به نظر می‌رسد در ادامه اقدامات عجیب و محدودکننده وزارت ارتباطات، قرار است طرحی با هدف قانونمند کردن و نظارت بر تبلیغات در فضای مجازی اجرایی شود.
اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس، پیش نویس طرحی با عنوان مسئولیت تاییدکنندگان در تبلیغات بازرگانی فضای مجازی را ارائه کرده است که به نظر، هدف آن قانونی کردن تبلیغات فضای مجازی است که توسط افراد مشهور و یا سلبریتی‌های معروف به شاخ مجازی انجام می‌شود.
هدف از قانونمندسازی تبلیغات در فضای مجازی همچنین صیانت از حقوق مصرف‌کنندگان کالا و خدمات در برابر آگهی‌های فریبنده و گمراه‌کننده نیز هست.
بیشتر بخوانید: تامین اینترنت کشورهای همسایه توسط ایران ؛ چراغی که به خانه رواتر است!
نظارت بر تبلیغات در فضای مجازی
البته این صرفا نخستین ویرایش از طرح اولیه نظارت بر تبلیغات در فضای مجازی است که ممکن است در آینده تغییر کند. بنابر این پیش‌نویس، تاییدکنندگان در تبلیغات بازرگانی شامل هر شخصی جز سفارش‌دهنده آگهی مانند ورزشکار، بازیگر، پزشک و کاربران فعال و موثر فضای مجازی است که نسبت به معرفی انواع کالاها اقدام می‌کنند و بر ویژگی‌ها، کیفیت یا اثربخشی کالا و خدمات مهر تصدیق می‌زنند. مرکز پژوهش‌های مجلس مدعی است:
با این حساب همه تأییدکنندگان تبلیغات تجاری در فضای مجازی مکلف هستند هنگام تأیید یا تصدیق کالاها یا خدمات به واقعیت‌ها اشاره و از هرگونه اظهارنظر خلاف واقع یا گمراه‌کننده در تأیید و معرفی کالاها و خدمات خودداری کنند.
پیش‌نویس جدید تأکید دارد:
تأییدکنندگان تبلیغات مجازی باید ضمن رعایت قوانین و مقررات تبلیغاتی، به‌طور مشخص و شفاف، تبلیغاتی بودن محتوا را با به کارگیری علامت یا نشان مشخص به مخاطبان و کاربران اطلاع دهند و ماهیت تبلیغات اطلاعات مطرح شده را افشا سازند. این افراد همچنین مکلف خواهند شد تا مخاطبان یا کاربران را از وجود هرگونه قرارداد مالی با تولیدکننده یا طرفی که به نمایندگی از او کالا یا خدمتی را تأیید می‌کنند، مطلع سازند؛ در غیراین صورت مطابق ضوابط برخورد با تبلیغات گمراه‌کننده و خلاف واقع رفتار می‌شود.
طرح پیشنهادی کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس برای نظارت بر تبلیغات در فضای مجازی تصریح دارد؛ «هرگاه تأییدکننده اقدام به تأیید و معرفی آن دسته از کالاها و خدماتی کند که مشتمل بر ادعاهایی درخصوص ویژگی، کیفیت، خاصیت، آثار جانبی، اثربخشی، گواهینامه استاندارد و … باشد، باید مجوزها و گواهی‌های مربوطه را بررسی و از صحت آنها اطمینان حاصل کند. همچنین برای تأیید و معرفی آن دسته از کالاها و خدماتی که تبلیغ آنها نیازمند اخذ مجوز تبلیغ از مراجع ذیصلاح قانونی است، باید مجوز قانونی گرفته شود».
این گزارش درباره قانون تبلیغات در فضای مجازی آورده:
درصورت تصویب این پیش‌نویس، چنانچه کالا یا خدمت مورد تأیید یا معرفی شده توسط افراد یادشده در شبکه‌های مجازی، منجر به ایراد خسارت یا آسیب به مصرف‌کننده شود، افراد تأییدکننده درصورتی مسئول جبران خسارت خواهند بود که با علم به خلاف واقع بودن ادعاهای مطرح شده، اقدام به تأیید و معرفی کنند و یا نسبت به ملاحظه و بررسی مجوزها و گواهی‌های کالا یا خدمت مرتکب تقصیر شوند.
