اخترشناسان غول گازی بزرگ‌تر از مشتری کشف کرده‌اند. این سیاره فراخورشیدی جرمی بسیار کمتر از مشتری دارد و دارای ساختاری متورم همچون چگالی استروفوم (نوعی فوم بسیار سبک) است.
تیم اخترشناسانی که سیاره KELT-11B را در فاصله 320 سال نوری زمین کشف کرده‌اند، می‌گویند، این جهان فوق‌العاده منبسط سومین سیاره کم چگالی با چنین شعاع و جرمی است که تاکنون کشف شده است. به باور این اخترشناسان، سیاره فراخورشیدی به تازگی کشف شده، می‌تواند، اطلاعات زیادی از نحوه تکامل سیارات خارج از منظومه شمسی در اختیار دانشمندان قرار دهد.
جاشوا پیپر، اخترشناسی از دانشگاه لی های پنسیلوانیا، می‌گوید: “این سیاره بسیار منبسط است، به این جهت، با وجودی که یک پنجم غول گازی مشتری جرم دارد، نزدیک 40 درصد از این سیاره بزرگ‌تر است و دارای اتمسفری فوق‌العاده بزرگ است. ”
به‌جز چگالی غیر معمول KELT-11B، ویژگی دیگری که سبب تمایز این غول گازی می‌شود، روشنایی بسیار شدید ستاره میزبان آن است. این ستاره که KELT-11 نام دارد، در حال تبدیل شدن به یک غول سرخ است. غول سرخ، دومین مرحله عمر ستارگان است، در این مرحله، ستاره استفاده از سوخت هسته‌ای خود را شروع کرده و در حال همجوشی هیدروژن در لایه‌های خارجی خود است.
اخترشناسان پیش‌بینی می‌کنند، KELT-11b در حدود 100 میلیون سال آینده، توسط ستاره میزبان خود بلعیده می‌شود. در واقع با توجه به نزدیکی KELT-11b به ستاره میزبان خود، فرایند بلعیده شدن سیاره تنها کمتر از پنج روز طول خواهد کشید.
اما قبل از اینکه این سیاره متورم بلعید شود، می‌تواند باوجود روشنایی زیاد ستاره میزبان خود KELT-11؛ اطلاعات زیادی در مورد آرایش اتمسفری خود در اختیار اخترشناسان قرار دهد. این ستاره در واقع درخشان‌ترین ستاره در نیم‌کره جنوبی آسمان است که به ستاره‌های گذرای خود مشهور است. به این ترتیب، اخترشناسان با بهره بردن از ترانزیت، فرصت خوبی برای مطالعه این سیاره فراخورشیدی در اختیار خواهند داشت.
روش ترانزیت یکی از روش‌هایی است که دانشمندان با آن امکان مطالعه سیارت فراخورشیدی را دارند. در واقع یکی از مشکلات اساسی در مطالعه سیارات فراخورشیدی، نور بسیار زیاد، ستاره‌های میزبان این سیارات است. به این ترتیب، تقریبا ثبت تصویری مستقیم از این سیارات فراخورشیدی غیرممکن است. در عوض، این سیارات تنها از طریق ترانزیت یا گذر، قابل رصد هستند. زمانی که جرم کوچک‌تری از مقابل جرم بزرگ‌تری گذر می‌کند، چند تلسکوپ امکان مشاهده این پدیده را از نقاط مختلف خواهند داشت.
هنگامی که یک سیاره از مقابل ستاره‌ای عبور می‌کند، نور ستاره را مسدود می‌کند، سیاره‌ای بزرگ‌تر امکان مسدود کردن نور بیشتری را دارد. اگر سیاره‌ای دارای اتمسفر باشد، اتمسفر این سیاره در حال گذر را به‌اندازه هسته سنگی آن گسترده می‌کند، به این ترتیب، سیارات دارای اتمسفر، نور را مسدود می‌کنند. در مقابل، می‌توان این مورد را با سیارات سنگی که دارای اتمسفر نیستند، مقایسه کرد.
اما در مورد ستاره KELT-11، درخشندگی شدید این غول سرخ منجر به نور ترانزیتی کمی شده که برای اخترشناسانی که از تلسکوپ KEL، جفت تلسکوپ‌های رباتیکی در آریزونا و آفریقای جنوبی بهره می‌بردند، به سختی قابل تشخیص بوده است.
پیپر سال گذشته زمانی که برای نخستین بار یافته‌های خود و همکارانش را پیش از ارزیابی علمی برای انتشار، اعلام می‌کرد، به Phys.org گفته بود: “این کشف بسیار چالش‌برانگیز بود، داده‌های اصلی تلسکوپ KELT، تنها -منحنی نوری- اندکی ترانزیت را نشان می‌داد. از آنجایی این کم‌عمق (اندکی کمتر از 0.3 درصد تغییر در روشنایی) و بلند بود، دست یافتن به مشاهدات کامل واقعا بسیار دشوار بود.”
اخترشناسان با مشاهدات بیشتر سرانجام موفق به تائید وجود سیاره KELT-11b شدند و اکنون همان نور کمی که موجب کشف دشوار این سیاره شده، به اخترشناسان کمک می‌کند، ترکیب اتمسفر این سیاره را بررسی کنند. این می‌تواند، سرنخی از نحوه متورم شدن این سیاره در اختیار اخترشناسان قرار دهد.
پیپر به Phys.org گفت: “ما فکر می‌کنیم، سیاره KELT-11b آزمونی بزرگی است که به ما در جهت پی بردن به مکانیسم ایجاد سیارات متورم کمک می‌کند. علاوه بر این، ستاره میزبان این سیاره، زیر غولی است که در مراحل پایانی عمر خود به سر می‌برد، امیدواریم، قادر به مطالعه رفتار سیستم‌های سیاره‌ای در مراحل پایانی عمر ستاره‌های میزبانشان باشیم.”
.
منبع: sciencealert
