رگه های دوره ای شیب ها در مریخ که زمانی تصور می‌شد، شواهدی از وجود آب مایع در آن وجود دارد، بر اثر جریان یافتن آب مایع به وجود نیامده‌اند. این ویژگی‌های بلند و باریک، شیب‌های تیره‌ای در نزدیکی خط استوای مریخ هستند. این رگه های تیره در فصل‌های گرم به رنگ تیره‌تری درمی‌آیند و به نظر می‌رسد که در شیب دامنه‌ها به پایین سرازیر می‌شوند.
دانشمندانی که تصاویر ثبت شده به وسیله مدارگرد اکتشافی مریخ ناسا را مورد بررسی قرار می‌دادند، در سال 2011 موفق به کشف این رگه‌های تیره در مریخ شدند.
در آن زمان، دانشمندان فرضیه‌ای را مطرح کردند که بیان می‌کرد، این رگه‌های تیره بر اثر تاثیر جریان آب‌شور ایجادشده‌اند و ممکن است، شواهدی از وجود یک محیط بالقوه قابل سکونت در این ناحیه وجود داشته باشد. پس‌ازآن، زمانی که دانشمندان تیم مدارگرد شنایی مریخ اعلام کردند، موفق به شناسایی نمک هیدارته در این ویژگی‌ها شده‌اند، فرضیه این دانشمندان تقویت شد.
اما آب مایع تنها توضیح ممکن برای ایجاد این ویژگی‌ها نیست. به‌عنوان‌مثال، برخی دانشمندان می‌گفتند، رگه های تیره مریخ ممکن است، بر اثر یخ‌زدگی فصلی دی‌اکسید کربن به وجود آمده باشند. در همین حال، برخی از دانشمندان استدلال می‌کردند، ریزش لایه‌های خشک خاک و ماسه می‌تواند، دلیل ایجاد این ویژگی‌ها باشد.
حال مطالعه جدیدی که دوشنبه هفته جاری در نشریه نیچر به چاپ رسیده، دلایل قوی برای اثبات فرضیه دوم را مطرح کرده است. در مطالعه تیم تحقیقاتی به رهبری فردریک اشمیت از دانشگاه سود پاریس در فرانسه، مدلی از جریان‌های رگه های دوره ای شیب ها شبیه سازی شده است. این مدل شبیه‌سازی‌شده نشان می‌دهد، نور خورشید به‌تنهایی می‌تواند موجب رانش در دامنه‌های رگه های دوره ای شیب ها شود.
درواقع، نور خورشید لایه‌های ناپایدار رگه‌های دوره‌ای شیب‌ها را گرم می‌کند و به‌موجب آن زاویه لغزش این لایه‌ها تغییر کرده و منجر رانش می‌شود.
اشمیت می‌گوید:”با توجه به تابش خورشیدی، درجه حرارت خاک بالا می‌رود و درنتیجه آن هوا در منفذهای خاک حرکت می‌کند و موجب بی‌ثبات شدن لایه‌های موجود در رگه‌ها می‌شود. همچنین این اثر در نواحی که تخته‌سنگ‌ها در آن سایه ایجاد کرده‌اند، افزایش می‌یابد. بنابراین ممکن است، دلیل به وجود آمدن این رگه‌ها، تخته‌سنگ‌ها باشند.”
درواقع، مدل شبیه‌سازی‌شده این تیم نشان می دهد، وجود تخته‌سنگ‌های نزدیک برای به جریان افتادن رگه های دوره ای شیب ها ضروری است. محققان این تیم می‌گویند، جریان شبیه‌سازی‌شده به‌خوبی با داده های رگه های دوره ای شیب های واقعی مریخ که در دهانه گارنی مشاهده شده بودند، مطابقت می‌کند. رگه‌های شیب دهانه گارنی، در دامنه‌های غربی بیش از نواحی شرقی، جریان دارند؛ چراکه انرژی خورشیدی بیشتری جذب می‌کنند.
به گفته اشمیت و همکارانش، پیش‌بینی موفق لغزش، تنها شواهد موجود از ریزش ناشی از رگه های دوره ای شیب ها شونده نیست. بلکه آن‌ها می‌گویند، تراکم آب جوی در خط استوای مریخ– خشک‌ترین بخش سیاره سرخ- بعید است و همچنین آب و یخ مدفون در این نواحی پایدار نیست. علاوه بر این، سفره‌های آب زیرسطحی نمی‌توانند، توضیحی برای رگه های شیب نزدیک لبه‌های دهانه باشند.
محققان همچنین می‌گویند، رگه های شیب همچون لایه‌های لغزشی خشکی که در زمین جریان می‌یابند، باریک و صاف هستند. جریان‌های آب به‌طورمعمول، ویژگی‌های خاک‌ریز مانندی را در امتداد مسیر و انتهای مسیر خود برجای می‌گذارند. به‌این‌ترتیب، رنگ تیره رگه های شیب، لزوما نشانه رطوبت نیست.
محققان می‌گویند، حتی نمک هیدراته هم ممکن است، دلیل ایجاد رگه‌های تیره نباشد. مطالعات آزمایشگاهی که به‌تازگی توسط یک تیم تحقیقاتی دیگر انجام‌شده نشان می‌دهد، آب موجود در نمک‌های رگه های شیب، ممکن است، به‌جای سطح و یا نواحی نزدیک به سطح، از جو مریخ آمده باشد.
بنابراین، محققان برای ارائه توضیحی قطعی در مورد رگه های دوره‌ای شیب‌ها، می‌باید مطالعات بیشتری انجام دهند. اشمیت می‌گوید، داده‌های آزمایشگاهی و دیگر داده‌های جمع‌آوری‌شده از مریخ می‌تواند، به روشن شدن این موضوع کمک کند.
وی می‌گوید:”علاوه بر داده‌های آزمایشگاهی، داده‌های مدارگرد همچنین باید، زمان فعالیت این فرایند را تعیین کند. این داده‌ها می‌تواند، موجب تمایز بین زمان خشک (بیشتر در بعدازظهر) و مرطوب (در صبح) شوند. این فعالیت‌ها باید در آینده‌ای نزدیک توسط مأموریت اگزومارس آژانس فضایی اروپا انجام می‌شود.”
.
منبع: space
