شواهد موجود نشان می‌دهد که صدها سال پس‌ازآنکه امپراتوری روم بیشتر نواحی مدیترانه را فتح کرد، جمعیت‌های ساکن نواحی جنوبی و مرکزی ایتالیای کنونی هنوز هم تفاوت‌های فیزیکی متمایزی نسبت به همدیگر بوده‌اند.
تکنیک‌های پیشرفته جنایی که برای حل پرونده‌های قتل طراحی شده‌اند، به انسان شناسان آمریکایی کمک کردند تا شباهت نژادی جمجمه‌های 2000 هزارساله مربوط به دوره امپراتوری روم را آشکار کنند. این محققان در مطالعه خود از روش آماری که مورفومتریک هندسی نام دارد، برای تشخیص شباهت‌های جمجمه‌های سه گورستان ایتالیایی بهره بردند. قدمت این جمجمه‌ها به قرن‌های اول تا سوم میلادی بازمی‌گردد، یعنی زمانی که امپراتوری روم در اوج قدرت بوده است.
سنجش‌های دقیق سه‌بعدی از صدها جمجمه موجود در دو گورستان، تفاوت‌های منطقه‌ای را نشان می‌دهد که محققان آن را دلیلی بر اشتراکات نژادی بین بسیاری از مردم این ناحیه می‌دانند. ان راس، انسان‌شناس قضایی از دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی به Live Science گفت، تکنیک‌هایی که از آن بهره برده‌اند، اغلب در زیست‌شناسی و جانورشناسی برای اندازه‌گیری دقیق اندازه و شکل بیولوژیکی مانند بال‌های پشه یا شکل ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به طبقه‌بندی نمونه‌ها کمک کند.
و اکنون در مطالعه جدید، آن‌ها از تکنیک‌های مورفومتریک هندسی برای شناسایی خصوصیت‌های جمجمه‌های باستانی انسان بهره بردند. او گفت: “می‌توانید جمعیت‌های گروه‌های مختلف را از هم متمایز کنید و با بررسی شکل جمجمه امکان نزدیکی آن‌ها را نشان دهید.”
راس گفت، همین تکنیک‌ها در آزمایشات آزمایشگاهی او در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی برای بسیاری از تحقیقات قضایی، گاهی برای شناسایی تبار قربانیان کشتارهای ناشناخته و یا تعیین آسیب‌های استخوانی ناشی از ضربه سلاح مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از گورستان‌هایی که برای این مطالعه انتخاب شد در ایزولا ساکرا واقع است. ایزولا ساکرا جزیره کوچکی است که در جنوب غربی شهر رم قرار دارد و در دوران امپراتوری روم، محلی بوده که عمدتا افراد طبقه متوسط در آن دفن می‌شدند. گورستان دیگر در ویلیا در سواحل جنوب غربی ایتالیا است، جایی که محققان انتظار داشتند که شواهدی از تبار یونانی را مشاهده کنند که پس از قرن هشتم پیش از میلاد، این منطقه را به استعمار خود در آوردند.
سامانتا هانس استاد انسان‌شناسی زیستی از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا به Live Science گفت: “از این توانستیم تفاوت‌های مردم روم نسبت به مردمان نواحی جنوبی را تشخیص دهیم، متعجب شدم.”
به این ترتیب، محققان قادر به شناسایی این اختلافات نژادی شدند. او گفت: “به عنوان یک ناظر عادی، این (تفاوت‌های نژادی) احتمالا نکته بسیار قابل‌توجهی نبود. اما وقتی به دنبال روابط منطقه‌ای و یا تغییر جمعیتی می‌روید، می‌توانید به خوبی تفاوت‌ها را مشاهده کنید.”
گورستان سومی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت، در ناحیه کاستل مالنومه در حومه رم واقع است که عمدتا محل دفن طبقه کارگری بوده که در معادن نمک منطقه کار می‌کردند. هانس در ادامه گفت: “بنابراین نمونه‌هایی از گروهی از طبقه کارگر –بردگان آزاد شده، مجروحان جنگی و دیگران- را در اختیار داشتیم که از هر نقطه‌ای در امپراتوری رم آمده بودند، ما قادر به تشخیص تفاوت‌های نسبی بین این افراد مختلف نشدیم.”
بنابراین، آیا افرادی که در جنوب ایتالیایی کنونی زندگی می‌کردند، مشخصا نسبت به یونانی‌ها که در آن زمان در شمال زندگی می‌کردند، تفاوت داشته‌اند؟ هانس گفت: “در این مورد شک دارم. در مرحله بعدی مطالعه، باید نمونه‌های نژاد یونانی را بررسی کنیم و با نمونه‌های ایتالیایی‌ها مقایسه کنیم. اما اکنون نمونه یونانی از همان زمان نداریم که برای مطالعه در دسترس باشد.”
هانس تأکید می‌کند که تفاوت‌های شکل جمجمه که توسط محققان شناسی شده‌اند، تفاوت‌های نژادی را نشان نمی‌دهند. او گفت: “این قطعا چیزی نیست که ما به دنبالش باشیم. اگر یک گروه جمعیتی به مدت طولانی در یک منطقه رشد کنند، آن‌ها تمایزهای نژادی منطقه‌ای کمی خواهند داشت و سپس اگر گروه (جمعیتی) دیگری به این منطقه بروند و برخی هم آنجا را ترک کنند؛ جمعیت این منطقه کمی تغییر می‌کند. بنابراین این روشی برای پیگیری حرکت‌های جمعیتی است.”
هانس اشاره می‌کند که اگرچه امپراتوری روم در قرن سوم میلادی جمعیت یونانیان را در ساحل جنوبی ایتالیا را در خود هضم کرد، اما مردم محلی هم صدها سال بعد از امپراتوری روم هنوز هم مشخصه‌های محلی مشخصی را نشان می‌دهند. هانس گفت: “گسترش امپراتوری روم باستان از لحاظ ژنتیکی جمعیت فاتح را تغییر نداده است. رومیان دولت و اقتصاد را به دست گرفتند، اما آن‌ها واقعا به لحاظ بیولوژیکی با مردم چنین کاری نکردند. به احتمال زیاد، مردم محلی هویت خود را حفظ کرده‌اند.”
هانس در ادامه گفت: “الگوهای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی که مشاهده کردیم، به ما کمک می‌کند روابط جمعیت‌های گذشته را بازسازی کنیم. علاوه بر این، روش‌های فوق به ما امکان تشخیص نحوه تغییر شکل جمجمه را هم می‌دهد که ما را قادر به شبیه‌سازی ظاهر این مردمان باستانی هم می‌کند.”
منبع: livescience و phys
