“ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران” (Transiting Exoplanet Survey Satellite) یا به اختصار ماهواره تس (TESS)، هجدهم آوریل ۲۰۱۸ از ایستگاه نیروی هوایی کیپ کارناوال پرتاب شد. پرتاب تلسکوپ فضایی تس توسط موشک فالکون ۹ انجام گرفت.
بر اساس ساعت منطقه زمانی، پرتاب تلسکوپ فضایی تس ساعت ۶ و ۵۱ دقیقه عصر و توسط موشک فالکون ۹ (Falcon 9) کمپانی اسپیس‌ایکس انجام گرفت. ماهواره تس ۴۹ دقیقه بعد در مدار زمین قرار داشت.
این تلسکوپ فضایی به جستجوی سیارات فراخورشیدی در همسایگی خورشید خواهد پرداخت. سیاراتی که توسط سایر ماموریت‌ها با جزئیات بیشتری مورد کاوش قرار خواهند گرفت. به عبارت دیگر، اگر همه چیز مطابق برنامه پیش برود، تلسکوپ تس سنگ بنای بسیاری از ماموریت‌های آتی را بنا خواهد نهاد.
جورج ریکر (George Ricker)، محقق ارشد پروژه تس از موسسه تکنولوژی ماساچوست، در جلسه پیش از پرتاب گفت:
تلسکوپ فضایی تس به طور قابل توجه‌ای تعداد سیاراتی که می بایست مطالعه کنیم را افزایش خواهد داد. بوسیله این ماهواره تعداد سیارات فراخورشیدی که تا کنون توسط تلسکوپ فضایی کپلر شناسایی شده بود، بیش از دو برابر خواهد شد.
تلسکوپ فضایی کپلر، تاکنون ۲۶۵۰ سیاره فراخورشیدی تایید شده را شناسایی کرده است. این رقم یعنی ۷۰ درصد از سیاراتی که در خارج از منظومه شمسی می‌شناسیم را مدیون کپلر هستیم.
بیشتر بخوانید : تلسکوپ فضایی کپلر ؛ با شکارچی سیارات فراخورشیدی آشنا شوید
بخش بالایی (First Stage) موشک فالکون ۹ کمتر از ۹ دقیقه پس از پرتاب به زمین بازگشت. فرست استیج فالکون ۹ بر روی سکوی پرواز روباتیک اسپیس‌ایکس که در اقیانوس اطلس مستقر است، به آرامی فرود آمد. تاکنون اسپیس ایکس موفق شده تا در طول پرتاب‌های فالکون ۹ چندین فرود موفق داشته باشد.
این بخشی از تلاش کمپانی برای توسعه کامل و سریع موشک‌ها و فضاپیماها با قابلیت استفاده مجدد است. یک پیشرفت غیرمنتظره که به گفته ایلان ماسک، موسس و مدیر اجرایی اسپیس‌ایکس، انقلابی در صنعت پروازهای فضایی بوجود خواهد آورد.
تاکنون اسپیس ایکس ۱۱ مرتبه از بخش بالایی موشک مجددا استفاده کرده است. با این وصف در پرتاب ۱۸ آوریل این میزان افزایش پیدا نکرد؛ چرا که فالکون ۹ استفاده شده کاملا جدید بود.
گوش چشمی به سیارات نزدیک خودمان
مانند تلسکوپ فضایی کپلر، تلسکوپ فضایی تس نیز با استفاده از روش گذر (Transmit) به جستجوی سیارات بیگانه خواهد پرداخت. در روش گذر هنگام عبور یک جسم از جلوی سیاره در حال رصد یک لکه کمی کمرنگ درخشش ستاره را کاهش خواهد دارد. اما با این وجود تفاوت‌هایی اساسی میان این دو ماموریت وجود دارد.
در طول ماموریت اولیه تلسکوپ فضایی کپلر در بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳، توجه این ماهواره تنها به نقطه مشخصی از فضا معطوف بود و به طور همزمان ۱۵۰ هزار ستاره را مورد پایش قرار می‌داد. تلسکوپ کپلر ماموریت دوم خود را با نان کپلر۲ (K2) آغاز کرده است، ولی این بار به جز سیارات فراخورشیدی سایر اجرام و پدیده‌های کیهانی را نیز مورد بررسی قرار خواهد داد.
اما کپلر دارد نفس‌های آخر خود را می‌کشد و تقریبا سوخت آن به پایان رسیده است. بسیاری از ستارگان مورد بررسی کپلر از چندصد سال نوری گرفته تا ۱۰۰۰ سال نوری یا بیشتر، با خورشید فاصله دارند.
