حتی اگر نیمی از مغز خود را از دست دهید بازهم عملکرد مغزتان نصف نمی‌شود، ولی پرسش اینجاست که آیا در آن صورت بازهم قدرت سنجش کلمات و تصاویر را خواهیم داشت؟
مطالعهٔ بی‌سابقه‌ای در سیال‌بودگی و درک بصریِ مغز انجام شده که نشان می‌دهد افرادی نظیر کودکان که زیرعمل جراحی بوده‌اند و نیمی از مغزشان خارج شده، توانایی تشخیص تفاوت‌های بین جفت کلمات و چهره‌ها را در ٪۸۰ مواقع دارند. میزان بافت مغزی خارج شده، نشان از برجستگی ظرفیت مغزی و محدودیت‌های آن در بازآرایی عصبی و همسان‌سازی فوق‌العاده‌اش، آن هم علی‌رغم جراحی سخت و یا مصدومیت شدید دارد.
بیشتر بخوانید: عصبانیت هنگام گرسنگی توسط محققان اثبات شد
از دست رفتن نیمی از مغز عملکرد مغز را نصف نمی‌کند
این یافته‌ها که به‌دست پژوهشگران دانشگاه پتیزبورگ در ژورنال پناس منتشر شده، نخستین خیز برای شناخت انعطاف عصبی در انسان و فهم آن‌که آیا نیمکره یک مغز توانایی اجرای عملکردهای معمول خود را با وجود قطع‌شدن بین دو نیمکره دارد یا خیر. تصور کنید نیمکره راست یا چپ‌تان به کلی از بین رود، امّا آیا این عملکرد مغزتان را به‌طور کامل مختل خواهد کرد؟
پرفسور مارلین بهرمن، نویسنده ارشد، می‌گوید:
پرسش این است که آیا مغز از بدو تولد با قابلیت‌های عملکردی خود از پیش، سیم‌کشی شده است یا اینکه به طور پویا عملکرد خود را در زمان بلوغ و تجربهٔ زیستی محیطی سازماندهی می‌کند.
کار با بیمارانی که یک نیمکره دارند، به ما این امکان را داد که مرزهای بالای ظرفیت عملکرد نیم‌کره‌های مغز را مطالعه کنیم. با نتایج حاصل از این مطالعه، اکنون به دریچه‌ای از انعطاف‌پذیری عصبی انسان می‌پردازیم تا در نهایت، قابلیت‌های ساماندهی مجدد مغز را بهتر درک کنیم
اعصاب چطور می‌توانند با نیمی از مغز سازگار شوند؟
انعطاف‌پذیری عصبی فرآیندی است که به مغز اجازه می‌دهد تا فعالیت خود را، در صورت لزوم، تغییر دهد و از نظر ساختاری و یا عملکردی در پاسخ به تغییرات محیطی سازگاری بیابد. و حتی اگر به انعطاف‌پذیری مغز که در اوانِ رشد او به اوج می‌رسد توجه کنیم، نشان از این دارد که مغز ما تا بزرگسالی به خوبی تغییر می‌کند و با محیط پیرامون خود انطباق می‌یابد.
با افزایش سن انسان‌ها، دو نیمهٔ مغز ما که نیمکره نامیده می‌شوند، به طور فزاینده‌ای فعالیت‌های ویژه‌تری را انجام می‌دهند. حتی اگر این تقسیم کار مطلق نباشد، دو نیمکره مسئولیت‌های اصلی متمایزی را نسبت به‌هم بر عهده می‌گیرند؛ یعنی نیمکره چپ به جایگاه اصلیِ کلمه‌خوانی چاپی تبدیل می‌شود و نیمکره راست نیز به جایگاه ویژه‌ای برای تشخیص چهره‌های بالغ.
امّا انعطاف‌پذیری عصبی محدودیت‌هایی نیز دارد؛ به این معنی که ترجیحِ عملکردیِ نیم‌کره‌ها در طول زمان، سفت و سخت‌تر می‌شود. در برخی موارد، بزرگسالانی که به دلیل سکتهٔ مغزی یا تومور و یا ضربه دچار ضایعهٔ مغزی شده‌اند، بسته به اینکه نیمکره چپ یا راست مغز آنها تحت تأثیر قرار گرفته باشد، ممکن است دچار اختلال خواندن یا بینایی شوند.
