حقابه هورالعظیم توسط دو رود کرخه در ایران و دجله در عراق تامین می‌شود. در طول سال جاری حقابه هورالعظیم توسط این دو رود تامین نشده و آب دزدی نیز مزید بر علت بوده است. به نظر می‌رسد آتش هورالغظیم حالا حالاها قصد خاموش شدن ندارد.
تالاب هورالعظیم به عنوان تنها بازمانده تالاب‌های بین‌النهرین در جنوبی غربی ایران و در استان خوزستان واقع شده است. حدود یک سوم این تالاب در ایران و مابقی در خاک عراق است. در طول تابستان گذشته که از اوایل آن شاهد آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم بوده‌ایم، حتی یک قطره آب هم از کرخه وارد این تالاب نشده است. بیشتر از 70 روز است که بخش عراقی این تالاب حریق را به چشم خود می‌بیند و زندگی بسیاری از مردم نواحی اطراف از جمله مردم شهرستان‌های هویزه، دشت‌آزدگان، حمیدیه، اهواز، باوی و کارون را با مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته است.
در دهه اول تیرماه سال جاری بود که آتش‌سوزی هوراعظیم در بخش عراقی این تالاب آغاز شد و هنوز که هنوز است تلاش‌های برای خاموش کردن این حریق ثمری نداشته است. علاوه بر آسیب‌های محیط زیستی و اقتصادی وارده به خوزستان، سلامت مردم خوزستان و بخش‌های از کشور همسایه در خطر جدی قرار دارد. هرچند تلاش‌ها تاکنون نتیجه‌ای در بر نداشته است، اما ایران برای اطفای این حریق اقداماتی نظیر به پرواز درآوردن چندین سورتی پرواز هواپیمای حمل آب را در دستور کار خود داشته است. هنوز اقدامی از سوی طرف عراقی در این زمینه صورت نگرفته است و خبری از دیپلماسی وزارت خارجه برای حل این مشکل به گوش نمی‌رسد.
روز جمعه همین هفته، 31 شهریور، افرادی که اقدام به آتش‌زدن تالاب در بخش ایرانی تالاب هویزه کرده بودند، دستگیر شدند. اواخر هفته گذشته بود که کیامرث حاجی زاده خبر داد بخشی از تالاب هورالعظیم در نزدیکی جاده زهیریه دچار آتش سوزی شده است. به گفته ایشان و به گزارش فرماندار شهرستان زهیریه اقدامات عامدانه‌ای از سوی “دو نفر راکب موتور سوار” در راستای آتش‌سوزی این تالاب انجام شده است.
همه این‌ها در حالی است که کلانتری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور، تنها راه موثر برای مقابله با آتش‌سوزی تالاب هوراعظیم را رهاسازی آبِ رودخانه‌های کرخه در ایران و دجله در عراق می‌داند. این دو رودخانه تنها تامین‌کنندگان حقابه هورالعظیم هستند و به گفته معاون رئیس جمهور، دستگاه های دیپلماسی باید چگونگی رهاسازی آب را پیگیری کنند.
بیشتر بخوانید : رصد آتش‌سوزی هورالعظیم توسط ماهواره‌های سازمان فضایی ایران
به نظر می‌رسد تامین حقابه هورالعظیم و آتش‌سوزی قریب به 3 ماه گذشته این تالاب موضوع چندان مهمی برای دولت عراق نبوده است. معاون اول رئیس جمهور، اسحاق جهانگیری در جلسه شورای عالی آب در 13 شهریور امسال دولت عراق را به پایبندی به تامین سهم حقابه تالاب فراخواند. اهمیت تامین حقابه تالاب‌ها برای نخستین بار در دولت یازدهم به رسمیت شناخته شد و نشان می دهد که این بخش برای دولت تا چه اندازه حایز اهمیت است اما مشکلاتی مانند خشکسالی مانع از تامین کامل آن می شود.
حقابه هورالعظیم از کرخه و دجله در سال جاری تامین نشده است
به گفته احمدرضا لاهیجان زاده، مدیر کل محیط زیست استان خوزستان، حقابه تالاب هورالعظیم 1.6 تا 1.9 میلیارد متر مکعب در بخش ایرانی آن تعیین شده است که باید از سد کرخه و بارندگی ها تامین شود. بنابر اظهارات وی در مصاحبه با ایرنا، در دو تا سه سال گذشته حقابه به خوبی تامین شد اما در سال آبی 96-97 به علت خشکسالی و کاهش بارندگی ها حقابه تامین نشده است. بخش عراقی تالاب همچنان گاهی می سوزد و گاهی خاموش می شود اما بخش ایرانی نیز جمعه به عمد آتش گرفت که آتش سوزی مهار شد و متخلفان نیز دستگیر شدند. بیش از 2 هزار هکتار از بخش ایرانی تالاب هورالعظیم نیز در ماه های اخیر دچار آتش سوزی شده است.