اما ماهواره تس در طول دو سال ماموریت اولیه خود پهنه‌ای وسیع از آسمان، چیزی در حدود ۸۵ درصد را مورد بررسی قرار خواهد داد. این ماهواره بر روی نزدیک‌ترین و درخشان‌ترین ستاره‌ها تمرکز خواهد کرد و ویژگی‌های سیارات جدید آنها را مورد کشف قرار خواهد کرد. یافته‌های تلسکوپ فصایی تس زمینه ساز ماموریت ۸.۸ میلیون دلاری تلسکوپ فضایی جیمز وب خواهد بود که مطابق برنامه قرار است در سال ۲۰۲۰ پرتاب شود.
مطابق اعلام رسمی ناسا، جیمز وب قادر خواهد بود اتمسفر حداقل تعدادی از سیارات کشف شده توسط تس را در جستجوی اکسیژن، متان و سایر علائم حیات احتمالی کاوش کند.
بیشتر بخوانید : تلسکوپ فضایی جیمز وب ؛ با وارث هابل آشنا شوید
استفان راینهارت (Stephen Rinehart) مدیر ماموریت تس، از مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا در گرین بلت مریلند در جریان جلسه پیش از پرتاب، گفت :
ماهواره تس نخستین قدم به سوی یافتن سیارات زیست پذیر است.
بیشتر بخوانید : با بهترین و شگفت‌انگیزترین سیارات فراخورشیدی که تاکنون کشف شده‌اند آشنا شوید
این ماموریت یک قدم بزرگ رو به جلو به سوی کاوش سیارات این چنینی است. در ۵۰ تا ۱۰۰ سال آینده، بشر احتمالا قادر خواهد بود تا فضاپیما‌های رباتیک کوچکی را برای کاوش تعدادی از این سیارات فراخورشیدی نزدیک پرتاب کند. آقای ریکر از دانشگاه MIT معتقد است شاید استفاده از تکنولوژی مانند آنچه در پروژه ۱۰۰ میلیون دلاری استاشات در حال توسعه است، در تحقق چنین هدفی تاثیر گذار باشد. او می‌گوید :
ما فهرستی از بهترین اهداف چنین کاوشگر‌هایی را تهیه کرده‌ایم. من فکر می‌کنم این موضوع میراثی ماندنی برای ماهواره تس به ارمغان خواهد گذاشت.
ماهواره تس یک مدار منحصر به فرد دارد
یکی دیگر از تفاوت‌های تس و کپلر در مدار حرکتی آنهاست. همانطور که می‌دانید تلسکوپ فضایی کپلر به دور خورشید گردش می‌کند. باید اضافه کنیم که تلسکوپ تس به دور سیاره خاکی خودمان، و در مداری 13.7 روزه و به شدت بیضی‌شکل، چرخش خواهد داشت. مداری که تاکنون هیچ فضاپیما در آن حضور نداشته است.
ماهواره تس در این مدار حداقل فاصله‌ای ۱۰۸ هزار کیلومتری با زمین خواهد داشت و نیز تا فاصله ۳۷۳ هزار کیلومتری از زمین دور خواهد شد. هنگام نزدیک شدن به زمین این ماهواره قادر خواهد بود با سرعت و به طور موثر داده‌های خود را مخابره کند.
بیشتر بخوانید : تلسکوپ فضایی تس چگونه سیارات فراخورشیدی را شکار می‌کند؟
تلسکوپ فضایی تس چگونه سیارات فراخورشیدی را شکار می‌کند؟
به گفته رابرت لکوود (Robert Lockwood)، مدیر برنامه‌ریزی برنامه ماهواره تس در کمپانی “اوربیتال ATK” در ویرجینای (که برای سازمان ناسا ماهواره تولید می‌کند)، مدار حرکتی تس پایداری بسیار بالا و تغییرات حرارتی کمی دارد. به علاوه تس در مدار حرکتی خودش به دور سیاره زمین، در معرض سطح تشعشعات نسبتا پایینی قرار می‌گیرد.
اما ماهواره تس ، به این زودی به آنجا نخواهد رسید. اگر همه چیز مطابق برنامه پیش برود، پس از چندین مرتبه اشتعال موتور و یک مانور دراماتیک در نزدیکی کره ماه در تاریخ ۱۷ می، این ماهواره در اواسط ماه ژوئن به مدار نهایی خود خواهد رسید. کمپین علمی نیز مدتی پس از آن شروع خواهد شد.
بدون در نظر گرفتن هزینه‌های ۸۷ میلیون دلار پرتاب، ماموریت تس تا ۲۰۰ میلیون دلار برای ناسا خرج دربرداشته است.
بیشتر بخوانید :
- اینجا سیاره فراخورشیدی Kepler-13Ab است؛ ضدآفتاب از آسمان می‌بارد!
- تلسکوپ فضایی تس در آستانه پرتاب ؛ جدیدترین شکارچی ناسا
- کشف هشتمین سیاره‌ی منظومه فراخورشیدی کپلر-۹۰ ؛ وقتی ناسا هم گوگل می‌کند!
- یک جفت ابرزمین فراخورشیدی در مدار کوتوله قرمز K2-18 شناسایی شدند
.
منبع : Space
