انسان‌ها امیدوارند که خود را قبل از وقوع سناریوی آخر زمانی به یک سیاره دیگر برسانند. شانس چنین اتفاقی در حال حاضر بسیار اندک است. اما در چند میلیارد سال آینده، یعنی زمانی که خورشید تبدیل به یک غول سرخ شود و اقیانوس‌های زمین را تبخیر کند، انسان‌های آینده احتمالا خانه‌های خود را در سیاره‌ای دیگر خواهند ساخت. قمرهای یخی غول‌های گازی زحل و مشتری، به ترتیب؛ انسلادوس و اروپا، از امیدبخش‌ترین مقصدهای آینده هستند. اما مطالعات جدید نشان می‌دهد که ممکن است، این اقمار حتی پس از فروریختن سطوح یخی، قابل سکونت نباشند.
قمر انسلادوس با قطر 504 کیلومتر، میزبان یک اقیانوس حاوی آب مایع در زیر سطح یخی خود است. دانشمندان تصور می‌کنند، این اقیانوس ارتباطی با پوسته سنگی این قمر دارد که دارای فعل‌وانفعالات شیمیایی بسیاری است. به همین دلیل، اختر زیست شناسان از انسلادوس به‌عنوان یکی از بهترین گزینه‌های موجود در منظومه شمسی نام می‌برند که می‌تواند میزبان حیات باشد. یکی دیگر از گزینه‌های اختر زیست شناسان، اروپا قمر سیاره مشتری است که این قمر هم یک اقیانوس زیرسطحی را در خود جای‌داده است.
آرتور سی کلارک نویسنده شهیر پیش‌بینی کرده بود که قمر اروپا ممکن است، مکان مناسبی برای زندگی باشد. این نویسنده شهیر داستان‌های علمی تخیلی در رمان « 2010: ادیسه فضایی دوم»، این ایده را مطرح کرده بود. درواقع، اروپا تنها جایی به‌جز زمین در منظومه شمسی است که دارای اقیانوس‌های عمیقی حاوی آب مایع است که در زیرپوسته یخی قمر مدفون‌شده. همچنین شرایط موجود در این اقیانوس ها-تاریک و گرم – حیات را در این قمر یخی امکان‌پذیر می‌کند.
دانشمندان پیش‌ازاین موفق به کشف آبفشان‌هایی در سطح قمر اروپا شده بودند. این کشف به این معنی است که فضاپیماهای آینده‌ای (همچون فضاپیمای جویس، ماموریت مشترک آژانس فضایی اروپا و ناسا که در دهه 2030 به اروپا فرستاده می‌شود) که ممکن است، بدون نیاز به حفاری، قادر به نمونه‌برداری از اقیانوس‌های اروپا باشد. از اقیانوس اروپا، همواره به‌عنوان یکی از امیدوارکننده‌ترین مکان‌ها برای کشف احتمالی حیات فرازمینی در منظومه شمسی یاد می‌شود.
اقیانوس عظیم اروپا که میزان آب آن دو برابر همه اقیانوس‌های زمین است، با لایه‌های یخی بسیار سرد و سختی که دارای ضخامتی نامشخص هستند محافظت می‌شود. تخمین زده می‌شود، ارتفاع بخار آبفشان قمر اروپا حدود۲۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح این قمر باشد.
در مطالعه‌ای که به‌تازگی منتشر شده، محققان مدل‌های آب و هوایی را شبیه‌سازی کرده‌اند که چگونگی سکونت پذیر اجرام یخی اطراف ستاره های کلاس اف و جی (همچون خورشید) را پس از فروریختن یخ‌های سطحی نشان می‌دهد. این محققان از طریق شبیه‌سازی‌های خود دریافته‌اند که این اقمار برای ذوب یخ‌های سطحی خود نیاز به مقادیر بسیار بالایی انرژی دارند و زمانی که خورشید طی چند میلیارد سال به‌اندازه کافی گرم شود، این اقمار یخی به‌سرعت تبدیل به جهان‌های گلخانه‌ای (همچون سیاره زهره) می‌شوند.