آب دزدی ؛ مانعی بر سر راه تامین حقابه هورالعظیم
آنطور که مسعود باقر زاده کریمی، معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان محیط زیست، می‌گوید یکی از جدی‌ترین موانعی که بر سر راه تامین حقابه تالاب هورالعظیم وجود دارد، موضوع آب دزدی است. به گفته وی در یکی دو سال گذشته آب خوبی به تالاب رسیده است و 70 درصد تالاب بخش ایرانی آن آب دارد. اما می دانیم که شرایط سختی حاکم است. باقرزاده کریمی در این باره اذعان داشت :
یکی از مشکلات اصلی در مسیر رساندن حقابه به تالاب هورالعظیم آب دزدی است، منابع مرتبط پارسال اعلام کرده بودند که 800 میلیون متر مکعب آب به تالاب داده شد اما وقتی بررسی کردیم دیدیم 300 میلیون متر وارد تالاب شده است در واقع بین راه آب دزدی می شود و برخی افراد آب را در مسیر بر می دارند.
هوالعظیم در برنامه طرح حفاظت از تالاب های ایران جایی ندارد!
مطابق اظهارات ابوالفضل آبشت، مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران، تاکنون هیچ برنامه مدیریتی برای تالاب هویزه تدوین نشده استو به علاوه این تالاب در در برنامه های طرح حفاظت نیز جایی ندارد. وی در توضیح “فرامرزی بودن تالاب هورالعظیم” را علت علت نبودن این تالاب در برنامه طرح حفاظت از تالاب های ایران توصیف کرد. آبشت در این راستا افزود :
یکی از دلایلی که ما سراغ آن نرفتیم فرا مرزی بودن تالاب است اما سازمان محیط زیست برنامه هایی در راستای احیا، مدیریت، تامین حقابه و مقابله با گرد و خاک دارد و منبع خوبی از سوی صندوق ملی توسعه برای مهار گرد و غبار در خوزستان اختصاص یافته است از این رو برنامه های گسترده ای دارند البته بیشتر برنامه ها از طریق استانداری استان خوزستان دنبال می شود.
در با اشاره به پیچیده بودن مسائل مربوط به هورالعظیم و نیاز به منابع مالی کلان برای رفع آنها، اظهار داشت که منابع ما برای رسیدگی به این پروژه بین المللی محدود است و فعالیت های ما بیشتر از جنس جریان سازی اجتماعی است در حالی که هور به اقدامات بزرگ نیاز دارد. وی در ادامه به گونه های گیاهی موجود در تالاب هوالعظیم هم اشاره کرد و گفت :
در گیاهانی مانند لوئی و نی با از دست دادن 70 تا 75 درصد آب، قند آنها به الکل تبدیل شده و خودسوزی آنها شروع می شود که در صورت درامیختن با عوامل دیگری مانند خشکسالی ، کم بارشی و یا عوامل انسانی، مهار آتش دشوار خواهد شد.
آنطور مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران می‌گوید، وسعت تالاب هورالعظیم بسیار زیاد است منابع آبی آن بخشی از عراق و بخشی از کرخه داخل ایران تامین می شود از این رو تالاب پیچیده ای است و یک حرکت و عزم ملی مانند روند احیای دریاچه ارومیه لازم دارد که بشود برای آن کاری کرد که البته با تامین این منابع مالی از صندوق ملی توسعه می توان تا حد زیادی مشکلات را رفع کرد.
بیشتر بخوانید : آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان ؛ ۴ نفر جان باختند
اوایل تیرماه سال جاری بود که آتش‌وزی تالاب هورالعظیم یا هویزه آغاز شد. حدودا یک ماه بعد، از 29 تیر تا 3 مرداد، مرحله اول عملیات اطفای حریق و آتش‌نشانی ا استفاده از ۲ بالگرد و یک هواپیما آب‌پاش انجام شد. مرحله دوم این عملیات نیز از 11 تا 15 مرداد ادامه داشت که پس از سفر عیسی کلانتری، رئیس سازمان حافظت از محیط زیست به خوزستان متوقف شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که این عملیات اطفای حریق دو مرحله‌ی تاثیر چندانی در خاموش شدن شعله‌ها نداشته و دلیل توقف آن هم همین موضوع است.
حدودا یک ماه قبل بود که رئیس جمهور در پی نمه رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست درباره ادامه آتش سوزی در بخش عراقی هورالعظیم و مشکلات ناشی از آن، به وزارت امور خارجه دستور داده است با توجه به اینکه آتش سوزی در این مدت طولانی شائبه عمدی بودن دارد، فوری به دولت عراق در این باره اعتراض شود.
بیشتر بخوانید :
- خشکسالی در ایران ؛ خشکسالی در ۹۸ درصد مساحت کشور
- شوری آب در خوزستان ؛ زمین سفید، مردم سیاه‌پوش و نخل‌ها مرده!
- چرا نظامیان در محیط زیست و کشاورزی دخالت می‌کنند؟
منبع: irna