پژوهشگران چگونه افراد بیمار را شناسایی کردند؟
پیش از هر پاسخی، در این ساحت، پرسش دیگری به ذهن می‌رسد که چه اتفاقی میفتد وقتی مغز مجبور به تغییر و سازگاری شود آن هم در زمانی که هنوز به شدت منعطف است؟ برای پاسخ به این پرسش، پژوهشگران به گروه خاصی از بیمارانی پرداختند که در دوران کودکی تحت عمل جراحی، یک نیم‌کره‌شان را کامل برداشته بودند و یا دچار حملات صرع بوده‌اند.
خارج‌سازیِ نیم‌کره‌‌ٔ مغز نسبتاً نادر است، دانشمندان به ندرت به بیش از تعداد انگشت‌شماری از بیماران در یک زمان مشخص دسترسی دارند. اما گروه دانشگاه پیت، روش غیرمنتظره‌ای را در آغاز همه‌گیری کووید-19 پیدا کرد: عادی‌سازیِ خدمات پزشکی از راه دور که امکان ثبت نام 40 بیمار نیم‌کره‌برداری را فراهم کرد.
برای ارزیابی ظرفیت تشخیص کلمات، پژوهشگران جفت کلماتی را به شرکت‌کنندگان ارائه کردند که هر کدام تنها با یک حرف متفاوت بودند، مانند «صابون / سوپ» (Soap; Soup=) یا «تانک / میخچه» (=Tack; Tank). برای آزمایش اینکه کودکان تا چه اندازه چهره‌های گوناگون را تشخیص می‌دهند، دانشمندان جفت عکس‌هایی را نیز به آنها نشان دادند. که هر یک از این محرک‌ها تنها برای کسری از ثانیه روی صفحه ظاهر می‌شد و شرکت‌کنندگان باید تصمیم می‌گرفتند که آیا جفت کلمه یا جفت صورت یکسان است یا متفاوت.
آینده پژوهش‌ها به‌روی افرادی که نیمی از مغز خود را از دست داده‌اند به کجا خواهد رسید؟
باعث شگفتی بود که، نیمکره موجود از هر دوی این عملکردها پشتیبانی می‌کرد. ظرفیت تشخیص کلمات و چهره بین افراد تحت کنترل و افرادی که نیمکره‌هاشان برداشته شده متفاوت بود، امّا تفاوت‌ها کمتر از 10٪ بود و میانگین دقت بیش از 80٪. در مقایسه‌یِ مستقیم، بین نیمکره‌هایِ تطبیق داده شده در بیماران و گروه سالم، دقت بیماران در تشخیص چهره و کلمه بدون توجه به نیمکره برداشته شده قابل توجّه بود.
مایکل گرانووتر، نویسنده‌یِ ارشد و دانشجوی دکتری برنامه آموزش دانشمندان پزشکی در دانشکده پزشکی پیت، می‌گوید:
«با اطمینان، از دست دادن نیمی از مغز معادل از دست دادن نیمی از عملکرد آن نیست. ما نمی‌توانیم به طور قطعی پیش‌بینی کنیم که برای هر کودکی ممکن است تحت تاثیر نیمکره برداری قرار گیرد، چه اتفاقی میفتد، امّا عملکردی که در این بیماران مشاهده می‌کنیم، دلگرم کننده است. هر چه بیشتر بتوانیم انعطاف‌پذیریِ عصبی بعد از جراحی را درک کنیم، اطلاعات بیشتری را می‌توانیم در اختیار والدینی که باید تصمیمات دشواری اتخاذ کنند ارائه دهیم!»
بیشتر بخوانید:
- سلامت دهان و دندان با یک میکروربات ؛ مسواک و نخ دندان را فراموش کنید!
- خودآ‌گاهی هوش مصنوعی GPT-3 به مرحله‌ای رسیده که درباره خودش مقاله می‌نویسد
- هوش مصنوعی به کمک توسعه شبکه برق چین می‌آید؛ رفع خاموشی‌ها در عرض 3 ثانیه
- ساخت تصویر از متن با هوش مصنوعی دالی ای (DALL-E) به زودی عرضه می‌شود
- ربات های جدید ارتش آمریکا با قلب و سیستم گردش خون بسیار به انسان شبیه هستند
دیدگاه شما در باره‌ی کارکرد ذهن با از دست دادن نیمی از مغز چیست؟ لطفاً نظرات و تجربیات خود را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید و اخبار فناوری را با تکراتو دنبال کنید.
منبع:ScienceDaily
