تب کریمه کنگو یا تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یک بیماری حاد همراه با تب و خونریزی است که از طریق تماس با خون، ترشحات و یا لاشه دام یا انسان آلوده و همچنین گزش کنه منتقل می شود. برای بررسی جزئیات بیشتر با تکرا همراه باشید.
تاریخچه بیماری تب کریمه کنگو
تب کریمه کنگو (تب خونریزی دهنده کریمه کنگو، CCHF یا Crimean Congo Haemorrhagic Fever) برای اولین بار در سال 1944 میلادی (سال 1323 خورشیدی) در جمهوری خود مختار کریمه که جزئی از اوکراین به شمار می آید، شناخته و نام تب خونریزی دهنده برای آن اعلام شد.
پس از آن در سال 1969 میلادی مشخص شد که پاتوژن ایجادکننده تب کریمه کنگو مشابه یک بیماری است که در سال 1956 در میلادی در کنگو مشاهده شده بود و به دلیل نام مناطق مشاهده شدن این بیماری است که این بیماری را با نام فعلی تب کریمه کنگو می شناسیم.
تب کریمه کنگو در انسان بیماری شدیدی ایجاد می کند که در 30 درصد مواقع می تواند به مرگ فرد مبتلا بیانجامد و شیوع بیمارستانی آن نیز به شدت بالاست.
راه های انتقال تک کریمه کنگو
ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) معمولا در طبیعت به وسیله کنه های سخت پوست هیالوما (Hyalomma) منتقل می شود اما راه های دیگری نیز برای انتقال این بیماری وجود دارد. ویروس تب کریمه کنگو در حالت طبیعی می تواند از طریق تخم (Transovarian transmission) و مراحم مختلف بلوغ کنه (Transstadial survival) انتقال یابد.
مهم ترین راه آلوده شدن خود کنه، خونخوانی کنه هیالوما نابالغ از مهره داران کوچک است. یک بار آلوده شده کنه باعث می شود که این جانور در تمام مراحل تکامل خود آلوده باقی بماند و کنه هیالوما بالغ نیز می تواند این عفونت را به مهره داران بزرگ مثل دام نیز منتقل کند.
ویروس یا آنتی بادی تب کریمه کنگو در کنه هیالوما در مناطق مختلف دنیا مشاهد شده و عفونت در انسان توسط این کنه نیز می تواند از طریق گزش کنه آلوده و یا له کردن آن روی پوست ایجاد شود.
بیماری CCHF می تواند به وسیله گاو، گوسفند، خرگوش صحرایی و جوجه تیغی به نقاط مختلف جهان گسترش پیدا کند. تعداد زیادی از پرندگان به عفونت مقاوم هستند اما شترمرغ حساس است و همچنین این بیماری در حیوانات نشخوار کننده اهلی مثل گاو، بز و گوسفند می تواند یک هفته پس از آلودگی باقی بماند.
همچنین در جنوب آفریقا آنتی بادی برای مقابله با ویروس تب کریمه کنگو از سرم خون زرافه، گاو کوهی، بوفالو، کرگردن، سگ ها و گورخر جدا شده است.
این بیماری در حیوانات اهلی هیچ گونه علائم مشخصی ندارد و خطر انتقال این بیماری در انسان در طی ذبح حیوان آلوده و یا دوره ای کوتاه پس از ذبح آن وجود دارد (که ناشی از تماس انسان با پوست یا لاشه حیوان است).
از راه های انتقال بیماری تک کریمه کنگو از یک انسان مبتلا نیز باید به این موضوع کرد که هرگونه تماس با خون و بافت بیماران به خصوص در مرحله خونریزی یا انجام هرگونه اعمالی که منجر به تماس انسان با خون، بزاق، استفراغ، ادرار و یا مدفون آن ها گردد، باعث انتقال این بیماری خواهد شد.
بیمار مبتلا به CCHF در مدتی که در بیمارستان بستری است می‌تواند به شدت دیگران را دچار آلودگی کند. عفونت های بیمارستانی پس از آلودگی با خون و یا ترشحات بیماران بسیار شایع است.
علائم بیماری تب کریمه کنگو
علائم بیماری تب کریمه کنگو چهار مرحله دارد:
1. دوره نهفتگی یا کمون
این دوره بستگی به نحوه انتقال این بیماری دارد. دوره کمون پس از گزش کنه معمولا یک تا سه روز است و حداکثر به ۹ روز می رسد. دوره کمون پس از تماس با بافت‌ها یا خون‌آلوده معمولا پنج تا شش روز است و حداکثر زمان ثابت شده ۱۳۳ روز بوده است.
2. پیش از خونریزی
شروع علائم ناگهانی حدود ۱ تا ۷ روز بوده و این زمان به طور میانگین ۳ روز است. بیمار در این مدت دچار تب و لرز، سردرد شدید، گیجی، درد و سفتی گردن، درد عضلانی (بخصوص در پشت و پاها)، درد چشم، حساسیت به نور (ترس از نور) می‌گردد.
همچنین احتمال دارد حالت تهوع، استفراغ بدون ارتباط با غذاخوردن و گلودرد در اوایل بیماری وجود داشته باشد که گاهی با اسهال، درد شکم و کاهش اشتها همراه می‌شود. تب معمولا بین ۳ تا ۱۶ روز طول می‌کشد.
