کشف شکاف عظیم در جنوبگان قطب جنوب باعث نگرانی دانشمندان و فعلان زیست محیطی شده است. دانشمندان برای نخستین بار از شکافی یخی به پهنای 2 کیلومتر در شرق جنوبگان در قطب جنوب دیدن کردند. حال به نظر می رسد، پس از سال ها گمانه زنی، این دانشمندان موفق به تشریح دقیق شرایط این شکاف عظیم شده اند.
با وجود گزارش های رسانه ها مختلف که عامل ایجاد شکاف عظیم در جنوبگان قطب جنوب را برخورد شهاب سنگ ها می دانستند، محققان می گویند، این شکاف عظیم در نتیجه ذوب شدن یخ های زیر سطحی یک دریاچه یخی به وجود آمده است، چیزی که نشان می دهد، سردترین نقطه زمین خیلی بی ثبات تر از چیزی است که پیش از این تصور می کردیم.
شکاف موجود در صفحه یخی کینگ باودوین در شرق جنوبگان چیز جدیدی نیست، این شکاف پیش از این در سال 1989 در عکس های ماهواره ای مشاهده شده بود، اما گذرهای نزدیک اخیر (ماهواره های ناسا) و گمانه زنی دانشمندان مبنی بر اینکه این شکاف در سال 2004 بر اثر برخورد شهاب سنگ ها به وجود آمده، توجه رسانه ها و افکار عمومی را به این شکاف جلب کرد؛ اما تیمی از محققان دانشگاه اوترخت، هلند، به هیچ وجه با این فرضیه موافق نیستند.
به گفته محقق استف لرمیت: “شکاف عظیم در جنوبگان قطب جنوب قطعا از برخورد یک شهاب سنگ به وجود نیامده است، بلکه شواهدی از ذوب شدن موجود است.”
لرمیت و تیمش به نزدیکی این شکاف که در 400 کیلومتری نزدیکترین پایگاه تحقیقاتی واقع شده است، سفر کردند. این محققان پس از سفری سه روزه به وسیله اسنومبیل، برای نخستین بار موفق به مشاهده این شکاف از نزدیک شدند.
به این ترتیب، چیزی که این محققان موفق به مشاهده آن شدند، بدگمانی این محققان را به اثبات رساند. این محققان در درون این شکاف، فرورفتگی به عمق 3 متر مشاهده کردند.
لرمیت در این مورد به اینترنشنال بیزینس تایمز گفت: “با مشاهده این عکس ها (ماهواره ای)، بلافاصله متوجه یک دریاچه از هم پاشیده شدیم. به این ترتیب، به آنجا رفتیم و با ترک خوردگی هایی مواجه شدیم که به وضوح مشخص بود در اثر ذوب ایجاد شده اند. “
ترک خوردگی هایی مانند این، هرگز پیش از این در صفحات یخی جنوبگان مشاهده نشده بود.
لرمیت در بیانیه ای گفت: “این یک شگفتی بزرگ است، ترک خوردگی ها معمولا در گرینلند مشاهده می شدند. ما قطعا پیش از این چنین ترک خوردگی هایی را در صفحات یخی ندیده بودیم.”
ترک خوردگی ها در سال های اخیر در صفحات یخی در حال ذوب گرینلند، به وفور مشاهده شده بودند؛ اما تصور می شد، بخش شرقی جنوبگان در قطب جنوب سردتر از آن است که دارای چنین ترک خوردگی هایی باشد.
اما این شکاف چگونه در جنوبگان ایجاد شده است؟ محققان گمان می کنند، این شکاف به وسیله فرایندهای طبیعی همچون گرمایش زمین به وجود آمده باشد.
این محققان نشان داده اند، بادهای فوق العاده قوی فروسوی که از مرکز صفحات یخی نشات گرفته اند، با سرعتی در حدود 35 کیلومتر در ساعت، بادهای گرمی و هوایی خشک را به این ناحیه کشانده اند که موجب ذوب شدن یخ های سطحی و برف ها شده است.
این نواحی به جای برف های سطحی، نور خورشید را جذب می کنند، موجب به وجود آمدن دریاچه ها و در نهایت ترک خوردگی می شود.
ژان لینایرت، یکی از اعضای تیم می گوید: “این فشار زیادی را بر روی دریاچه ایجاد می کند، فشاری که به قدری زیاد است که موجب از هم پاشیدن و ترک برداشتن سطح می شود. به طور قطع ثابت کردیم، این (شکاف) یک سایت برخوردی (شهاب سنگ) نیست، بلکه این شکاف بقایای ذوب شدن یخ های زیر سطحی یا سطحی و یک دریاچه است.”
هنگامی که این محققان با حفاری به زیر این شکاف عظیم در جنوبگان قطب جنوب رفتند، موفق به مشاهده تعدادی دریاچه شدند که بین صفحات یخی و پایه این صفحات قرار گرفته بودند.
این شواهد جدید نشان می دهد، مقادیر زیادی ذوب های سطحی در حال افزایش تعداد دریاچه های جدید هستند. در شرایط عادی، چنین فرسایشی که در این شکاف دیده می شود، می توانست با تجمع برف های سطحی تازه و پوشش یخی که به وسیله بادها ایجاد می شود، کاهش یابد؛ اما با وجود افزایش گرمایش زمین در سال های اخیری چنین چیزی رخ نخواهد داد.
محققان می گویند، ترک خوردگی و شکافت صفحات یخی به این زودی ها به وقوع نخواهد پیوست؛ اما حال شواهد بیشتری در دست است که شرق جنوبگان در قطب جنوب، بیش از چیزی که پیش از این تصور می شد، در معرض خطر است.
دانشمندان پیش از این هشدار داده بودند، صفحه یخی غربی جنوبگان در قطب جنوب در حال ذوب شدن است. گفتنی است، سال گذشته، 583 کیلومتر مربع از یخچال های جزیره پاین قطب جنوب شکاف برداشت، این قسمت دارای میزان قابل توجهی یخ بود که صفحه یخی شبه جزیره جنوبگان را نگه داشته است. فروپاشی این صفحه یخی در نهایت منجر به ذوب و بالا رفتن سطح دریاهای نواحی مختلف جهان خواهد شد.
دانشمندان هشدار داده اند در صورت ذوب شدن صفحات یخی جنوبگان، سطح آب دریاهای سراسر جهان احتمالا تا 3 متر بالا خواهد آمد، به این ترتیب بسیاری از شهرهایی که در نواحی سواحلی جهان قرار دارند، به زیر آب خواهند رفت.
باید امیدوار باشیم این سناریوهای مهیب به خوبی مدیریت شوند!
یافته های این محققان در نشریه “Nature Climate Change”به چاپ رسیده است.
.
منبع: sciencealert
