دهانه ی اوکاتور (Occatur) در سیاره ی کوتوله ی سرس (Ceres)، خانه ی نقاط درخشان رازآلودی است. تمرکز تحقیقات جدید ماموریت داون (Dawn) ناسا روی آشکار سازی رازهای نقاط سرس و نحوه ی شکل گیری آنها بوده است.
این فضاپیما در حال حاضر به آخرین مدار پایینی خود، بالای سرس و تنها در فاصله ی 374 کیلومتری با سطح آن قرار دارد. همزمان با فرود آن، دانشمندان به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده ی گذشته که در فواصل دورتر تهیه شده بود، پرداختند.
کارل پیترز، زمین شناس دانشگاه براون می گوید: “زمانیکه در ماموریت هایمان به استخراج عمقی اطلاعات می پردازیم، بسیار هیجان انگیز است. خیلی چیزها را دریافته ایم، اما هنوز هم مسائل گیج کننده ای در مورد سرس وجود دارد.”
مقاله ی جدیدی که در ژورنال Nature به چاپ رسیده است یافته های قابل دید و مادون قرمز طیف سنج داون که در واقع ترکیبات قطور سطح سرس هستند را تشریح می کند. این یافته ها همزمان با ارائه ی سرنخ های جالب، سوالات اساسی را در مورد سرمنشا سیاره ی کوتوله مطرح می کنند.
بررسی ها نشان می دهد بخش اعظم سطح سرس از خاک رس با غلظت بالای آمونیاک تشکیل می شود. قبل از ماموریت داون، بنابر طیف سنج های زمین محوری تصور می شد که در سطح سرس مواد معدنی آبدیده وجود دارد اما اتمسفر زمین مانع ورود بخش اساسی از نور ساتع شده از سرس می شود. در نتیجه دقیقا مشخص نبود که آن مواد معدنی آبدیده دقیقا چه بودند؛ آب، آمونیاک یا یک ترکیب مغناطیسی به نام بروسیت.
پیترز می گوید: “به کمک داون می توانیم طیف کامل را ببینیم. با این ابزار، اطلاعات ما بیشتر شده است. به نظر می رسد گونه های آمونیاک صراحتا با اطلاعات اخیر داون همخوانی دارند.”
وجود آمونیاک می تواند دلایل اساسی سرمنشا سرس را در بر داشته باشد؛ البته نا گفته نماند که سوالات بی جوابی را در مورد چگونگی شکل گیری آن در کمربند شبه ستاره ای مابین مریخ و مشتری به وجود می آورد.
پیترز می گوید: “وقتی به مدل های اولیه ی منظومه ی شمسی نگاه می کنیم، وجود این غلظت و تراکم آمونیاک را در فواصل دورتری انتظار داریم؛ در منطقه ای که غول گازی در آن حضور دارد. بنابراین سوال به وجود آمده این است: سرس چگونه می تواند در کمربند شبه ستاره ای، آمونیاک داشته باشد؟”
.
یکی از تاریکترین شبه ستاره ها
یکی از احتمالات بیانگر این است که سرس توانسته مجموعه ای از گرد ستاره های کوچک را که در محدوده ی خارجی منظومه ی شمسی در گردشتند؛ متراکم کرده و ترکیبات آمونیاک آنها را حفظ کند اما این ماجرا دربردارنده ی سوال دیگری است که چرا سرس از بین همه ی مواد موجود، تنها این مواد را حفظ کرده است.
احتمال دیگر این است که سرس از به هم پیوستگی سنگریزه های کوچک آمونیاکی تشکیل شده (سنگریزه های کوچک آمونیاکی در زمان تشکیل اولیه ی منظومه ی شمسی به خارج از منظومه متمایل شده بودند) و یا اینکه به یکباره در فاصله دورتری شکل گرفته و به مرور در زمان مهاجرت اولیه ی سیاره ها، به کمربند شبه ستاره ای نقل مکان کرده است.
دانشمندان امیدوارند اطلاعات تکمیلی به دست آمده به مشخص کردن این موضوع و احتمالات دیگر در مورد سرمنشا سرس کمک کند. در این بین، مقاله ی دیگری شامل یک سرنخ جالب از نقاط درخشان رازآلود سرس می باشد که قبلا توسط داون تهیه شده بود.
پیترز گفت: “سرس یک سیاره ی تیره است، یکی از تیره ترین شبه ستاره های موجود. اما این نقاط، بسیار روشن تر از سایر نقاط دیگر در سطح سرس می باشند.”
تحلیل ها نشان می دهد که این نقاط، رسوب های نمک هستند اما هنوز هم کاملا مشخص نیست که این رسوبات چگونه به این نقطه آمده اند. یکی از احتمالات بیان می کند ترکیبات نمکی شور و آب یخی در سطح سرس به صورت فشرده لایروبی شده اند و بعد از خارج شدن آب، تنها ترکیبات نمک باقی مانده است.
پیترز معتقد است که این پدیده با دوام می باشد اما تحلیل های اطلاعات طیف سنجی باید جواب قانع کننده تری بیابند.
داون در حال کسب اطلاعات بیشتر است و حالا که این فضاپیما به نزدیک ترین نقطه رسیده می تواند تصاویر با کیفیت تری از سطح سرس تهیه کند. دانشمندان می توانند یک ابزار را در قسمت بار مفید داون (که هنوز در سرس از آن استفاده نشده است)، به نام طیف سنج نوترون و اشعه ی گاما به کار ببرند.
پیترز می گوید: “این ابزارهای ترکیبی امکان تعیین سطح شیمیایی سرس را فراهم و نظریه های فعلی را آزمایش می کند. در ماه آینده اطلاعات هیجان انگیز بیشتری خواهیم داشت.”
.
.
منبع: futurity