در سیاره زهره، اتم‌ها و مولکول‌های جو زهره، به روش‌های مختلفی نور خورشید را جذب می‌کنند و اثر به خصوصی “اثر گلخانه‌ای” از خود به‌جای می‌گذارند. سیاره زهره به دلیل همین اثر گلخانه‌ای، گرم‌ترین سیاره منظومه شمسی محسوب می‌شود. نور خورشید پس از نفوذ در جو این سیاره و جذب شدن توسط سطح آن، به‌صورت گرما از سطح آن منعکس می‌شود. اما انبوه کربن دی‌اکسید جو زهره، این گرما را به دام انداخته و از رها شدن آن در فضای بیرونی جلوگیری می‌کند. این جذب اضافی گرما که اثر گلخانه‌ای نام دارد، میانگین گرمای زهره را بیش از هر سیاره دیگری حتی نسبت به عطارد (نزدیک‌ترین سیاره به خورشید) بالا برده است.
بنابراین، اقیانوس‌های این اقمار یخی به‌سرعت تبخیر می‌شوند و هرگونه امیدی برای شکل‌گیری حیات مبتنی بر آب از بین می‌رود و امکان واضح است که سکونت پذیری را نخواهند داشت. ازآنجایی‌که خورشید، یک ستاره کلاس جی محسوب می‌شود، آینده انسلادوس و اروپا به نظر تیره خواهد بود. ستارگان کلاس جی شناخته‌شده‌ترین ستارگان محسوب می‌شوند. خورشید ما هم در این دسته‌بندی جای می‌گیرد.
این مطالعه جدید، نتایج مطالعه دیگری را که ماه مه منتشر شده بود را رد می‌کند. این مطالعه نشان می‌داد که باوجود گرم شدن خورشید و ذوب اقیانوس‌های سیاره ما، نواحی دیگر منظومه شمسی از جمله اقمار اروپا و انسلادوس امکان سکونت پذیری را خواهند داشت.
رامسس رامیرز، اخترشناسی از موسسه کارل ساگان در دانشگاه کرنل و یکی از محققان هر دو مطالعه، به Gizmodo گفت: “چندین هشدار در این مورد وجود دارد. این مورد تنها برای ستاره‌های کلاس اف و جی صدق می‌کند، بنابراین ستارگانی همچون خورشید، کمی از خورشید روشن‌تر هستند.”
بنابراین، حداقل ممکن است امیدی برای انسان‌های آینده وجود داشته باشد که به اقماری خارج از منظومه شمسی مهاجرت کنند. اجرام یخی اطراف ستاره‌های کلاس کا و ام، ستارگانی کم‌نورتر و سردتر از خورشید هستند و ممکن است، زمانی که سطوح یخی آن‌ها ذوب شوند، یک دوره قابل سکونت پدید بیاید. رامیرز اشاره می‌کند: “اگر در اطراف این دست ستارگان، اقماری همچون اروپا و انسلادوس وجود داشته باشد، احتمالا (برای زندگی) امن خواهند بود.”
باید این واقعیت را هم در نظر بگیریم که این پیش‌بینی‌ها تنها از طریق مدل‌های شبیه‌سازی شده انجام‌گرفته‌اند، تاریخچه منظومه شمسی نشان می‌دهد، تغییر از وضعیت یخبندان به گلخانه‌ای می‌تواند، پیچیده باشد. اندرو پی. انگرسلول، اخترشناسی از دپارتمان علوم زمین‌شناسی و سیاره‌ای کلتک (موسسه تکنولوژی کالیفرنیا) می‌گوید: “شواهد زمین‌شناسی نشان می‌دهد که زمین در دوران اولیه خود، هر دو دوره گرم و یخی را داشته است. و در مریخ اولیه هم، هرچند امروز سیاره‌ای خشک و یخ‌زده است، اما زمانی آب به‌صورت مایع در سطح آن جریان داشته است. برای جستجوی سیارات قابل سکونتی در خارج از منظومه شمسی، اساس ما مدل‌های مبتنی بر تجربه‌های زمین هستند، به همین جهت، هنوز ابهامات زیادی در این مورد داریم.”
واضح است که برای اینکه این اقمار یخی به‌عنوان پناهگاه آینده انسان‌ها در نظر گرفته شوند، نیاز به تحقیقات بیشتری در مورد زیست‌کره‌هایی شبیه به زمین است. اما این دست مطالعات نشان می‌دهد که حتی اگر روزی زمین بدل به مکان نامطلوبی برای جای دادن حیات شود، یک قمر یخی با اقیانوسی به‌سرعت در حال تبخیر، می‌تواند، به خانه بعدی ما انسان‌ها تبدیل شود.
.
منبع: gizmodo
