قوه بینایی انسان فوق‌العاده است. ما این ظرفیت را داریم که قریب به یک میلیون رنگ، از جمله رنگ آبی را ببینیم و همچنین تاکنون مشخص نشده است که آیا همه ما این رنگ‌ها را با روش یکسانی می‌بینیم یا خیر!
با این حال مدرکی وجود دارد که ثابت می‌کند انسان تا پیش از دوران مدرن رنگ آبی را نمی‌دیده است. آنطور که وب‌سایت بیزینس اینسایدر می‌گوید این شواهد به سده ۱۸۰۰ میلادی باز می‌گردد.
برای نخستین بار یک محقق به نام ویلیام گلدستون (William Gladstone) که بعدها به مقام نخست وزیری بریتانیا رسید به این موضوع اشاره کرد که در کتاب ادیسه هومر، او اقیانوس را با رنگی تحت عنوان “شرابی تیره” و برخی رنگ‌های عجیب دیگر توصیف می‌کند، اما هرگز از واژه آبی استفاده نمی‌کند.
چند سال بعد، یک فیلسوف به نام لازاروس گایگر (Lazarus Geiger)، که بر روی زبان و لغات مطالعه می‌کرد، تصمیم گرفت تا این مشاهده را ادامه دهد. او متون باستانی ایسلندی، هندو، چینی، عربی و عبری تحلیل کرد تا ببیند آیا از این رنگ استفاده شده است یا خیر. اما در هیچ یک هیچ اشاره‌ای به این واژه نشده بود.
وقتی به آن فکر می‌کنیم، آنقدر‌ها هم دیوانه‌وار به نظر نمی‌رسد. به غیر از آسمان چیز زیادی در طبیعت وجود ندارد که ذاتا آبی باطراوتی باشد. در حقیقت نخستین جامعه‌ای که به این رنگ واژه‌ای اختصاص دادند، مصری‌ها بودند؛ نخستین فرهنگی که توانست رنگ آبی بسازد. به نظر می‌رسد که پس از آن آگاهی در خصوص این رنگ در سراسر جهان مدرن گسترش یافت.
اما یک پرسش مهم : آیا به صرف اینکه واژه‌ای برای رنگ آبی وجود نداشته، به معنی این است که آنها این رنگ را نمی‌دیدند؟
مطالعات گوناگونی وجود دارد که برای پاسخ به این سوال تلاش کرده‌اند. یکی از مقاعدکننده‌ترین این مطالعات در سال ۲۰۰۶ و توسط محققی به نام ژول دیویدف (Jules Davidoff)، روانشناسی از دانشگاه گلداسمیت لندن، انجام گرفت.
دیویدف و تیم مطالعاتی‌اش با قبیله هیمبا (Himba) در نامیبیا کار می‌کردند. در زبان آنها واژه‌ای برای رنگ آبی وجود ندارد و همچنین آنها تمایزی میان رنگ‌های سبز و آبی قائل نیستند. برای آزمایش این موضوع که آیا آنها واقعا نمی‌توانند رنگ آبی را ببینند، دیویدف به برخی از افراد این قبیله دایره‌ای با ۱۱ مریع سبز رنگ و یک مربع آبی رنگ مشخص نشان داد.
به تصویر زیر نگاه کنید، تفاوت رنگ‌ها برای ما کاملا مشخص است.
اما برای افراد قبیله هیمبا کار دشواری بود که بگویند کدام یک از مریع‌ها با سایرین متفاوت است. برخی از آنها این ریسک را کردند که حدس بزنند. مدت زمان زیادی طول کشید تا آنها به پاسخ صحیح برسند، البته به علاوه‌ی تعداد زیادی اشتباه!
اما نکته جالب توجه اینجاست که افراد قبیله هیمبا تعداد زیادی واژه برای رنگ سبز داشتند، به نسبت واژگانی که ما استفاده می‌کنیم.
این آزمایش در جهت عکس نیز انجام شد. دیویدف به تعدادی انگلیسی زبان دایره مشابهی با ۱۱ مربع با سایه یکسان از رنگ سبز و نیز یک مربع با سایه‌ای متفاوت را نشان داد. همانگونه که در تصویر زیر می‌توانید ببینید، برای ما بسیار دشوار است که تشخیص دهیم کدام یک از مربع‌ها متفاوت است. در حقیقت به هیچ وجه نمی‌توان تفاوتی قایل شد.
اما در سوی دیگر ماجرا، افراد قبیله هیمبا به سادگی توانستند مربع متفاوت را شناسایی کنند. مربع متفاوت در تصویر زیر مشخص شده است.
در مطالعه دیگری که توسط دانشمندان دانشگاه MIT در سال ۲۰۱۷ صورت گرفته، نشان داده است که بومیان روسی زبان، مشخصه‌ای برای رنگ آبی نداشته، اما در ازای آن یک واژه برای رنگ آبی کم‌رنگ (goluboy) و واژه دیگری برای آبی پررنگ (siniy) دارند. آنها به نسبت انگلیسی زبان‌ها با سرعت بیشتری می‌توانند تفاوت میان سایه‌های تیره و روشن رنگ آبی را پیدا کنند.
تمام این‌ها نشان می‌دهد که وجود واژه امری کلیدی است. بنابراین به احتمال زیاد پیشینیان ما نمی‌توانستند رنگ آبی را ببینند. یک احتمال فوق‌العاده جالب دیگر نیز وجود دارد و آن اینکه آنها این رنگ را آنطور که ما امروزه می‌بینیم، می‌دیدند؛ ولی به آن اشاره نمی‌کردند و یا متوجه آن نمی‌شدند.
بیشتر بخوانید:
- تکامل بینایی مهره‌داران آبزی را میلیون‌ها سال قبل به خشکی کشانده است
- رنگ آبی کره ی زمین به یافتن موجودات فضایی کمک می کند
- با استفاده از الگوریتم های بینایی ماشین دیگر نمی توانید احساسات واقعی خود را مخفی کنید
.
منبع : ScienceAlert
