پیش‌بینی‌هایی که از عواقب احتمالی انفجارهای هسته‌ای انجام می‌شود، در بسیاری از موارد روی تلفات آنی و یا پیامدهای رادیواکتیو متمرکز است. اما تیمی از محققان دانشگاه نبراسکا لینکلن در مطالعه خود تأثیر انفجار یک سلاح هسته‌ای را روی الگوهای آب و هوایی جهانی بررسی کرده‌اند.
مطالعه این تیم از نگرانی‌های پس از دوران جنگ سرد نشأت می‌گیرد. رقابت هسته‌ای بین اتحاد جماهیر شوروی و ایالات‌متحده آمریکا موسوم به جنگ سرد، حدود 45 سال به طول انجامید. باوجودی که در این دوره تنش هیچ سلاح هسته‌ای در خاک این دو کشور منفجر نشد، اما آزمایش بمب‌های ارتفاع بالا، مشکلاتی را در جو زمین به وجود آوردند. در آن زمان محققان تئوری زمستان هسته‌ای را مطرح کردند که به‌خوبی پتانسیل‌های مهیب یک انفجار هسته‌ای را نشان می‌داد. اما در دوره جنگ سرد که دوره مناقشات گسترده بین دو ابرقدرت جهان بود، سلاح‌های هسته‌ای از سوی هیچ‌کدام به کار نرفت و در واقع نوعی بازدارندگی در سیاست‌های خارجی این دو ابرقدرت موجب آتش‌بس هسته‌ای شد.
اما اکنون بسیاری از کشورهای بسیار کوچک با پتانسیل بی‌ثباتی بالا (به‌عنوان‌مثال، کره شمالی)، به سلاح‌های هسته‌ای دست‌یافته‌اند و با توجه به اینکه این کشورها ممکن است، تحت شرایطی دست به حمله هسته‌ای بزنند، سؤالی که دهه‌هاست، ذهن دانشمندان را مشغول کرده، مطرح می‌شود که در صورت وقوع چنین انفجار هسته‌ای، تأثیر آن روی جهان چه خواهد بود؟
در این مطالعه محققان جنگ‌های هسته‌ای پیشین را شبیه‌سازی کرده‌اند و بر اساس محاسبات آن‌ها، انفجاری به بزرگی 1300 کیلومترمربع (579 مایل مربع) ، بیش از 5 میلیون تن ذرات کربن سیاه را به لایه استراتوسفر زمین می‌فرستد. البته این شبیه‌سازی‌ها زمستان هسته‌ای که ایده آن در دوران جنگ سرد مطرح شد را پیش‌بینی نمی‌کند، اما یک وضعیت پایدار هسته‌ای را نشان می‌دهد.
در این مطالعه جدید تخمین زده شده که اگر 5 میلیون تن کربن به استراتوسفر پرتاب شود، این ذرات می‌توانند، موجب کاهش قابل‌توجه میزان بارندگی‌های جهانی بین 20 تا 80 درصد (بسته به منطقه) شوند. این می‌تواند موجب کاهش کل حجم تولیدات بخش کشاورزی شود و موجب کاهش فصل رویش بین 10 تا 40 روز برای مدت 5 سال شود. محققان برآورد کرده‌اند که قحطی ناشی از این اثرات آب و هوایی می‌تواند، جان یک میلیارد نفر را (به‌ویژه در کشورهای توسعه‌نیافته) بگیرد.
محققان در مطالعه خود به ذخایر سلاح‌های هسته‌ای جهان پرداخته‌اند و برآورد کرده‌اند، چه میزان انفجار و اینکه چند انفجار هسته‌ای برای منفجر کردن منطقه‌ای 1300 کیلومترمربع لازم است که 5 میلیون تن کربن سیاه تولید کند. محققان از بمب هیروشیما به‌عنوان مرجع مطالعه خود بهره برده‌اند که بمبی بود 15 کیلو تنی و منطقه‌ای به شعاع 13 کیلومترمربع را تخریب کرد.
باوجود در نظر گرفتن این نوع سلاح‌های هسته‌ای، شاهد فاجعه پاییز هسته‌ای خواهیم بود. اما اکنون سلاح‌های قوی‌تری ساخته شده‌اند و باید زرادخانه‌های ایالات‌متحده آمریکا، روسیه و چین را مد نظر قرار دهیم. محققان در مطالعه خود نشان داده‌اند که این سناریوی فاجعه‌بار می‌تواند با انفجار کمتر از پنج بمب هسته‌ای اتفاق بیفتد.
درواقع باید در نظر داشت که تنها قدرتمندترین سلاح هسته‌ای چین که بمبی 5 مگاتنی است، می‌تواند جهان را به پاییز هسته‌ای بکشاند. چین 20 سلاح هسته‌ای دارد. این اولین مطالعه‌ای نیست که به تأثیرات جهانی آب‌وهوای ناشی از یک جنگ هسته‌ای می‌پردازد. مطالعه دیگری که در سال 2007 انجام شد، نشان می‌دهد که انفجار 100 بمب هسته‌ای به بزرگی بمبی که در هیروشیما منفجر شد، می‌تواند اثرات فاجعه باری روی لایه ازون در سطح جهانی داشته باشد.
اما بااین‌حال باید در نظر داشت که جزئیات علمی این مطالعات دقیق نیست و دانشمندان بیش 30 سال است که در مورد اعتبار ادعاهای آخرالزمان هسته‌ای بحث می‌کنند. اختلاف بر سر میزان مواد انفجاری است که براثر انفجار یک سلاح هسته‌ای بزرگ به استراتوسفر پرتاب می‌شود و اینکه چه مدت در جو باقی می‌ماند و در نهایت، تأثیر ملموس آن چه خواهد بود.
بسیاری از نظریه‌پردازان آخرالزمان هسته‌ای در دهه 1980، پیش‌بینی‌هایی مبنی بر وقوع”زمستان هسته‌ای” مطرح کرده‌اند، اما مطالعه جدید سناریوی “پاییز هسته‌ای” را ترجیح داده که به همان اندازه مخرب است. متأسفانه، این یکی از بحث‌های علمی است که تنها در صورت وقوع یک انفجار بزرگ هسته‌ای درستی آن به اثبات می‌رسد و طبیعتا هیچ‌کس واقعا منتظر وقوع چنین فاجعه‌ای نیست.
آدام لسکا، نویسنده ارشد این مطالعه امیدوار است که این مطالعه بتواند درک تأثیرات احتمالی انفجارهای هسته‌ای را ممکن کند و در بدترین حالت، به کاهش تأثیرات جهانی آن کمک کند. لسکا می‌گوید: “ما دانسته‌های موجود در مورد تسلیحات هسته‌ای امروزی را گرد هم آورده و اطلاعاتی از میزان تأثیرات آن فراهم کرده‌ایم. با درک این موضوعات، می‌توانیم انتخاب‌های بهتری پیش روی خود داشته باشیم.”
.
منبع: newatlas
