چرا عرضه خودرو در بورس کالا لغو شد؟ [گفت‌وگو تکراتو با مهشید بشیری کارشناس بورس کالا]

عرضه خودرو در بورس کالا درست صبح روز اولین معامله، یعنی چهارشنبه 18 خرداد لغو شد. بسیاری راهکار ساماندهی بازار خودرو را، عرضه خودرو در بورس کالا می‌دانستند.

بازار خودرو مدت‌هاست که رنگ آرامش به خود ندیده است. انحصار فروش خودرو به دست تولیدکنندگان، آن هم به قید قرعه و از سویی دیگر قانون عدم واردات خودرو به مدت چهار سال، همگی دست به دست هم دادند تا قیمت خودرو در ایران سر به فلک بکشد و مصرف کنندگان بهایی بیش از ارزش واقعی خودروهای تولیدی بپردازند.

همه‌ی این مسائل، کمسیون صنایع مجلس را به فکر ارائه راهکار انداخت. یک از این راهکارها، عرضه خودرو در بورس کالا بود. راهکاری که اکنون پس از مدت‌ها بررسی و تامل به نظر می‌رسد یک روزه بی‌فایده شده است.

• بیشتر بخوانید: لغو عرضه دیگنیتی و فیدلیتی در بورس کالا ؛ ماجرای نامه محرمانه چیست؟

عرضه خودرو در بورس کالا از ابتدای راه تا انتها

وضعیت خودرو به عنوان یک کالای مصرفی، به علت عدم  وجود ثبات و ساماندهی در بازار خودرو، از ماهیت اصلی خود به عنوان یک کالای مصرفی خارج شده و به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است.

کمسیون صنایع مجلس در مهر ماه سال 1399 برای ساماندهی بازار و صنعت خودرو طرحی را ارائه داد؛ طرحی که به موجب آن خودرو در بورس کالای ایران عرضه می‌شد و هدف آن، شفافیت بالای معاملات این صنعت بود.

27 آبان ماه 1399 سرانجام مجلس کلیات طرح ساماندهی عرضه خودرو در بورس را تصویب کرد. بر اساس این طرح، هر شخص می‌توانست هر سه سال یک‌بار با یک کد ملی، یک خودرو در بورس کالا خریداری کند و قبل از پایان سه سال مقرر، قادر به فروش خودرو نبود.

در ادامه، 29 فروردین ماه سال 1400 سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس از مصوبه این کمیسیون برای عرضه خودرو در بورس کالا جهت متعادل‌سازی عرضه و تقاضا خبر داد. اما نخستین جرقه یا شاید هم نشانه از عدم عرضه خودرو در بورس در تاریخ 30 خرداد 1400​ توسط علیرضا رزم حسینی، وزیر وقت صنعت معدن و تجارت زده شد.

وی اعلام کرد که ورود خودرو به بورس کالا کارشناسی شده نیست و با این موضوع مخالفت کرد.

اما با وجود مخالفت‌ها، نخستین خودرو برای ورود به بورس کالا آماده شد. اسفند 1400 بود که قرار شد خودروی «شاهین» تا 80 درصد تولید خود در بورس کالا عرضه شود. البته این عرضه هیچ‌وقت انجام نگرفت.

در نهایت روز 28 اردیبهشت 1401 عرضه خودرو «کارا» در بورس کالا تصویب شد. البته عرضه‌ای که باز هم به هیچ کجا نرسید و با نامه منوچهر منطقی، معاون خودرویی وزارت صمت لغو شد. در راستای این نامه که روز اول معامله به کارگزاری‌ها ابلاغ شد، عرضه 430 دستگاه فیدلیتی و دیگنیتی نیز لغو شد. گفتنی است برای دو خودروی مذکور از تاریخ 11 خرداد تا 18 خرداد، افراد بسیاری ثبت‌نام کرده و تا سی درصد مبلغ آن را پرداخت کرده بودند.

زیرساخت‌های لازم برای ورود خودرو به بورس کالا به درستی انجام نگرفته بود

تکراتو در خصوص ابهام زدایی چرایی لغو یکباره عرضه خودرو در بورس کالا با مهشید بشیری نهایت نگار، معامله‌گر و کارشناس بورس کالا گفت وگو کرد. نهایت نگار در پاسخ به تکراتو در خصوص علت لغو عرضه خودرو در بورس کالا، ضمن اشاره به دلیل ورود خودرو به بورس کالا گفت: «ایده اصلی عرضه خودرو در بورس کالا کشف نرخ و تعادل در بازار و عدم دخالت دلالان در بازار خودرو بود.» وی افزود:

اما مسئله‌ای که وجود داشت، زیرساخت‌های لازم برای ورود خودرو به بورس کالا به درستی انجام نگرفته بود. از جمله اینکه سیستم معاملاتی مورد نظر برای انجام معاملات خودرو مناسب نبود و ما همگی این موضوع را گوشزد کرده بودیم.

بشیری در ادامه ضمن اشاره به اصرار مسئولان بر عرضه خودرو در بورس کالا اضافه کرد:

مسئله‌ای که عجیب به نظر می‌آید این است که لغو عرضه خودرو در بورس کالا درست صبح روز عرضه اعلام شد. در صورتی‌که می‌دانستند عرضه خودرو در روز چهارشنبه انجام می‌شود، چرا زودتر لغو عرضه را اعلام نکردند؟

وی ادامه داد: «گفته شد که نامه روز قبل ابلاغ شده اما اطلاع رسانی برای ما توسط بورس، درست یک ربع قبل از عرضه خودرو در بورس کالا صورت گرفت و از خواست وزارت صمت در خصوص لغو عرضه گفته شد.»

وی در ادامه در خصوص 30 درصد پولی که متقاضیان برای ثبت‌نام پرداخت کرده بودند گفت: «یک حساب وکالتی بین وام، بورس و مشتری وجود دارد. افراد در بانک یک حساب وکالتی باز می‌کنند و این امکان در بورس برای ما وجود دارد که پول واریزی را بلاک کنیم، به محض عدم انجام خرید، بورس این پول را از بلاک خارج می‌کند.»

وی افزود: «در روزی که به ما اطلاع دادند معامله خودرو انجام نمی‌گیرد ما تمام پول را به متقاضیان بازگرداندیم.»

کلام آخر

بر اساس گفته کارشناسان بورس و اقتصادی، اگر عرضه خودرو در بورس کالا، عملی می‌شد، شاهد کشف قیمت و بازار خودرو و هم‌چنین تعادل در قیمت‌ها می‌شدیم. همچنین عرضه خودرو در بورس کالا روشی شفاف‌تر برای عرضه این کالا بود و در تحویل خودرو و رسیدن مشتری به کالا وقفه‌ کمتری پیش می‌آمد.

سوالی که بی‌جواب می‌ماند اما این است: چرا مسئولان با اینکه می‌دانستند قرار بر لغو عرضه خودرو در بورس کالا وجود دارد، اطلاع رسانی را تا روز معامله انجام ندادند؟ اساسا با وجود هشدارها در خصوص عدم وجود زیرساخت‌های لازم چرا عرضه خودرو در بورس مطرح شد؟

بیشتر بخوانید

• تاریخ مرحله دوم قرعه کشی خودرو در سامانه یکپارچه مشخص شد
• فروش اقساطی کرمان موتور خرداد 1401 [+جدول قیمت و محصولات]
• واردات خودرو انحصاری نمی‌شود [گفت و گوی تکراتو با دبیر انجمن خودرو سازان ایران]

نظر شما درباره عرضه خودرو در بورس کالا چیست؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با تکراتو در میان بگذارید.