اگر فیلم دکتر استرنجلاو (Dr. Strangelove) را دیده باشید، قطعا به خوبی با هدف اصلی ساخت یک ماشین قیامت آشنایید:«اگر ما را نابود کنید، ما نیز شما را نابود می کنیم.» سیستم خودکاری که تضمینی برای اقدامات هستهای یک کشور بر علیه کشوری دیگر باشد، دهه‌هاست که بخشی از کابوس جمعی بسیاری از ماست. اما چنین سیستم جهنمی واقعا وجود داشته و نام آن دست مُرده (Dead Hand) بوده است.
اما هدف از طراحی ماشین قیامت چه بوده است؟ در واقع هدف دست مرده، اساسا این بوده که در صورت وقوع حمله هستهای کشوری، این ماشین حمله هستهای متقابلی (مشخصا شدیدتر!) بر علیه کشور مهاجم انجام بدهد. ماشین قیامت سیستمی کاملا اتوماتیک است. نمی توان این سیستم را از کار انداخت و یا غیر فعالش کرد. هدف چنین سیستم مخوفی اساسا داشتن سلاح هسته ای را به امری بیهوده تبدیل می کند.
حتی اگر کشوری ابتدا حمله هسته ای را انجام دهد، ماشین قطعا همه اقداماتش را تلافی می کند و در این صورت اصولا پیروز یک جنگ هسته ای بودن، بی معنی است، چرا که همه ساکنان کشور مهاجم و شاید کشور مورد حمله (در این مورد اتحاد جماهیر شوروی) پس از به کار افتادن ماشین قیامت خواهند مُرد!
ماشین واقعی قیامت که گفته می شود تا سال 1985 وجود داشته، سیستم پدافندی (Perimeter System) و یا به تعبیری دیگر دست مُرده نام داشته است. دلیلی که اتحاد جماهیر شوروی تصمیم به ساخت این ماشین گرفت، به احتمال بسیار زیاد پیشرفت های بسیار ایالات متحده آمریکا در تکنولوژی های موشکی در اوایل دهه 1980 بوده است. پیش از این پیشرفت ها، انتظار می رفت جنگ هسته ای با موشک های بالستیک (موشکی‌هایی با قابلیت حمل کلاهک‌های هستهای به سرتاسر جهان) قاره‌پیما شروع شود.
موشک های قاره پیما معمولا قابل شناسایی هستند و با توجه به اینکه کشور مورد حمله، در حدود 30 دقیقه فرصت دارد، می تواند یک موشک پدافندی را برای مقابله با این موشک ها به کار بیاندازد.
با این حال، آمریکایی ها در دهه 1980 به پیشرفت های بسیاری در سیستم های موشک های قابل پرتاب از زیردریایی رسیده بودند. در واقع با استفاده از این سیستم، آمریکا می توانست حملات هستهای با دقتی بسیار بالا را بر علیه شوروی انجام دهد. در چنین حملاتی زمان لازم برای هشدار به 3 دقیقه می رسید که برای ضد حمله کافی نبود. به این ترتیب شوروی نمی توانسته حداقل در مقابل حمله هسته ای اول آمریکایی ها مقابله به مثل کند. به این ترتیب، اتحاد جماهیر شوروی به دنبال روشی برای حمله متقابل بوده، بنابراین دست مُرده را ساخته است.
سیستم دست مُرده یا سیستم پدافندی در ابتدا تنها یک سیستم پشتیبانی برای ارتباطات اضطراری بوده، اما به یک سیستم اتوماتیک ضد حمله تبدیل شده است. قلب این سیستم چیزی به نام موشک فرماندهی بوده است. موشک فرماندهی یک موشک 15PO11 بوده که به جای کلاهک هسته ای دارای یک فرستنده رادیویی بود. این موشک از یک سیلوی محافظت شده پرتاب می‌شده و جایگزین تمام ارتباطات زمینی نابود شده می شد و به تمام گیرنده های موشک های بالستیک زمینی، پرتاب زیر دریایی و هواپیماهای بمب افکن دستوراتی را ارسال می کرد. دستورات این موشک به سلاح ها و تاسیسات هسته ای، حمله متقابل به هدف از پیش تعیین شده بود.