تورم و قرمزی صورت، گردن و قفسه سینه، پرخونی خفیف حلق و ضایعات نقطه‌ای در کام نرم و سخت شایع هستند. تغییرات قلبی عروقی شامل کاهش ضربان قلب و کاهش فشارخون مشاهده می‌شود.
توصیه می کنیم با مشاهده هر گونه علائم این چنینی به پزشک متخصص مراجعه فرمایید.
3. دوره خونریزی
مرحله کوتاهی است که به سرعت ایجاد می‌شود و معمولا در روز سوم تا پنجم بیماری شروع می‌شود و ۱ تا ۱۰ روز به درازا می انجام، این زمان به طور میانگین 4 روز خواهد بود. خونریزی در مخاط ها و در پوست بخصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیربغلی و زیر سینه در خانم‌ها دیده می‌شود و در محل‌های تزریق نیز ممکن است ایجاد شود.
در بعضی مواقع استفراغ خونی، خونریزی از بینی و خونریزی رحم آن قدر شدید است که بیمار نیاز به تزریق خون دارد. معمولا بین روزهای ۶ تا ۱۴ بیماری تب کریمه کنگو، کبد و طحال در یک سوم بیماران بزرگ می‌شود.
در بیماری تب کریمه کنگو مرگ به دلیل از دست‌دادن خون، خونریزی مغزی، کمبود مایعات به دلیل اسهال و یا تجمع غیرطبیعی آب و مایعات میان بافتی زیر پوست و حفره‌های ریوی ممکن است ایجاد شود.
در کالبد شکافی بیماران فوت‌شده، معمولا خونریزی در اندازه های مختلف در همه اعضا، بافت ها و داخل معده و روده ها دیده می‌شود.
4. دوره نقاهت
بیماران مبتلا به تب کریمه کنگو از روز دهم وقتی مشکلات و ضایعات پوستی کم رنگ می‌شود، به تدریج بهبود می یابند. اغلب بیماران در هفته‌های سوم تا ششم بعد از شروع بیماری وقتی شاخص‌های خونی و آزمایش ادرار طبیعی شد از بیمارستان مرخص می‌شوند.
مشخصه دوره نقاهت، طولانی بودن و ضعب بدن است که ممکن است برای یک ماه یا بیشتر باقی بماند. در برخی مواقع حتی موها کامل می‌ریزد (که پس از ۴ تا ۵ ماه ترمیم می‌شود). بهبودی معمولا بدون عارضه است. هرچند این احتمال وجود دارد که التهاب رشته‌های عصبی (neuritiss) یک یا چند عصب برای چندین ماه باقی بماند.
راه های پیشگیری از تب کریمه کنگو
چندین راه برای پیشگیری از ابتدا به تب کریمه کنگو وجود دارد که در ادامه به مهم ترین آن ها می پردازیم.
1. به دلیل اینکه متاسفانه بیماری تب کریمه کنگو در دام بدون علامت است، باید از مصرف گوشت گرم و تازه به شدت خودداری شود و دام پس از ذبح باید حداقل تا ۲۴ ساعت در دمای صفر تا مثبت چهار درجه سانتی گراد قرار گیرد تا ویروس‌های آن کشته شده و پس از آن مصرف شود.
2. از خرید گوشت های بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی (کشتار غیرمجاز) خودداری کرده و گوشت های مورد نیاز خود را از مراکز معتبر و بهداشتی خریداری کنید.
3. جهت گندزدایی توالت ها، محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار از مواد ضدعفونی کننده استفاده کنید.
4. منازل و اصطبل‌ها باید جهت کاهش کنه ها سمپاشی شوند.
5. بیمار مشکوک به تب کریمه کنگو باید ایزوله شده و با افراد خانواده و پرسنل بیمارستانی در تماس نباشد. کلیه وسایل بیمارستانی مانند ماسک، دستکش، روپوش، پیش بند، سرنگ های استفاده شده، لوله‌های خون و هر وسیله‌ای که با ترشحات بیمار درتماس بوده باید سوزانده شود.
6. در هنگامی که پرسنل مراقب بیمار در معرض تماس پوستی یا پوستی مخاطی با خون، مایعات بدن و یا فضولات بیمار قرار می‌گیرند بایستی فورا سطح آلوده را با آب و صابون بشویند.
7. کارکنان بهداشتی و درمانی و افرادی که با خون، ترشحات بدن و یا بافت های آلوده بیماران مبتلا به تب کریمه کنگو تماس داشته‌اند باید مرتب و حداقل تا چهارده روز پس از تماس تحت نظر بوده ودرجه حرارتبدن آنها به صورت روزانه کنترل شود و در صورت ظهور علایم بالینی بلافاصله درمان برای آنان شروع شده و اقدامات بعدی انجام گیرد.
راه های درمان تب کریمه کنگو
اساس درمان بیماری تب کریمه کنگو حمایتی است. این درمان شامل تنظیم آب و الکترولیت بدن و درمان اختلال انعقادی درون رنگی پیش رونده یا DIC به همراه داریو ضد ویروس ریباویرین (ribavirin) است. تاکید می کنیم که با مشاهده علائم این بیماری فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید و به این موضوع توجه داشته باشید که درمان های اختصاصی توسط پزشک متخصص و ترجیحا متخصص عفونی انجام خواهد شد.
.
تهیه و گردآوری: تکرا
