کاوشگر رباتیک ناسا، آپورچونیتی از زمان شروع طوفان شن مریخ در اواخر خرداد ماه، هنوز نتوانسته با مرکز کنترل ناسا تماس بگیرد. مریخ‌نورد ۶ چرخه ناسا با آغاز طوفان شن خود را در وضعیت خواب زمستانی قرار داده است. در واقع، از آنجایی که مریخ‌نورد آپورچونیتی از پانل‌های خورشیدی برای تامین برق خود استفاده می‌کند، به دلیل نبود نور خورشید قادر به شارژ باتری‌های خود نبوده است.
طوفان شن سرتاسری مریخ، آینده مریخ‌نورد آپورچونیتی ناسا، پرسابقه‌ترین کاوشکر فعال در سیاره سرخ را تهدید می‌کند. آژانس فضایی ناسا در ژوئن سال 2003، این مریخ‌نورد را که به اندازه یک خودروی مخصوص گلف است به سوی مریخ فرستاد. مریخ‌نورد آپورچونیتی ژانویه سال 2004 روی مریخ فرود آمد و در حالی که در ابتدا تنها برای یک ماموریت سه ماه برنامه‌ریزی شده بود، تاکنون ۱۵ سال است که با باتری‌های خورشیدی خود سیاره مریخ را در می‌نوردد.
اما اکنون به نظر می‌رسد که آپورچونیتی به دردسر افتاده است. با توجه به طوفان شنی که تمام مریخ را پوشانده، آپورچونیتی خاموش شده و از ۲۰ خرداد تاکنون نتوانسته اطلاعاتی را به زمین مخابره کند. طوفان‌های شن هر چند سال در سیاره سرخ به وقوع می‌پیوندند، اما ناسا گفته است که طوفان اخیر “یکی از شدیدترین طوفان‌هایی است که تا به‌حال در مریخ دیده شده است.”
بیشتر بخوانید: دانشمندان می‌گویند، استعمار مریخ غیرممکن است
استیو اسکوایرز، دانشمند علوم سیاره‌ای از دانشگاه کرنل و سرپرست ماموریت مریخ‌نورد آپورچونیتی، گفت:
این یکی از بدترین طوفان‌هایی است که آپورچونیتی با آن مواجه می‌شود. هرکاری بتوانیم می‌کنیم و امیداریم که بهترین اتفاق بیافتد.
چرا طوفان شن مریخ‌نورد آپورچونیتی را تهدید می‌کند؟
طوفان شن مریخ نه تنها مانع رسیدن نور خورشید به پانل‌های آپورچونیتی می‌شود، بلکه سطح سیاره را هم با خاک پوشانده است. این دو موضوع با هم، توان ذخیره و استفاده از برق مریخ‌نورد را کاهش دادند. سرما مسئله مهمی در مریخ است، جایی که دمای هوا در فصل سرما آن‌هم در نزدیکی نواحی استوایی به منفی ۷۳ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. چنین سرمایی می‌تواند قطعات فلزی موجود در مدارهای الکترونیکی مریخ‌نورد را منقبض کرده و بشکند.
دکمه‌های کوچکی از مواد هسته‌ای به نام پلوتونیوم 238 باعث می‌شود که مدارهای مریخ‌نورد آپورچونیتی گرم بمانند، اما این مواد برای همیشه سالم باقی نمی‌مانند، بنابراین ممکن است که حالا به اندازه کافی گرم نباشند تا قطعات الکتریکی مریخ‌نورد را گرم نگه دارند. این موضوع بدین معناست که مریخ‌نورد آپورچونیتی هنوز نیاز به برق دارد تا بخاری‌های گرم‌کننده مداری خود را روشن کند و با مرکز کنترل ماموریت روی زمین تماس بگیرد.
تخلیه باتری‌ها نیز مشکل‌ساز خواهد بود. باتری‌ها هر چقدر بیشتر غیر فعال باقی بمانند، ظرفیت ذخیره‌سازی برق بیشتری را از دست می‌دهند. ناسا اعلام کرده که اگر طوفان شن به زودی به پایان نرسد و از غلظت گرد و غبار کاسته نشود، احتمال دارد که باتری‌ها دچار کاهش ولتاژ شوند یا به طور ناگهانی دچار افت ولتاژ شوند. اگر چنین اتفاقی بیفتد یا مریخ‌نورد نتواند از نقص‌هایی که با آن مواجه می‌شوند جان سالم در ببرد، آپورچونیتی هم به دوقلوی خود، اسپیریت خواهد پیوست.
مریخ‌نورد اسپیریت در اوایل مارس 2010 در یکی از زمستان‌های مریخ، پس از جهت‌گیری اشتباه روی سطحی مسطح گیر افتاد و از شدت سرما از کار افتاد.
بیشتر بخوانید: با مناطق گردشگری در مریخ آشنا شوید ؛ پیک نیک در سیاره سرخ!
اسپیریت در زمستان‌های قبل با حرکت به سوی شیب‌های رو به خورشید، حرارت داخلی خود را بالای منفی 40 درجه سانتی‌گراد نگه داشته بود. اما زمستان ۲۰۱۰ (زمستان مریخ) روی سطح تختی به دام افتاد و دمای داخلیش به منفی 55 درجه سانتی‌گراد کاهش یافت. ناسا هم باوجود تلاش‌های بسیار، سرانجام در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که مریخ‌نورد خود را از کاملا از دست داده است.
ناسا هنوز امیدوار است
ناسا در نشست خبری که 25 مرداد برگزار شد، اعلام کرد که “دلایلی برای خوش‌بینی وجود دارد،” چرا که به نظر می‌رسد، طوفان در حال محو شدن است و تا حدی از شدت آن کاسته شده است. به این ترتیب، ممکن است که نور کافی به پانل‌های خورشیدی آپورچونیتی برسد که باتری‌های خود را شارژ کند و با ناسا تماس بگیرد.
ناسا همچنین اعلام کرد که باتری‌های مریخ‌نورد آپورچونیتی پیش از شروع طوفان شن در وضعیت خوبی به سر می‌بردند و احتمالا آسیب چندانی ندیده باشند. مورد دیگر اینکه، طوفان شن که همچون پتویی سیاره سرخ را پوشانده، موجب گرم شدن سیاره نیز شده است و به این دلیل که آپورچونیتی در حال حاضر در ناحیه‌ای به سر می‌برد که به‌تازگی وارد فصل تابستان مریخ شده، می‌تواند به‌اندازه‌ای گرم مانده باشد که آسیب نبیند.
با این حال، یک نماینده ناسا گفته است که هنوز هیچ اطلاعات جدیدی از وضعیت مریخ‌نورد در دست نیست، در واقع مریخ‌نورد هنوز نتوانسته تماسی با ناسا بگیرد. این یکی از طولانی‌ترین دوره‌هایی است که یک کاوشگر رباتیک خورشیدی در مریخ به حالت خواب زمستانی به سر می‌برد.
مریخ‌نورد آپورچونیتی قبلا طول عمر برنامه‌ریزی شده خود را تا 15 سال افزایش داده و قرار هم نیست که جوان‌تر شود. در واقع به همین دلیل ناسا اعلام کرده است که حتی اگر مهندسان ماموریت آپورچونیتی اطلاعاتی از مریخ‌نورد دریافت کنند، باز هم به احتمال زیاد، مریخ‌نورد دیگر همان مریخ‌نورد سابق نخواهد شد.
اخبار نجوم را با تکراتو دنبال کنید.
.
منبع: sciencealert
