد.
آنفولانزای کتو
یکی از عوارض رژیم کتوژنیک می‌تواند آنفولانزای کتو باشد. اغلب افرادی که به سراغ رژیم کتو می روند از قبل دربارۀ این عارضۀ جانبی که در آغاز رژیم پیش می‌آید مطلع نیستند. این عارضه ناشی از ناسازگاری بدن با حالتی است که در آن کربوهیدرات کم‌تر از حد معمول دریافت می‌کند.
کاهش مصرف کربوهیدرات بدن فرد را مجبور می‌کند برای تأمین انرژی مورد نیاز خود به جای گلوکز، کتون ها را بسوزاند. به همین دلیل هم هست که معمولاً در ابتدای آغاز رژیم اغلب افراد احساس خوبی ندارند و مدتی زمان لازم است تا بدن آن‌ها به شرایط جدید عادت کند و با آن سازگار شود. علائم این عارضه عبارت است از:
- سردرد
- تحریک‌پذیری و ضعف
با آغاز کردن رژیم کتوژنیک بدن به جای استفاده از قند و گلوکز به عنوان منبع تأمین کنندۀ انرژی، از چربی های ذخیره‌شده در بدن استفاده می‌کند. در فرایند تجزیه شدن چربی به کمک برنامه غذایی رژیم کتوژنیک، بدن شروع به تولید کتون می‌کند و آن را از طریق ادرار و یا تعرق و… از بدن خارج می‌کند. این فرآیند ممکن است منجر به بروز عوارضی مثل کم آبی بدن، خستگی، سرگیجه، احساس درد در عضلات، حالت تهوع و تحریک‌پذیری بدن بشود. علائم این پرهیز غذایی در آغاز رژیم لاغری کتو تا حدود یک هفته ادامه خواهد داشت.
آسیب‌های قلبی و کلیوی
از آنجا که رژیم کتوژنیک میزان ادرار را افزایش می‌دهد و میزان الکترولیت و مایعات در بدن کم می‌شود، می‌تواند عوارضی شامل از بین رفتن الکترولیت‌هایی مثل سدیم، منیزیم و پتاسیم در بدن بشود. این مسئله منجر می‌شود فرد در معرض ابتلا به آسیب‌های حاد کلیوی و ایجاد شدن سنگ در کلیه‌اش باشد.
این رژیم ممکن است افراد مستعد را در معرض ابتلا به آریتمی‌های قلبی قرار بدهد؛ چرا که الکترولیت‌ها برای پمپاژ خون و انرژی در قلب لازم هستند. نقص و کمبود میزان الکترولیت‌ها در بدن خطری جدی است و می‌تواند منجر به نامنظم شدن ضربان قلب بشود و حتی کشنده نیز باشد. به همین دلیل هم هست که این رژیم برای همۀ افراد توصیه نمی‌شود.
سایر عوارض رژیم کتوژنیک برای لاغری عبارت است از:
- بوی بد دهان
- خستگی‌های مفرط
- یبوست
- چرخه‌های نامنظم قاعدگی
- کاهش میزان تراکم استخوان‌ها
- بروز مشکلاتی در حوزۀ خواب و اختلال آن
عوارض رژیم کتوژنیک بر میکروبیوم‌ها
رژیم‌های کم‌کربوهیدرات و پرچرب کتوژنیک، که در سال‌های اخیر به دلیل داشتن فواید زیاد در کاهش التهاب و وزن، و بهبود عملکرد قلب، بسیار میان مردم مشهور شده‌اند، تأثیر چشمگیری روی میکروب‌های ساکن در روده، به به عنوان میکروبیوم شناخته می‌شوند، دارند.
تحقیقاتی روی موش‌ها انجام شده است که نشان می‌دهد اجسام کتونی، که با رژیم کتوژنیک در ارتباط هستند، مستقیماً بر میکروبیوم‌های روده طوری تأثیر می‌گذارند که در نهایت، باعث سرکوب التهابات می‌شوند. از این پژوهش‌ها این طور نتیجه گرفته شده است که اجسام کتون، به عنوان درمانی برای اختلالات خودایمنی مؤثر بر روده محسوب می‌شوند.
در رژیم‌های کتوژنیک، مصرف کربوهیدرات به طرز چشمگیری کاهش یافته و در نتیجه، بدن برای ادامه متابولیسم خود مجبور به استفاده از مولکول‌های چربی می‌شود؛ تغییری که به ادعای طرفداران این رژیم فواید زیادی دارد.
یک استادیار میکروبیولوژی و ایمنی‌شناسی، Peter Turnbaugh، می‌گوید:
تحقیقات قبلی ما نشان داده‌اند که رژیم‌های پرچرب باعث تغییر در میکروبیوم روده و بروز بیماری متابولیک و سایر بیماری.ها در موش‌ها می‌شود. اما رژیم کتوژنیک که نوعی رژیم پرچرب محسوب می‌شود، به عنوان راهی برای پیشگیری یا درمان بیماری‌ها شناخته شده است. ما در تلاش هستیم تا دلیل این دوگانگی را کشف کنیم.
پژوهشگران 17 فرد بزرگسال دارای اضافه‌وزن، و یا مبتلا به چاقی و بدون دیابت، را به مدت دوماه به عنوان بیمار در یک بخش متابولیکی بستری کرده و رژیم غذایی و ورزش آن‌ها را کنترل کردند.
طی چهار هفته اول پژوهش، به گروهی از شرکت‌کنندگان یک رژیم استاندارد شامل 50 درصد کربوهیدرات، 15 درصد پروتئین و 35 درصد چربی، و به گروه دیگر یک رژیم کتوژنیک متشکل از 5 درصد کربوهیدرات، 15 درصد پروتئین و 80 درصد چربی، داده شد. پس از 4 هفته، رژیم افراد تغییر کرد تا بررسی شود که این تغییر در رژیم غذایی چه تأثیری بر میکروبیوم‌ها دارد.
بیشتر بخوانید:
- تفاوت دوقلوهای همسان و ناهمسان
- هشدارها نسبت به شیوع بیماری ویروسی هپاتیت E
- پروژه نورالینک ایلان ماسک
- عوارض مصرف مواد مخدر در دوره بارداری
تجزیه و تحلیل DNA میکروبی موجود در نمونه‌های مدفوع شرکت کنندگان نشان داد که جابجایی میان رژیم استاندارد و کتوژنیک، به طرز چشمگیری باعث تغییر نسبت مایعات مشترک میکروبی روده Actinobacteria، Bacteroidetes و Firmicutes شده است؛ از جمله تغییرات مربوط به 19 جنس مختلف باکتریایی. اما یک جنس خاص باکتریایی به نام بیفیدوباکتری پروبیوتیک، بیشترین کاهش را در طی رژیم کتوژنیک داشته و همین موضوع منجر شد دانشمندان روی این باکتری متمرکز شوند.
محققان برای درک بهتر چگونگی تأثیر تغییرات میکروبی در طی رژیم کتوژنیک روی سلامتی، روده موش را در معرض اجزای مختلف میکروبیوم‌های انسانی که تحت رژیم کتوژنیک است، قرار دادند. در نتیجه این پژوهش مشخص شد که این جمعیت میکروبی تغییر یافته بطور خاص باعث کاهش تعداد سلولهای ایمنی Th17 می شود؛ نوعی از سلولهای T که علاوه بر مبارزه با بیماری‌های عفونی، باعث ایجاد التهاب در اثر بیماری‌های خودایمنی می‌شود.
در طی آزمایشات رژیم غذایی روی حوانات، که طی آن به تدریج رژیم‌های غذایی حیوانات با رژیم کم کربوهیدرات و پرچربی کتوژنیک تعویض می‌شد، مشخص شد که رژیم کتوژنیک اثر متضادی روی میکروبیوم روده دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که میکروبیوم واکنش متفاوتی نشان می‌دهد زیرا سطح چربی در رژیم غذایی حیوانات به سطحی افزایش می‌یابد که باعث تولید اجسام کتون در غیاب کربوهیدرات می‌شود.
طبق مشاهدات محققان، با جابجایی رژیم غذایی حیوانات با رژیم کتوژنیک، میکروب‌های آن‌ها نیز شروع به جابجایی کرده و منجر به افزایش تدریجی اجسام کتون می‌شود. محققان دریافتند که اجسام کتون حتی در موش‌های که به میزان طبیعی کربوهیدرات مصرف می‌کنند، می‌توانند باعث تغییرات خاص میکروبی در طی رژیم کتوژنیک شوند.
یکی از محققین می‌گوید:
این یک یافته واقعاً جذاب است زیرا نشان می دهد که تأثیر رژیم های کتوژنیک بر میکروبیوم فقط مربوط به خود رژیم نیست؛ بلکه با چگونگی تغییر متابولیسم توسط رژیم، که در نهایت بر میکروبیوم اثر خواهد گذاشت، نیز ارتباط دارد.
بیشتر بخوانید:
- نحوه تشکیل زغال سنگ ؛ تاثیر عالم‌گیری کرونا بر نحوه استخراج زغال سنگ چگونه است؟
- آیا حاضرید برای آزمایش واکسن کووید 19 داوطلب شوید؟
.
منبع: medicalXpress
