آیا فضانوردان تمام جزئیات سفر به مریخ را به خاطر خواهند آورد؟ این سوالی است که دانشمندان دانشگاه ایروین کالیفرنیا مطرح کرده اند؛ این محققان هم اکنون در حال بررسی پدیده ای به نام “مغز فضا” هستند. چارلز لیمولی و همکارانش در دانشگاه کالیفرنیا دریافته اند، قرار گرفتن در معرض ذرات باردار بسیار پر انرژی –تا حد زیادی شبیه به ذرات پرتوهای کیهانی که فضانوردان را در طول سفرهای فضایی طولانی بمباران می کنند- منجر به ضایعات مغزی طولانی مدت در نمونه های آزمایشی (موش ها) می شود که در نهایت به اختلالات شناختی و زوال عقل منتهی خواهد شد.
قرار گرفتن در معرض ذرات باردار بسیار پر انرژی یا همان پرتوهای کیهانی می تواند منجر به ضایعات مغزی در فضانوردان شود.
این مطالعه که در گزارش های علمی نشریه “نیچر” منتشر شده، اثرات مغزی کوتاه مدت ناشی از پرتوهای کیهانی را مورد بررسی قرار داده است. لیمولی گفت: “این خبر برای فضانوردانی که قرار است، سفری دو تا سه ساله به مبدا مریخ انجام دهند، خوب نیست.”
وی در ادامه توضیح داد: “محیط فضا خطرات منحصر به فردی برای فضانوردان دارد. قرار گرفتن در معرض این ذرات، می تواند منجر به طیف وسیعی از عوارض بالقوه دستگاه عصبی مرکزی همچون، نقص حافظه، اضطراب، افسردگی و اختلال در تصمیم گیری شود که می تواند در طول سفر رخ دهد و تا مدت ها پس از سفر فضایی تداوم داشته باشد. بسیاری از این عواقب نامطلوب شناختی، ممکن است در طول زندگی به پیشرفت خود ادامه دهد.”
برای این مطالعه، محققان نمونه های آزمایشی را در معرض تابش ذرات (اکسیژن کاملاً یونیزه و تیتانیوم) قرار دادند. این آزمایش در آزمایشگاه تابش فضایی ناسا در آزمایشگاه ملی بروکهاون نیویورک انجام گرفت و سپس نتایج آزمایش برای لیمولی در آزمایشگاه دانشگاه کالیفرنیا ارسال شد. شش ماه پس از قرار گرفتن در معرض تابش، محققان هنوز هم سطح قابل توجهی از التهاب مغزی و آسیب به سلول های عصبی را در نمونه های آزمایشی مشاهده کردند. تصویربرداری ها نشان داد، شبکه های عصبی مغز با کاهش دندریت ها و برآمدگی سلول های عصبی دچار اختلال شده اند، چیزی که منجر به مختل شدن انتقال سیگنال ها بین سلول های مغزی می شود.
لیمولی همچنین کشف کرد، تابش پرتوهای کیهانی “انقراض ترس” را تحت تاثیر قرار می دهد؛ فرایند فعالی که در مغز، احساسات ناخوشایند و استرس زا را سرکوب می کند.
لیمولی می گوید: “کاهش انقراض ترس می تواند فرد را مستعد اضطراب کند. چیزی که در طول دوره سفر سه ساله رفت و برگشت از مریخ می تواند، مشکل ساز شود.”
اختلالات شناختی مشابهی در بیماران مبتلا به سرطان مغزی که پرتو درمانی مبتنی بر فوتون با دوز بالا دریافت می کنند، شایع است. در تحقیقات دیگر، لیمولی تاثیر شیمی درمانی و اشعه جمجمه بر سیستم شناختی مغز را مورد بررسی قرار داد.
در حالی که مشکلاتی از قبیل زوال عقل به ماه ها زمان برای بروز احتیاج دارند، زمان مورد نیاز برای ماموریت مریخ می تواند، برای پیشرفت این اختلالات کافی باشد. با این وجود، خدمه ایستگاه فضایی بین المللی که به مدت طولانی مشغول به فعالیت در فضا بوده اند، با چنین مشکلی مواجه نشده اند. البته این افراد با همان سطح بمباران پرتوهای کیهانی برخورد نکرده اند، چرا که در مدار زمین هنوز هم تحت پوشش لایه محافظ زمین مگنتوسفر هستند. چند ماه قبل هم، نتایج مطالعه‌ای نشان داده بود، سفرهای فراتر از سپر مغناطیسی زمین می‌تواند، موجب به خطر افتادن سلامت قلب و عروق فضانوردان شود. حال باید منتظر راهکارهای دانشمندان باشیم.
.
منبع: spacedaily
