نسل پنجم شبکه تلفن همراه یا فایوجی (5G) راه خود را به اسمارت‌فون‌ها باز کرده است. اما آیا این فناوری برای سلامتی انسان خطر دارد؟ با تکراتو همراه باشید.
فایوجی (5G) یا نسل پنجم ارتباطات سیار سلولی در بسیاری از اسمارت‌فون‌های نسل جدید نمود پیدا کرده است. بسیاری از کمپانی‌های تولیدکننده گوشی‌های هوشمند در جدیدترین محصولات خود در سال ۲۰۲۰ از فناوری فایوجی استفاده خواهند کرد. با وجود اینکه نگرانی‌هایی در خصوص خطرات احتمالی این شبکه قدرتمندتر و جدید، برای سلامتی انسان وجود دارد، اما به نظر نمی‌رسد بتوان جلوی گسترش آن را گرفت.
احتمالا تاکنون در شبکه‌های اجتماعی یا وبسایت‌های حوزه سلامت مقالاتی در این زمینه به چشم‌تان خورده است. جان کلام آنها این است: «فایوجی، ارتباطات سیارِ سلولیِ شدت یافته با تشعشعات پرانرژی است که تاثیرات مخرب بالقوه‌ای برای سلامت انسان به دنبال دارد.» در این گفتار تکراتو مسئله سلامتی و 5G را مفصلا شرح خواهیم داد!
نسل پنجم شبکه تلفن همراه (5G) و مسئله سلامت انسان
ادعا می‌شود که «تشعشعات فرکانس رادیویی تولید شده توسط این شبکه جدید می‌تواند دی.ان.ای (DNA) را تخریب کند و به سرطان بیانجامد، آسیب اکسیداتیو را سبب شده و پیری زودرس به بار می‌آورد، متابولیسم سلول‌ها را با اخلال مواجه میکند و با تولید پروتئین‌های استرس منجر به بیماری‌زایی می‌شود.» به نظر نگران‌کننده می‌آید، اما بهتر است ببینیم «علم واقعی» چه می‌گوید.
از فناوری فایوجی (5G) چه می‌دانیم؟
چندسالی می‌شود که این کلمه سرزبان‌ها افتاده است. اما ۲۰۱۹ سالی بود که این استاندارد جدید وایرلس مسیر خود را پیدا کرد. اگرچه هنوز تا دسترسی گسترده به نسل پنجم شبکه تلفن همراه چندسالی فاصله داریم، اما ای‌تی‌اند‌تی (AT&T)، ورایزن (Verizon) و اسپرینت (Sprint) در نیمه نخست ۲۰۱۹ شبکه‌های خود را به 5G ارتقا داده‌اند. در سال میلادی که گذشت فایوجی در تعداد قابل ملاحظه‌ای از شهرها جاپای خود را محکم کرد.
شبکه 5G چیست و چه سرعتی دارد؟ همه چیز درباره 5 جی و اینترنت نسل پنجم
بسیاری از تولیدکننده‌های اسمارت‌فون نیز یکی پس از دیگری به قافله نسل پنجم شبکه تلفن همراه (5G) ملحق می‌شوند. به عنوان مثال گلکسی اس ۲۰ و گلکسی زد فلیپ (نسل جدید گلکسی فولد) دو گوشی جدید سامسونگ به این فناوری مجهز هستند. دستگاه‌های جدید کمپانی‌هایی نظیر ال‌جی، هواوی، موتورولا و زد.تی.ای (ZTE) را نیز به این فهرست اضافه کنید.
نسل پنجم شبکه تلفن همراه نسبت به نسل چهارم، که در ۲۰۰۹ آغاز به کار کرد و پیک سرعت آن حدود ۱۰ مگابیت بر ثانیه است، حداقل ۱۰ برابر عملکرد سریع‌تری دارد. گفته می‌شود پیک سرعت نسل پنجم شبکه تلفن همراه بین ۱۰ تا ۲۰ گیگابیت بر ثانیه باشد. همچنین تاخیر شبکه (Latency) از ۳۰ میلی‌ثانیه به ۱ میلی‌ثانیه کاهش پیدا خواهد کرد؛ موضوعی که برای گیمینگ ویدئویی آنلاین، تماشای زنده ویدئو و اینترنت اشیاء (IoT) ایده‌آل خواهد بود. پیشبینی می‌شود که فایوجی، اتصال سنسورها، کامپیوترها و سایر دیوایس‌ها را با تاخیری بسیار اندک (ultra-low) برقرار کند.
