امارات متحده عربی در سال های اخیر به بهشتی برای معماران خلاق و انقلابی تبدیل شده است. دبی در حال حاضر میزبان بسیاری از عجایب ساخته دست بشری است، بزرگ ترین جزیره مصنوعی، بزرگ ترین مرکز خرید، برج بادبان شکل جمیرا برج العرب، پروژه جدید برج داینامیک، نخستین برج چرخشی و متحرک جهان و اکنون باید قاب دبی، یکی دیگر از عجایب جهان مدرن را به فهرست بناهای دیدنی دبی اضافه کنیم.
این برج شبیه یک قاب عکس غول پیکر با روکش طلا است. انتظار می رود با ساخت این برج، سالانه دو میلیون گردشگر جذب شوند. این قاب 150 متری بخش دیگری از خط افق دیدنی شهر دبی را تکمیل می کند و حکم یک رصدخانه را دارد که نمای جذابی از دبی قدیم در شمال و دبی جدید در جنوب را به تصویر خواهد کشید.
به جزء یک مسئله، معمار مکزیکی فرناندو دونیس ادعا می کند، ایده او به سرقت رفته است. دونیس می گوید، او در سال 2008 در رقابت بین المللی معماری آسانسور تیسن‌کروپ که به میزبانی شهرداری دبی برگزار شد، با طراحی مشابه برنده جایزه 100 هزار دلاری رقابت شده است.
ادعای مالکیت معنوی
شرایطی که در رقابت بین المللی معماری آسانسور تیسن‌کروپ کامل ذکر شده اند، کاملا واضح هستند. طراحی برنده رقابت مورد توجه شهرداری دبی قرار می گیرد و در صورت ارائه سفارش، طراحی با امضای قرارداد از سوی هر دو طرف، مورد استفاده قرار می گیرد. صاحب طرح دارای حق کپی رایت است و طراحی- حتی بخشی از آن- نمی تواند بدون رضایت رسمی مورد استفاده قرار گیرد.
اما در پرونده ادعای مالکیت معنوی که در آمریکا بر علیه شهرداری دبی (نه شرکت تیسن‌کروپ) در سال 2016 تنظیم شده، دونیس ادعا کرد که او تا به حال در جریان روند ساخت و ساز شرکت نداشته و یا هزینه ای را به عنوان غرامت دریافت نکرده است.
دونیس پس کنار زدن بیش از 900 شرکت کننده در رقابت معماری آسانسور تیسن‌کروپ در سال 2009، موفق شد، مقام نخست را به دست بیاورد. وی پس از آن وارد مذاکره با شهرداری دبی شد، اما در نهایت، در سال 2013 از امضای توافق نامه نهایی سر باز زد. چرا که به گفته او، این توافق نامه شامل بندهای غیر معمولی بود.
به عنوان مثال، دونیس قادر نخواهد بود از این طرح در هیچ یک از تبلیغات شرکت خود استفاده کند، تیم او تنها اندکی در جریان ساخت و ساز شرکت خواهند داشت و قرارداد او می تواند در هر زمانی به وسیله شهرداری دبی فسخ شود.
دونیس به CNN، گفت: “این نوع بسیار غیر معمولی از شرایط قرارداد است، مطمئن نیستم که کسی بخواهد چنین قراردادی را امضا کند، چرا که در هر صورت، با چنین شرایطی این قرارداد از دست رفته محسوب می شود.”
اما در کمال شگفتی، پس از اینکه او از امضای قرارداد سر باز زد، سال بعد از آن، ساخت و ساز قاب دبی شروع شد. دونیس می گوید، رقابت بسیار جذاب بود به این دلیل که توسط اتحادیه معماران بین المللی یونسکو تنظیم شده بود. یونسکو تاکنون از اظهار نظر در این مورد خودداری کرده است.
سکوت شهرداری دبی
دونیس اذعان دارد، ساختمانی که امروز از بیابان های دبی سر به فلک کشیده، نسبت به طرح اصلی او تغییراتی داشته است. شهرداری دبی، طراحی پر زرق و برق تری برای قاب او در نظر گرفته است. اکنون کارگران در حال نصب روکش های استنلس استیل طلا در نمای بیرونی سازه هستند. اما دونیس باور دارد که ساختار اصلی سازه اساسا همان طرح اوست.
او می گوید: “این سازه دارای همان ارتفاع و با پهنایی مشابه است، محل دقیقا همان است و حتی نام سازه هم همان نامی است که خودم در نظر گرفته بودم.”
در طرح دونیس پیشنهاد شده بود، قاب دبی 150 متر ارتفاع داشته باشد، همان ارتفاعی که شهرداری دبی سازه خود را ساخته است، عرض قاب فعلی تنها 12 متر است که از طرح اصلی کمتر است. سال گذشته، حتی دفتر رسانه ای دبی از عکس طرح پیشنهادی دونیس برای تبلیغ پروژه در توییتر استفاده کرد.
امیدوار به پیروزی در پرونده
وکلای دونیس می گویند، شهرداری دبی هنوز هیچ پاسخی به ادعای نقض کپی رایت دونیس نداده اند. اندرو سلی، می گوید: “این سکوت نشان می دهد، آنها واقعا هیچ دفاعی اساسی برای تخلف خود ندارند.”
او می افزاید، تیم وکالت او از پیروزی دونیس مطمئن است: “هیئت منصفه به سادگی خواهد دید که طرح قاب دبی یک کپی غیر قانونی از طراحی برنده جایزه فرناندو است. چنین نقض آشکارای قوانین کپی رایت از سوی شهرداری دبی و تیسن‌کروپ، بی حرمتی به هنرمندان و معماران سراسر جهان است.”
کپی رایت یک آسمان خراش؟
چگونه کپی رایت یک آسمان خراش یا یک ایده به ثبت می رسد؟ جفری ریچارد، وکیلی در زمینه معماری و مالکیت معنوی است، او می گوید: “تفاوتی بین یک ایده و یک عبارت اظهار شده وجود دارد. اگر این ایده کلی باشد، همچون اینکه من یک کپی رایت از ایده قاب عکس بزرگی به عنوان یک ساختمان بر فراز خط افق دبی می خواهم، این ایده تحت حمایت قانون کپی رایت نیست. چیزی که در این قانون حمایت می شود، طرح هایی از این ایده است، بنابراین، در صورت وجود طرح، این طرح ها محفاظت شده محسوب می شوند.”
دونیس می گوید، شهرداری دبی بدون اجازه او، شروع به ساخت قاب دبی کرده است. ریچارد می گوید، حتی اگر کسی حق کپی رایت خود را به ثبت نرسانده باشد، هنوز هم تحت قانون کپی رایت قرار دارد و این نقض قانون محسوب می شود.
ریچارد گفت: “زمانی که شما طراحی خود را در محیطی قابل دسترس برای طرف دیگر گذاشته اید و سپس آنها طرحی ساخته اند که به طور قابل ملاحظه ای مشابه (طرح شماست)، این نقض (کپی رایت) محسوب می شود.”
او می گوید، به منظورمحافظت خود از خسارت کپی رایت، باید در سریع ترین زمان ممکن به ثبت طرح و ایده خود اقدام کنید.
“ثبت ایده قبل از شروع نقض، به شما حق بیشتری می دهد، مانند، دریافت غرامت قانونی و هزینه های وکیل.”
.
منبع: cnn
