تیم تحقیقاتی دانشگاه اصفهان موفق به تولید نوعی نانو داروی هوشمند برای درمان سرطان شده که تنها سلول‌های سرطانی را مورد هجوم قرار می‌دهد و نسبت به داروهای شیمی درمانی قدیمی، اثربخشی بیشتری برای درمان سلول‌های سرطانی دارد.
از این رو انتظار می‌رود که اثرات جانبی استفاده از داروهای شیمی درمانی کاهش یابد.
امروزه با شیوع سرطان و عوارض ناشی از داروهای شیمی درمانی، محققان بر آن شدند تا با ارتقاء فناوری نانو، داروهایی را بسازند که عوارض کمتری نسبت به داروهای قدیمی داشته باشند. به همین دلیل امروزه استفاده از فناوری نانو در سامانه دارویی نقش مهمی در صنعت داروسازی دارد.
از این جهت نانو زیست فناوری که از تلفیق زیست فناوری و فناوری نانو ایجاد می‌شود، به طراحی این سامانه در مقیاس کوچک با بهره وری بالا کمک خواهد کرد.
محققان در این طرح، نانو داروی هوشمند ساخته‌اند که قبلاً در درمان سرطان پستان مورد استفاده قرار گرفته است. در ساخت این نانو سامانه دارویی از نانو ذرات آهن اصلاح شده با درختسان (دندیمر) استفاده کرده‌اند.
پروفسور مجید مقدم، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان در توضیح اینکه چرا از دندیمرها و نانو ذرات مغناطیسی استفاده شده گفته است که دندیمرها به دلیل پر شاخه و سه بعدی بودن آنها می‌توانند بستر مناسبی برای جابجایی داروها باشند.
همچنین از این طریق می‌توان از نانو ذرات مغناطیسی در زمینه انتقال و رهاسازی هدفمند دارو در بافت‌های سرطانی استفاده کرد تا بدین ترتیب، عوارض شیمی درمانی کاهش، و اثر دارو بر بافت سرطانی افزایش یابد.
دندیمر یا درختسان چیست؟ استفاده از کلمه یونانی «دندرون» به معنای درخت و پسوند «مر» به معنای بخش به این جهت است که در واقع دندیمرها مولکول‌های شاخه دار هستند که دقیقا مثل یک درخت دارای یک ریشه‌ی واحد با شاخ و برگ‌های متصل به هم هستند و همگی از ریشه تغذیه می‌کنند.
پروفسور مقدم درباره‌ی ویژگی‌های ثبت این نانو دارو اشاره کرد، آزمایشات نشان می‌دهند که این نانو دارو، مانند یک اسمارت دارو عمل خواهد کرد و با کاهش PH در سلول‌های سرطانی به داخل آنها نفوذ کرده و دارو را رها می‌کند. این نوع دارو که به PH محیط حساس است دارای اثر مغناطیسی بالایی بوده و بنابراین با تمرکز بر روی سلول‌های سرطانی و گرم شدن محیط، بهبودی بیشتری از بافت سرطانی را به دنبال خواهد داشت.
از دیگر مزیت‌های این نانو داروی هوشمند می‌توان به ظرفیت بالای بارگیری و زیست سازگاری آن در خون اشاره کرد. پروفسور مقدم در ادامه گفت از این نوع نانو دارو می‌توان در درمان سلول‌های سرطانی، بالاخص سرطان پستان استفاده کرد.
ساختار این نانو دارو به دلیل ویژگی منحصر به فردی که دارد، می‌تواند با اتصال چند دارو و یا رشته‌های DNA برای درمان‌های ژنتیکی هم به کار رود.
گفته می‌شود که آزمایش‌های صورت گرفته در این طرح، چگونگی و میزان ورود این نانو سامانه دارو به بافت‌های سرطانی سرطان پستان انسانی MCF7 از طریق آزمایش‌های فلوسیتومتری و میکروسکوپی کانفوکال در زمان‌ها و غلظت‌های متفاوت بررسی شده است. نتیجه به دست آمده ورود حجم بالای دارو به داخل سلول در غلظت‌ها و زمان‌های کم بود. آزمایش‌ها همچنین نشان می‌دهند که میزان اثربخشی این نانو داروی هوشمند در از بین بردن سلول‌های سرطانی Hela,Mcf7,Caov_4 نسبت به سلول‌های نرمال HBL_100 بیشتر خواهد بود.
او همچنین خاطر نشان کرد که با قرار گرفتن در میدان مغناطیسی اثر تخریبی نانو دارو بر روی سلول‌های سرطانی به میزان 10 تا 20 درصد اضافه خواهد شد. این اتفاق در درمان بافت‌های سرطانی در غلظت‌های پایین دارو نیز مثمر ثمر خواهد بود. به طوریکه میزان تخریبی دارو بر روی بعضی ترازهای سلولی در غلظت ۵ میکرو گرم بر میلی لیتر (کمترین غلظت) با غلظت ۲۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر (بیشترین غلظت) عملکرد مشابهی دارند.
نتایج تلاش پروفسور مقدم عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان و دکتر امیر لندرانی محقق پسا دکترای دانشگاه اصفهان و همکارانشان در مجله Langmuir با ضریب اثر بخشی ۳/۸۳ منتشر شده است.
.
منبع: isna