فایوجی و سلامت انسان ؛ منشاء نگرانی‌ها کجاست؟
پیش از آنکه به خطرات نسل پنجم شبکه تلفن همراه (5G) بپردازیم، باید بگوییم که نگرانی‌ها در خصوص خطرات تشعشعات برای سلامتی انسان چیز جدیدی نیستند. همچنین این نگرانی‌ها یک شبه و با یک کشف جدید پزشکی، متوجه 5G نشده‌اند.
آنچه این روزها پیرامون خطرات شبکه نسل پنجم تلفن همراه برای سلامتی انسان می‌شنویم، بازگویی سرخط خبرهایی است که در طول یک دهه گذشته در مورد خطرات تشعشعات الکترومغناطیسی برای سلامت انسان شنیده بودیم و همواره به هر فناوری جدیدی نسبت داده می‌شوند؛ از کنتورهای هوشمند (Smart meter) گرفته تا وای‌فای (Wi-Fi).
به عنوان مثال «ازدیادحساسیت الکترومغناطیسی» (EHS )، یک بیماری فرضی است و به مجموعه‌ای از علائم اطلاق می‌شوند که ظاهرا در نتیجه قرار گرفتن در معرض تشعشات موبایل و وای‌فای در افراد بوجود آمده‌اند. در طول ۳۰ سال گذشته هیچ یک از بیمارانی که مدعی شدند قرار گرفتن در معرض تشعشعات الکترومغناطیسی منجر به کوری آنها شدهاند، نتوانستند اثبات کنند که چه زمانی در معرض یک میدان الکترومغناطیسی قرار گرفته بودند. همچنین سازمان بهداشت جهانی {۱} نیز ارزیابی‌های روانشناسی را در خصوص افراد مدعی ابتلا به EHS تجویز کرده است.
به علاوه سال‌ها مطالعه هنوز نتوانسته ارتباطی میان تلفن‌های همراه و ابتلا به سرطان‌هایی نظیر تومور مغزی را به اثبات برساند. با این حال مثلا در شهری مانند سان‌فرانسیسکو، شهرداری میزان تشعشعات تولید شده توسط موبایل‌ها را در مناطقی خاص به نمایش در می‌آورد. چنین اقداماتی تصورِ وجود خطراتی برای سلامتی را به مصرف‌کنندگان القاء میکند.
تشعشات فرکانس رادیویی (RFR) چقدر خطرناک هستند؟
ریشه تمام نگرانی‌ها در خصوص شبکه‌های تلفن همراه به تعشعات فرکانس رادیویی (RFR) باز می‌گردد. RFR شامل هر موجی است که در طیف الکترومغناطیسی ساطع می‌شود؛ از ریزامواج، اشعه اکس و امواج رادیویی گرفته تا نور مانیتور تلفن همراه و نور خورشید. بنابراین تشعشعات فرکانس رادیویی ذاتا خطرناک نیستند. در نتیجه شرایطی که در آن مشکلات پدید می‌آیند اهمیت پیدا میکند.
محققان می‌گویند مهمترین معیار در تشخیص اینکه آیا یک RFR خطرناک است یا نه، این است که بدانیم تابش یونیزه کننده است یا غیریونیزه کننده. به بیان ساده هر تابش غیریونیزه‌ای آنقدر ضعیف است که نمی‌تواند پیوندهای شیمیایی را بشکند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها ایالات متحده (CDC) فهرست تشعشعات غیریونیزه را منتشر کرده است. {۲}
از جمله مهمترین تشعشعات غیریونیزه می‌توان به اشعه فرابنفش، نور مرئی و سایر امواج با فرکانس کمتر نظیر امواج رادیویی اشاره کرد. فناوری‌های روزمره دنیای امروز، مانند خطوط انتقال نیرو، امواج رادیویی FM و امواج وای-فای در این طیف قرار می‌گیرند. تنها استثناء در این مورد مایکروویوها هستند؛ البته آنها تابش غیریونیزه دارند اما قادرند آسیب بافتی ایجاد کنند. فرکانس‌های بالاتر از فرابنفش، یعنی اشعه ایکس و گاما یونیزه‌کننده برشمرده می‌شوند.
