دفعه بعدی که خواستید از سوراخی در دیوار پول بردارید، حتما یادتان باشد، روز 27 ژوئن؛ پنجاه‌سالگی دستگاه خودپرداز (ATM) را تبریک بگویید! پنجاه سال قبل اولین دستگاه خودپرداز در شعبه انفیلد بانک بارکلیز در لندن آغاز به کار کرد. دو روز بعد هم دستگاه سوئدی که بنکومات نام داشت در اوپسالا راه‌اندازی شد.
و چند هفته پس از آن، هم دستگاه خودپرداز دیگری توسط شرکت چاب اند اسمیت ساخته شد و در بانک وست مینستر (امروزه بخشی از بانک رویال بانک اسکاتلند محسوب می‌شود) نصب شد. این اتفاقات باعث شد که فرهنگ بانک‌های اتوماتیک پیش از گسترش کارت‌های اعتباری و بدهی رونق بگیرد. کارت بدهی به کارت‌هایی گفته می‌شود که مشتریان باید معادل موجودی کارت را در یک حساب بانکی داشته باشند.
موفقیت دستگاه خودپرداز این امکان را فراهم کرد تا مردم خریدهای بی‌مقدمه بیشتری انجام دهند، پول بیشتری را در تعطیلات خرج کنند و در هر زمان و مکانی از خدمات بانکی بهره‌مند شوند. این زیرساخت‌ها، به بانکداران این امکان را دارد تا برای مشتریان خود کارت‌خوان، سرویس‌های بانکداری تلفنی و اینترنتی فراهم کنند.
وقتی این ربات‌های صندوق‌دار کار خود را شروع کردند، توجهات رسانه‌ها را هم به خود جلب کردند. بانک‌ها به مشتریان خود وعده می‌دادند که دیگر خدمات آنها محدود به ساعات کاری و شعبه‌های خاصی نیست. اما مشتریان مجبور بودند، نحوه کار کردن با این دستگاه‌ها را یاد بگیرند و یک پین کد را به خاطر بسپارند، تراکنش شخصی را انجام دهند و به یک دستگاه اعتماد کنند.
امروز دیگر همه به خوبی و به سهولت از دستگاه‌های خودپرداز استفاده می‌کنند، اما وقتی دستگاه خودپرداز برای نخستین بار راه‌اندازی شد، به نظر می‌رسید، بسیاری از مردم هرگز با دستگاه‌های الکترونیکی پیشرفته کار نکرده‌اند. و البته این دستگاه‌ها هم بی‌نقص نبودند. با وجود تقاضای گسترده، تنها مشتریان خوش‌حساب بانک‌ها که دارای اعتباری بهتری بودند، از این خدمات بهره‌مند می‌شدند. دستگاه‌های خودپرداز اولیه هم سنگین، خطرناک، ناامن و غیرقابل اعتماد بودند که به ندرت در جاهایی نصب می‌شدند که به راحتی قابل استفاده باشند.
در واقع، خودپردازهای اولیه برخلاف دستگاه‌های امروزی، تنها یک کار را انجام می‌دادند: با دریافت کاغذ و یا کارت پلاستیکی که در ساعات کاری در اختیار مشتریان قرار گرفته بودند، به کار می‌افتادند. پس از انجام عملیات تراکنش، ارقام خروجی توسط دستگاه‌ها ذخیره می‌شدند و کارکنان بانک‌ها هم مبالغ خروجی حساب مشتریان خود را محاسبه می‌کردند. کارت‌های پلاستیکی هم به وسیله پست برای مشتریان فرستاده می‌شدند. همچنین نیازی به گفتن نیست که سال‌ها زمان برد تا بانک‌ها و شرکت‌های تکنولوژی استانداردهای کلی و در نهایت امکان دسترسی به پول نقد در هفت روز هفته و 24 ساعت شبانه‌روز را بپذیرند.
تأثیر جهانی‌شدن
بر اساس برآوردهای شرکت تحقیقات بانکداری خرد لندن، تا سال 1970، کمتر از 1500 دستگاه خودپرداز در سراسر جهان وجود داشت که بیشتر آنها در اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن نصب شده بودند. اما تعداد دستگاه‌های خودپرداز تا سال 1980 به 40 هزار و تا سال 2000 به یک میلیون رسید.
عواملی که به رونق دستگاه‌های خودپرداز کمک کردند. عبارت بودند از، ابتدا؛ اشتراک‌گذاری مکان‌ها که باعث شد، حجم معاملات بیشتری در دستگاه‌های خودپرداز انجام گیرد. این باعث شد که مؤسسات مالی کوچک و متوسط هم به سرمایه‌گذاری در این تکنولوژی علاقه‌مند شوند. به عنوان مثال، در یک زمان حدود 200 شبکه مشترک دستگاه خودپرداز در آمریکا و 80 شبکه مشترک در ژاپن وجود داشت.