بر این اساس هرگونه اطلاعات غلط و تایید و معرفی خلاف واقعیت در زمینه محصولات و خدمات غیرمجاز و آسیب‌رسان به سلامت که منجر به گمراهی و فریب مخاطب یا کاربران شود، مشمول قانون ممنوعیت تبلیغات و معرفی محصولات و خدمات غیرمجاز و آسیب‌رسان به سلامت در رسانه‌های ارتباط جمعی داخلی و بین‌المللی و فضاهای مجازی مصوب سال ۱۳۹۷ خواهد بود. این پیش‌نویس جدید تأکید دارد:
استفاده از اشخاص کمتر از ۱۸سال در تبلیغات فضای مجازی و همچنین تأیید کالاهای مورد مصرف کودکان ممنوع است و هرگونه تأیید دارو، فرآورده‌های شیر نوزاد، نوشیدنی‌ها و سایر مواد غذایی که به‌عنوان جایگزین کامل‌کننده یا مکمل شیر مادرند ممنوع می‌شود.
مرکز پژوهش‌ها همچنین پیشنهاد داده که پوشش افراد نباید خارج از عرف و آداب و اصول فرهنگ اسلامی باشد و رعایت قوانین به خصوص پوشش و آرایش ضروری است. این پیش نویس می‌افزاید که افراد در صورت رعایت نکردن این موارد ممکن است حتی با حکم دو سال حبس مواجه شوند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم مکلف خواهد بود ۶ ماه پس از تصویب قانون، آیین‌نامه اجرایی را تهیه و به تصویب دولت برساند.
گفته شده که قانون نظارت بر تبلیغات در فضای مجازی با بررسی قوانین ناظر بر مسئولیت‌های تبلیغات و قوانین مشابه در کشورهایی چون چین، آمریکا، انگلیس، هند و اتحادیه اروپا تدوین شده است.
تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد که یکی از اقدامات مهم قانونگذاران و تنظیم‌گران تبلیغات بازرگانی به، منظور حل معضلات ناشی از تایید کالاها و خدمات توسط چهره‌ها در تبلیغات، افشای روابط مادی بین تاییدکننده و سفارش‌دهنده است، چراکه ممکن است مصرف‌کننده با مشاهده چنین تاییدی و با تکیه بر اعتبار چهره مشهور اقدام به خرید خدمت و کالایی کند که درصورت عدم‌ارائه چنین تاییدی، این اقدام را انجام نمی‌داد. این گزارش درباره قانون تبلیغات در فضای مجازی آورده:
در برخی نظام‌های حقوقی، مقام‌های نظارتی به جای تکیه بر مسئولیت تأییدکننده در برابر خسارت و آسیبی که در اثر استفاده محصول یا سفارش خدمت به مصرف‌کننده وارد شده، بیشتر بر پاسخگویی بازایابان در قبال محتوای یک پست رسانه اجتماعی متمرکز شده‌اند.
این روزها تبلیغات مجازی از طریق شبکه‌های اجتماعی، موقعیت‌های شغلی بسیاری برای افراد زیادی پدید آورده و بسیاری از این راه درآمدهای هنگفتی کسب کرده‌اند. این مسئله سبب شده تا نگرانی‌ها درباره حجم تبلیغات و درست یا غلط بودن آنها افزایش پیدا کند و بالطبع تدوین قانون تبلیغات در فضای مجازی می‌تواند در این زمینه کمک حال باشد.
بیشتر بخوانید:
- نماینده مجلس: طراحان صیانت با اختلال در اینترنت می‌خواهند مانع آزادی مردم شوند!
- وزارت ارتباطات از علت اختلال اینترنت و جبران خسارات به مشترکین خبر داد
- اختلال گسترده در شبکه اینترنت کشور امروز 10 مرداد 1401
- اعتراض نماینده مجلس به اختلالات اینترنت ؛ «وزارت ناتوان است!»
دیدگاه شما درباره قانونمندسازی تبلیغات در فضای مجازی چیست؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با ما در میان گذاشته و اخبار تکنولوژی را از تکراتو دنبال کنید.