دکتر استیو نوولا (Steve Novella)، استادیار عصب‌شناسی دانشگاه ییل، با اشاره به علت نگرانی عمومی در خصوص تشعشعات می‌گوید: «استفاده از واژه تشعشات غلط‌انداز است، چرا که مردم را به فکر سلاح‌های هسته‌ای و تشعشعات یونیزه‌کننده‌ای می‌اندازد که قطعا آسیب‌زا هستند. تشعشعاتی که می‌توانند سلول‌ها را نابود کنند و به جهش در دی.ان.ای منجر شوند.»
دکتر نوولا می‌گوید از آنجایی که تابش‌های غیریونیزه منجر به آسیب‌های دی.ان.ای و بافت نمی‌شوند، بخش عمده‌ای از نگرانی‌ها در خصوص تشعشعات فرکانس رادیویی تلفن‌های همراه نابه‌جا است. او ادامه می‌دهد: «برای بسیاری از تابش‌های غیریونیزه هیچ مکانیزم مشخصی برای ایجاد حتی تاثیر بیولوژیک گزارش نشده است.»
مطالعات صریح نیستند!
اینکه بگوییم «برای بسیاری از تابش‌های غیریونیزه هیچ مکانیزم مشخصی برای ایجاد حتی تاثیر بیولوژیک گزارش نشده است.» لزوما به این معنا نیست که آنها ایمن‌اند و هیچ اثری ندارند. محققان در این زمینه مطالعات خود را پیش می‌برند.
اخیرا مطالعه‌ای گسترده توسط «پروژه سم‌شناسی ملی» (NTP)، سازمانی زیر نظر دپارتمان خدمات انسان و سلامت، منتشر شده که در بخشی از آن تحت عنوان «تشعشعات فرکانس رادیویی تلفن همراه»، دانشمندان دریافته‌اند که قرار گرفتن در معرض تشعشات بالایی از 3G به مواردی از تومورهای قلبیِ سرطانی، تومورهای مغزی و تومورهای غده فوق‌کلیه در موش‌های نر منجر شده است.
این مطالعه یک نمود عینیِ خوب از دشوار بودن آزمایشات علمی در این زمینه است. در وب‌سایت realclearscience{۳} در مورد این مطالعه می‌خوانیم: »تعداد تومورهای شناسایی شده به قدری اندک است که به لحاظ آماری ممکن است اتفاقی بوده باشند. به ویژه آنکه تنها در مدل‌های نر دیده شدهاند.»
به علاوه، سطح و مدت زمان تابش RFR در این مطالعه بسیار بیشتر از مقداری است که هر انسانی ممکن است در معرض آن قرار بگیرد. نکته دیگر آنکه بنابر اعلام محققان، موش‌هایی که تحت تابش قرار گرفتند بیش از گروه کنترل عمر کردند! دکتر نوولا می‌گوید: «محققان باتجربه در خصوص چنین مطالعه می‌گویند که چیزی خاص قابل ارائه‌ای وجود ندارد.»
برآورد خطرات 5G برای سلامت انسان
در کنار مطالعاتی که ادامه دارند، شبکه نسل پنجم تلفن همراه نیز راه خود را پیدا کرده است و همانطور که اشاره شد، نگرانی‌هایی در خصوص این تکنولوژی جدید نیز وجود دارد. نگرانی عمده در خصوص نسل پنجم شبکه تلفن همراه این است که به دلیل توان پایین فرستنده‌هایش، تعداد آنها افزایش خواهد یافت. در نتیجه به صدها هزار آنتن وایرلس جدید در هر محله و شهری نیاز خواهد بود. تخمین زده می‌شود که به ازای هر ۲ تا ۱۰ خانه یک فرستنده جدید نصب خواهد شد.