همچنین محبوبیت دستگاه‌های خودپرداز همچنین با دیجیتالی شدن محاسبات بیشتر شد که به مشتریان امکان کارهای دیگری همچون انتقال بین بانکی، درخواست موجودی و دریافت وجه را می‌دادند. طی پنج دهه گذشته، افراد زیادی از پول نقد به سیستم بانکی تغییر رویه داده‌اند. در نتیجه، دستگاه‌های خودپرداز نقش مهمی در کاهش شلوغی بانک‌ها داشته‌اند.
دستگاه‌های خودپرداز همچنین شروع به جذب افراد ناتوان دیداری شنیداری و حرکتی هم کردند و در دهه‌های اخیر، بسیاری از کشورها به شرکت‌های غیر بانکی که به شرکت‌های مستقل توسعه‌دهنده دستگاه خودپرداز (IAD) شناخته می‌شوند، هم امکان راه‌اندازی این دستگاه‌ها را داده‌اند. این شرکت‌ها امکان راه‌اندازی خودپردازهای خارج از شعبه، پول گذاری و خدمات‌دهی را در مکان‌های غیر بانکی همچون فروشگاه‌ها، پمپ‌بنزین‌ها و مکان‌های تفریحی داشته‌اند.
در واقع، در حالی که یک بانک بزرگ در انگلستان ممکن است4 هزار دستگاه خودپرداز و بانکی در ایالات‌متحده آمریکا هم 12 هزار دستگاه خودپرداز داشته باشد، Cardtronics، بزرگ‌ترین شرکت توسعه‌دهنده دستگاه خودپرداز جهان، بیش از 230 هزار دستگاه خودپرداز در 11 کشور را اداره می‌کند.
بازگشت به آینده
دستگاه‌های خودپرداز به عنوان سرویسی مستقل و مناسب در نیم قرن گذشته باقی ماندند و خلاصه تاریخچه آن هم اختراع و اختراع مجدد و تحول به جای انقلاب بوده است. بانکداری خودکار و خودپرداز همچنان به تکامل خود ادامه می‌دهد. اکنون برخی از دستگاه‌های خودپرداز از سیستم‌های احراز هویت دیگر به جای پین کد استفاده می‌کنند. برخی دستگاه‌های خودپرداز اکنون با استفاده از کارت‌های بانکی و تلفن‌های همراه از تکنولوژی پرداخت وجه لمسی استفاده می‌کنند. در همین حال، دستگاه‌های خودپرداز در لهستان و ژاپن از سیستم‌های تشخیص هویت بیومتریک بهره می‌برند که می‌تواند هویت مشتریان را از طریق عنبیه چشم، اثرانگشت و یا صدا شناسایی کند.
بنابراین اکنون زمان خوبی برای آموختن بسیاری چیزها از تاریخچه پول نقد است. دستگاه خودپرداز پیشرفتی نبود که یک فرد در خلوت به اختراع آن بپردازد، بلکه حاصل همکاری‌های فعالانه گروه‌های مختلفی از بانکداران و مهندسان برای برطرف کردن چالش‌های دنیای در حال تغییر بود. دو دهه طول کشید تا تکنولوژی دستگاه‌های خودپرداز به بلوغ برسد، اما اکنون بیش از 3.5 میلیون دستگاه در جهان وجود دارد که انتظار می‌رود؛ تا سال 2020، 500 هزار دستگاه خودپرداز دیگر هم به آن اضافه شود.
تحقیقاتی که انجام شده، نشان می‌دهد که ممکن است، دستگاه‌های خودپرداز در برخی کشورهای غربی به نقطه اشباع برسند. با این وجود، تحقیقات انجمن تجاری صنعت خودپرداز (ATMIA) نشان می‌دهد، تقاضای زیادی برای دستگاه‌های خودپرداز در چین، هند و خاورمیانه وجود دارد. در واقع، در حالی که مردم کشورهای غربی از آن برای سه کارکرد مستقل (خروج پول نقد، موجودی و پرداخت هزینه‌های تلفن همراه) استفاده می‌کنند، مشتریان چینی از آن برای 100 کار مختلف بهره می‌برند.
- پی نوشت: انگلیسی‌ها در اصطلاح عامیانه به دستگاه‌های خودپرداز “سوراخ در دیوار” می‌گویند.
.
منبع: theconversation