البته این سیستم پس از شناسایی حمله به خاک شوروی فعال می شده است و مهمتر اینکه تصمیم برای روشن کردن این سیستم های اتوماتیک بر عهده یک فرد عالی رتبه بوده است. به طور کلی، این سیستم در زمان تنش های سیاسی بین شوروی و آمریکا به کار افتاده و در این دوره، بر اساس معیارهای خاصی به صورت غیرفعال نگهداری می شده است. این معیارهای خاص در سال 2009 توسط سرهنگ سابق اتحاد جماهیر شوروی، والری یارونیچ اینگونه شرح داده شده اند:”این سیستم به وسیله شبکه ای از سنسورهای زمین لرزه ای، تابشی و فشار هوا برای شناسایی علائم انفجار هسته ای شروع به کار می کرد. قبل از هر اقدامی، این سیستم چهار موضوع را مورد بررسی قرار می داد و سپس مشخص می کرد، آیا سلاح هسته ای به خاک جماهیر شوروی برخورد کرده است یا خیر.”
این سیستم چگونه تشخیص می داد، سلاحی هسته ای به خاک روسیه برخورد کرده است؟ در واقع، سیستم دارای شبکه ای از سنسورها بود که اختلالات لرزه‌ای مطابق با یک حمله هسته ای را مورد بررسی قرار می دادند. این سیستم همچنین قادر به بررسی سطح تشعشعات، نظارت بر ارتباطات بر روی فرکانس های رادیویی نظامی بود و ممکن بوده، حتی مشخص کند آیا افراد در مقرهای فرماندهی مختلف هنوز زنده هستند یا نه.
به این ترتیب به نظر می رسید، در صورت وقوع یک حمله، سیستم لینک‌های ارتباطی به ستاد فرماندهی شوروی را بررسی می‌کرد و با آنها ارتباط برقرار می‌نمود. در صورت برقراری ارتباط، احتمالا پس از 15 تا 60 دقیقه ماشین به صورت اتوماتیک خاموش می شد. اما اگر چنین ارتباطی برقرار نمی شد، ماشین فرض می کرد، قیامت واقعی فرا رسیده است و از این رو بلافاصله شروع به راه‌اندازی سیستم های خود و دور زدن تمام فیلترهای دستورات فرماندهی می کرد.
بسیاری باور دارند، این سیستم پدافندی هنوز وجود دارد و کار می کند. وجود این سیستم تا سال ها مخفی بود، تنها پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1990، خبرهایی از وجود آن منتشر شد. نیویورک تایمز در مقاله ای که سال 1993 توسط بروس بلر نوشت:
“در یک بحران هسته ای واقعی، موشک های ارتباطی به صورت اتوماتیک به وسیله دستورات رادیویی فعال می شوند و دستور آتش را به موشک های هسته ای در روسیه، بلاروس، قزاقستان و اوکراین مخابره می کنند. ماشین قیامت برای استفاده گسترده از این سیستم های موشکی بدون مشارکت مقامات محلی طراحی شده است. در واقع، این سیستم دستورات فرماندهان حوزه را کاملا نادیده می گرفته است.”
اما اگر دلیل ساخت ماشین قیامت، ترساندن دشمن (ایالات متحده آمریکا) بوده، باید دشمن هم از وجود چنین ماشین مخوفِ آخرالزمانی آگاه می بوده، اما در واقع پس از برداشته شدن دیوار شوروی در دهه 1990، آمریکایی ها از وجود ماشین قیامت خبردار شدند. بنابراین، محرمانه بودن آن چنین فرضی را به کلی رد می کند.
دست مُرده، ممکن است، عامل بازدارنده ای برای حمله هسته ای آمریکایی ها علیه شوروی بوده باشد، اما بیشتر حکم محافظی را داشته که مقامات شوروری را از انجام یک حمله غیر ضروری باز می داشته است. در واقع دست مُرده، این تضمین را به وجود می آورد که در هر صورت اقدام متقابل انجام خواهد شد. ماشین قیامت یک تضمین قوی بوده است. هنگامی که این ماشین به کار افتاد، رهبران اتحاد جماهیر شوروی می دانستند، اگر حمله ای در آینده انجام شود، جوابش را خواهند گرفت.
یارونیچ می گوید:” خودداری از اشتباهی مهلک؛ این دلیل ما برای داشتن سیستم فوق بوده است. “
بنابراین، در عین شگفتی کارکرد حقیقی ماشین قیامت، امیدوار کننده بوده و افرادی مرتجعی که در راس حکومت بوده اند و امکان از بین بردن تمدن بشری را داشته اند را آرام نگه می داشته است. به این ترتیب، اگر روس ها هنوز هم این ماشین آخرالزمانی را در اختیار داشته باشند، اشکالی ندارد. بلکه در عوض باید از این ماشین قیامت تشکر کنیم که صلح را برای جهان به ارمغان آورده است!
.
منبع: foxtrotalpha.jalopnik