دکتر نوولا در این زمینه می‌گوید: «اتفاقی که می‌افتد این است که دوز تشعشعات افزایش خواهد یافت. از نظر تئوری، این سوالِ معقولانه‌ای است که مطرح شده است.» اما آیا بدبینانه است اگر بگوییم خطری در این زمینه وجود دارد؟ نوولا ادامه می‌دهد: «با این وجود ما کماکان در مورد پرتوهایی با فرکانس و نیرویی کمتر از نور مرئی صحبت می‌کنیم. ما روزها بدون واهمه زیر نور خورشید می‌رویم و زیر تشعشعات الکترومغناطیسی قوی‌تر از دکل‌ها نسل پنجم شبکه تلفن همراه حمام آفتاب می‌گیریم.»
در فضای آنلاین ادعاهایی در خصوص خطرآفرین بودن فرکانس بالاتر 5G برای سلامت انسان به چشم می‌خورد. در یکی از این صفحات می‌خوانیم: « 1G، 2G، 3G و 4G از فرکانسی بین ۱ تا ۵ گیگاهرتز استفاده می‌کنند. نسل پنجم شبکه تلفن همراه اما از فرکانسی بین ۲۴ تا ۹۰ گیگاهرتز استفاده میکند. در بخشِ تشعشعاتِ فرکانسِ رادیوییِ طیفِ الکترومغناطیسی، هرچه فرکانس بیشتر باشد، خطری که ارگانیزم‌های زنده را تهدید میکند بیشتر می‌شود.» اما این ادعایی است که علم از آن پشتیبانی نمی‌کند! امواج 5G کماکان غیریونیزه باقی خواهند ماند.
آشنایی با ویژگی های مهم اینترنت نسل پنجم ؛ از 5G چه می‌دانید؟
کمیته ارتباطات فدرال (FCC) آمریکا مسئول لایسنس کردن طیف امواجی است که در فضاهای عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نیل درک گریس (Neil Derek Grace)، افسر ارتباطات در این سازمان می‌گوید:
برای تجهیزات 5G، در تمام موقعیت‌های مکانی در دسترس مردم، سیگنال‌های این فرستنده‌های وایرلس تجاری به طور معمول بسیار از محدوده تابش RF پایین‌تر هستند. در خصوص ارزیابی‌های سلامتی، سازمان FCC از سازمان غذا و دارو (FDA) تبعیت میکند. FDA رویکردی ملایم اما مستقیم در این زمینه دارد: »هیچ یک از شواهد علمی ارتباطی میان تلفن های همراه و مشکلات سلامتی را نشان نمی‌دهد.
در سال ۲۰۱۱، سازمان بهداشت جهانی، تشعشعات RF را در گروه عوامل 2B، یعنی «سرطان‌زای بالقوه برای انسان‌ها» طبقه بندی کرد. این موضوع هم به اندکی دقت‌نظر نیاز دارد. دکتر نوولا می‌گوید: «باید به سایر اعضای این دسته‌بندی بالقوه سرطان‌زا نگاهی بیاندازید. در این رده ما با ترکیباتی نظیر کافئین مواجه می‌شویم. این واقعا استاندارد ضعیفی است که اساسا هیچ معنایی نمی‌دهد. مانند این است که بگوییم همه چیز می‌تواند منجر به سرطان شود.»
بخشی از مشکلی که با این اعلامیه سازمان بهداشت جهانی وجود دارد، این است که این نهاد بر روی مخاطرات تمرکز کرده است نه خطر (ریسک). تفاوتی جزئی که عمدتا «غیردانشمندان» آن را از قلم می‌اندازند. سازمان جهانی بهداشت در فهرست خود موادی مانند کافئین، خیارشور و نیکل را سرطان‌زای بالقوه معرفی کرده است. این یعنی این مواد مخاطره‌آمیزند؛ نه لزوما خطرآفرین در دنیای واقعی!
ارجاعات مقاله:
با پیشرفت تکنولوژی دانشمندان به آزمایش شبکه‌های جدید ادامه خواهند داد تا مطمئن شوند فناوری‌هایی که روزانه از آنها بهره می‌بریم ایمن باقی می‌مانند. تا اینجا هرآنچه که در مورد فناوری 5G می‌دانیم به ما می‌گوید که دلیلی برای هشدار دادن در مورد خطرات این فناوری برای سلامت انسان وجود ندارد.
بیشتر بخوانید:
