آسمان و رویدادهایش همیشه طرفداران خاص خود را داشته است. در این مطلب به ارائه توضیحاتی درباره مهمترین رویدادهای نجومی 2020 پرداخته‌ایم.
فناوری‌های عکاسی و هوا – فضا دو دوست جدا نشدنی هستند زیرا تاثیر بسیار زیادی در پیشرفت یکدیگر دارند. در سال میلادی جاری اتفاقات زیادی در زمینه نجوم افتاد و البته قرار است که شاهد رخ دادن اتفاقات جالبتری هم باشیم. در این مقاله مهمترین رویدادهای نجومی 2020 را معرفی کرده‌ایم. با تکراتو همراه باشید.
مهمترین رویدادهای نجومی 2020
1 تیرماه : خورشید گرفتگی حلقه آتشی یا حلقه نورانی
در ۵ دی ۹۸ شاهد آخرین خورشید گرفتگی سال ۲۰۱۹ بوده‌ایم، اما آن دسته از افرادی که فرصت رصد آن را پیدا نکردند، می‌توانند در سال ۲۰۲۰ خورشید گرفتگی حلقه آتشی را ببینند. خورشید گرفتگی حلقه آتشی از مهمترین رویدادهای نجومی 2020 است و به این دلیل با چنین نامی شناخته می‌شود که یک حلقه پرنور همانند حلقه‌ای آتشین اطراف ماه ایجاد می‌شود. علاقمندان می‌توانند این پدیده زیبا را در کشورهای عمان، تبت و اتیوپی در روز یکشنبه ۱ تیر ۹۹ ظرف مدت ۲۳ ثانیه تماشا کنند. گفتنی است برای رصد آن به عینک‌های ویژه‌ای نیاز خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
خورشید گرفتگی حلقوی ۵ دی ماه ۹۸ ؛ راهنمای رصد آخرین کسوف سال 2019
24 آذرماه : خورشید گرفتگی کامل
خورشید گرفتکی کامل را اغلب به حفره‌ای تاریک در آسمان تشبیه می‌کنند. علاقمندان به این پدیده جذاب قادر خواهند بود در روز دوشنبه ۲۴ آذر ۹۹ خورشید گرفتگی کامل را به عنوان زیباترین منظره طبیعت در سال ۲۰۲۰ و همچنین یکی از مهمترین رویدادهای نجومی 2020 رصد کنند. مناطقی چون بین مرز دو کشور آرژانتین و شیلی بهترین مکان برای تماشای این پدیده 129 ثانیه‌ای است.
چهار ماه گرفتگی در سال 2020
علا‌مندان به رصد ماه گرفتگی در تقویم نجومی سال ۲۰۲۰ چهار بار فرصت تماشای این پدیده را خواهند داشت. گفتنی است ماه گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار بگیرند. علاقمندان می‌توانند این چهار ماه گرفتگی را در ۴ زمان مختلف رصد کنند:
نخستین ماه گرفتگی در روز جمعه ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰ (برابر با ۲۰ دی ۹۸) در مناطق استرالیا، آفریقا، اروپا و آمریکا به وقوع می‌پیوندد و ستاره شناسان لقب ماه گرفتگی ماه گرگ (Wolf Moon Eclipse) را برای آن برگزیدند.
دومین ماه گرفتگی در روز جمعه ۵ ژوئن ۲۰۲۰ (برابر با ۱۶ خرداد ۹۹) اتفاق خواهد افتاد و در مناطق استرالیا، اروپا و آسیا قابل رصد است. ماه گرفتگی توت فرنگی (Strawberry Moon Eclipse) لقبی است که ستاره شناسان برای این پدیده انتخاب کردند.
بیشتر بخوانید:
طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی قرن 21 ؛ به تماشای نگارگری سایه زمین بنشینید!
ماه گرفتگی سوم در روز ۵ جولای ۲۰۲۰ (برابر با ۱۵ تیر ۹۹) در مناطق آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و آفریقا رخ می‌دهد و لقب این پدیده نیز ماه گرفتگی رعد (Thunder Moon Eclipse) است.
آخرین ماه گرفتگی سال ۲۰۲۰ نیز در روز ۲۹ و ۳۰ نوامبر (برابر یکشنبه ۹ و دوشنبه ۱۰ آذر ۹۹) در مناطق استرالیا، آمریکای جنوبی و شمالی اتفاق خواهد افتاد و لقب این پدیده نیز ماه گرفتگی یخ زده (Frosty Moon Eclipse) است این چهارماه گرفتگی هم جز مهمترین رویدادهای نجومی 2020 هستند.
سه ابر ماه در تقویم نجومی 99
کره ماه با سیاره زمین حدود ۳۸۴ هزار و ۴۰۰ کیلومتر فاصله دارد، اما می‌توانید آن را در سال میلادی جاری با اندازه‌ای بسیار بزرگتر از اندازه همیشگیش در آسمان مشاهده کنید؛ این پدیده سه ابر ماه نام دارد و یکی از مهمترین رویدادهای نجومی 2020 است. علاقمندان می‌توانند در سه تاریخ زیر پدیده جذاب ابر ماه را رصد کنند.
بیشتر بخوانید:
ابرماه چیست ؛ حقیقتی علمی یا صرفا یک خطای دید
۹ مارس ۲۰۲۰ برابر با دوشنبه ۱۹ اسفند ۹۹: ابر ماه (Super Worm Moon)
۸ آوریل ۲۰۲۰ برابر با چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۹: ابر ماه (Super Pink Moon)
۷ می ۲۰۲۰ برابر با جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹: ابر ماه (Super Flower Moon)
هفته سیارات غول پیکر
هر ساله سیاره زمین به دلیل درون منظومه‌ای بودنش در یک روز میان خورشید و سیاره درون منظومه‌ای دیگری قرار می‌گیرد و این اتفاق باعث می‌شود آن سیاره درون منظومه‌ای نسبت به زمین با درخشندگی بیشتری نمایان شود. علاقمندان به این پدیده می‌توانند در تقویم نجومی سال ۲۰۲۰ آن را در دو تاریخ زیر ببینند:
۱۴ جولای ۲۰۲۰ برابر با سه‌شنبه ۲۵ تیر ۹۹: رصد سیاره مشتری
۲۰ جولای ۲۰۲۰ برابر با ۳۰ تیر ۹۹:رصد سیاره زحل
وعده سه بارش شهابی در تقویم نجومی 2020
در سال ۲۰۱۹ علاقمندان به رصد پدیده جذاب بارش‌های شهابی به دلیل درخشندگی ماه در آسمان شب قادر به رصد مناسب آنها نبودند، اما در سال ۲۰۲۰ کره ماه مانعی برای رصد بارش‌های شهابی نخواهد بود. این پدیده هم از مهمترین رویدادهای نجومی 2020 است و علاقمندان می‌توانند در سه تاریخ زیر آن را مشاهده کنند:
۲۱ و ۲۲ آوریل سال ۲۰۲۰ برابر با سه شنبه ۲ و چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۹۹: بارش شهابی شلیاقی (Lyrids meteor shower) درخشندگی ماه در این بارش ۱ درصد است.
بیشتر بخوانید:
بارش شهابی شلیاقی چیست و چه زمانی می‌توان آن را مشاهده کرد؟
۱۶ و ۱۷ نوامبر سال ۲۰۲۰ برابر با دوشنبه ۲۶ و سه شنبه ۲۷ آبان ۹۹: بارش شهابی اسدی (Leonids meteor shower) درخشندگی ماه در این بارش ۵ درصد است.
۱۳ و ۱۴ دسامبر برابر با یکشنبه ۲۳ و دوشنبه ۲۴ آذر ۹۹: بارش شهابی جوزایی (Geminids meteor shower) درخشندگی ماه در این بارش حدود ۱ درصد است.
نزدیک شدن دو سیاره مشتری و زحل و رصد آنها از زمین
در روز ۲۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ ( دوشنبه ۲۱ دی ۹۹) این دو سیاره آنقدر به یکدیگر نزدیک خواهند شد، که همانند یک سیاره واحد به نظر می‌رسند. هرچند سیاره مشتری و زحل نسبت به یکدیگر حدود ۱ میلیارد و ۴۱۱ کیلومتر فاصله دارند، در این تاریخ ساکنان زمین می‌توانند آنها را در فاصله بسیار نزدیک به هم مشاهده کنند. این رویداد هم یکی از زیباترین و مهمترین رویدادهای نجومی 2020 محسوب می‌شود.
تقویم نجومی 2020 در یک نگاه
در سال میلادی جاری همچنین می‌توانید در تاریخ‌هایی خاص سیاره‌هایی را در موقعیت‌ها و شرایطی خاص مشاهده کنید؛ این تاریخ‌ها به شرح زیر هستند:
- ۲۷ بهمن و ۱۹ اسفند ۱۳۹۸ مریخ حرکتی رو به عقب دارد: سیاره مریخ برای چند هفته به نظر می‌رسد که رو به عقب حرکت می‌کند البته باید توجه داشت که این یک توهم خط دیداری است که در نتیجه مدار نرمال مریخ به وجود می‌آید. این اولین رویداد از سه رویداد مشابه در سال ۲۰۲۰ است و ستاره شناسان هیجان زیادی برای آن دارند.
- ۲۹ و ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ هلال ماه درست بعد از غروب خورشید اول مریخ و سپس مشتری را می‌پوشاند. این پدیده از آمریکای شمالی قابل‌رؤیت است.
- ۸ اسفند ۱۳۹۸ زهره بعد از غروب خورشید در کنار هلال ماه خواهد درخشید.
- ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۹۹، مریخ، مشتری و زحل با نزدیک شدن به یکدیگر تبدیل به یک گروه سیارۀ درخشان می‌شوند.
- ۴ فروردین ۱۳۹۹ بزرگترین کشیدگی زهره در امتداد آسمان اتفاق خواهد افتاد: در این حالت زهره به بالاترین نقطه در آسمان خواهد رسید.
- ۲۳ تیر ۱۳۹۹ مشتری به نقطه مقابله می‌رسد: این سیاره غول‌آسا در این نقطه به درخشانترین حالت خود خواهد رسید.
- ۲۷ تیر ۱۳۹۹ روز مأموریت ناسا به مریخ است. قرار است در این روز عملیات آغاز شود و در ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ فضاپیما روی مریخ فرود بیاید.
- ۲۹ خرداد و ۲۲ تیر ۱۳۹۹ مریخ برای دومین بار در این سال حرکت رو به عقب خواهد داشت.
- در ۳۰ تیر ۱۳۹۹ زحل به نقطه مقابله می‌رسد: این سیاره حلقه دار در روشنترین حالت خود دیده خواهد شد.
- در ۲ مرداد ۱۳۹۹ مأموریت HX-۱ چین به مریخ آغاز می‌شود.
- ۵ مرداد ۱۳۹۹ مأموریت آژانس فضایی اروپا و روسیه آغاز می‌شود و در تاریخ ۲۹ اسفند فضاپیما روی مریخ می‌نشیند.
- در تیرماه هم مأموریت فضایی امارات متحده عربی به عنوان اولین مأموریت علمی در فضا از جانب یک کشور عربی آغاز خواهد شد.
- در ۲۲ مهر ۱۳۹۹ مریخ در نقطۀ مقابله و درخشانترین حالت خود از سال ۲۰۰۳ تا به حال قرار خواهد قرار گرفت.
- در ۲۳ مهر ۱۳۹۹ مریخ برای سومین بار در حالت عقب گرد قرار خواهد گرفت.
- در ۱ دی ۱۳۹۹ مقارنه بزرگ مشتری و زحل رخ خواهد داد: درست در آغاز زمستان بعد از غروب خورشید این دو سیاره در حالت ۰۶/۰ درجه قرار خواهند گرفت. این اتفاق از سال ۲۰۰۰ تا به حال نیفتاده است و تا سال ۲۰۴۰ هم نخواهد افتاد.
در ادامه این نوشته مهمترین رویدادهای نجومی سال 2019 را معرفی کرده‌ایم. مواردی که بیشتر از همه چشم علاقه‌مندان نجوم و صنعت فضایی را به خود خیره کرد.
ثبت نخستین عکس سیاه چاله
آوریل گذشته، ستاره شناسان اولین تصاویر از افق رویداد یک سیاه چاله را شکار کردند. افق رویداد، منطقه مرزی نشان دهنده محلی است که گرانش سیاه چاله به قدری قوی است که هیچ‌چیز، حتی نور، توانایی فرار از آن را ندارد.
ثبت این تصویر تنها به این دلیل ممکن شد که تلسکوپ‌های زیادی در سرتاسر جهان مشغول به کار بودند تا نور کم جان منتشر شده از جسمی را در فاصله ۵۵ میلیون سال نوری ثبت کنند. این فاصله ۱۱ برابر فاصله بین زمین با نزدیکترین منظومه است. عکس سیاه چاله درک بهتری از اتفاقاتی که پس از شکل گیری برای این اجرام آسمانی نامعمول اتفاق می‌افتد، به ستاره‌شناسان می‌بخشد.
دنباله دار بین ستارهای
زمینی‌ها هم قادر به ارسال اشیاء به فضای فراتر از منظومه‌ی شمسی هستند! در روزهای انتهایی سال گذشته، ناسا به طور رسمی تایید کرد که کاوشگر فضایی وویجر ۲ وارد فضای میان ستارهای شده و اولین داده‌ها از آن منطقه را به زمین ارسال کرده است. وویجر ۱، خواهر دوقلوی ویجر ۲، در سال ۲۰۱۲ وارد این فضا شد. این دو کاوشگر سال ۱۹۷۷ و با هدف بررسی منظومه شمسی به فضا پرتاب شدند.
آنها در مسیر پیمایش خود از مشتری، زحل، اورانوس و نپتون بازدید کردند و پس از آنکه ماموریت اصلی خود را به سرانجام رساندند، همچنان به رفتن ادامه دادند. هر دو کاوشگر همچنان داده‌هایی جدید و باورنکردنی را از فضای میان ستارهای به زمین ارسال می‌کنند و همچنان امید می‌رود که بتوانند چند سال دیگر هم به این کار ادامه بدهند تا دانشمندان بتوانند تا حد ممکن اطلاعات بیشتری را از آن منطقه جمع آوری کنند.
اولین تلسکوپ به سمت نیمه تاریک ماه
فضاپیمای سطح نشین چانگ ای ۴ (اولین فضاپیمایی که در ژانویه ۲۰۱۹ موفق به لمس سمت دیگر ماه شد) اکنون اولین رصدخانه ستاره شناسی در این منطقه از منظومه شمسی نام گرفته است.
این سطح نشین چینی یک تلسکوپ رادیویی را هم در ماه دسامبر راه‌اندازی کرد. این منطقه از ماه به خاطر سکوت فراگیرش منطقه‌ای بسیار عالی برای انجام ستاره شناسی رادیویی است. همه امواج رادیویی ساطع شده از زمین در اثر برخورد با کره ماه، راه خود را کج می‌کنند و همین عامل، این نقطه را تبدیل به مکانی بدون نقص برای انداختن نگاهی دقیق به جهان پیرامون کرده است. تنها سختی کار آن است که ستاره شناسان ماهواره‌های بیشتری برای ارسال اطلاعات به زمین نیاز دارند و چانگ ای ۴ تاکنون این کار را به‌خوبی انجام داده است. یک کاوشگر کوچک به نام یوتو ۲ نیز همراه آن وجود دارد و صدها متر از منطقه را کاویده است تا درک بهتری از سمت دیگر ماه به دست آورد.
رسمی: آب در همه جای مریخ وجود دارد
قشه آبی جدید مریخ که در ژورنال Geophysical Research Letters منتشر شده حاکی از آن است که درست زیر سطح این سیاره، یخ زیادی وجود دارد. این یخ‌ها در عمق یک اینچی یا کمی پایینتر از ماسه‌های قرمز سیاره قرار گرفته‌اند. آنها به قدری به سطح نزدیک هستند که برای بیرون کشیدنشان تنها به یک ملاقه احتیاج است و می‌توان از آن برای سوخت موشک (یا در صورت تصفیه) برای نوشیدن استفاده کرد.
وجود آب در مریخ، اعزام فضانورد به این سیاره را آسانتر کرده است؛ چراکه وجود آب به این معنی است که آنها مجبور به حمل این ماده حیاتی از این سمت منظومه شمسی به سمت دیگر آن نیستند. ناسا امیدوار است بتواند تا اواسط دهه 2030 انسان را در این سیاره فرود بیاورد. این موفقیت در صورتی دست یافتنی خواهد بود که برنامه‌های این سازمان مبنی بر فرود انسان روی کره ماه تا سال ۲۰۲۴ طبق برنامه پیش برود.
فرستاده ای به دوردست‌های منظومه شمسی
در سال ۲۰۱۹ میلادی فضاپیمای افق‌های نو (New Horizons) از نزدیکی جرمی به نام ۲۰۱۲MU69 گذر کرد. ۲۰۱۲MU69 یا Arrokoth (که قبلا با نام اولتیما تولی شناخته می‌شد) در کمبرند کوییپر قرار داشت و دورترین جرمی محسوب می‌شود که فرستاده‌ای از بشر با آن ملاقات کرده است.
فضاپیمای افق‌های نو توانست اطلاعات ارزشمندی از این جرم گردآوری کند. با این حال با توجه به فاصله زیاد این فضاپیما از زمین ارسال داده‌های مربوط به این گذر تا اواسط سال ۲۰۲۰ ادامه خواهد یافت.
فضاپیمای اسیریس رکس ناسا ؛ داستان ملاقات با یک سیارک
فضاپیمای اسیریس رکس (OSIRIS-REx) ناسا نیز در شب سال نو میلادی وارد مدار سیارک بنو شد. این فضاپیما در اواخر سال ۲۰۱۸ به نزدیکی سیارک بنو رسید و در شب سال نو با روشن کردن موتورهایش وارد مدار این سیارک شد.
فضاپیمای اسیریس رکس در ۱۲ ماه اخیر مشغول بررسی سیارک بنو بوده است. این فضاپیما در ماموریت خود قرار است که از این سیارک نمونه برداری کند و نمونه‌ها را به زمین بازگرداند. چندی پیش و پس از ماه‌ها بررسی متخصصان ناسا محل نمونه برداری از سیارک بنو را انتخاب کردند. ماموریت نمونه برداری طبق برنامه در تابستان سال ۲۰۲۰ انجام خواهد شد.
فرستاده ژاپن در سیارک ریوگو
فضاپیمای اسیریس رکس تنها فضاپیمایی نبود که در سال ۲۰۱۹ به ملاقات یک سیارک رفت. فضاپیمای هایابوسا ۲ ژاپن نیز سال ۲۰۱۹ را در مدار سیارک ریوگو گذراند. این فضاپیما در سال ۲۰۱۹ موفق شد چند بار از سیارک ریوگو نمونه برداری کند. هایابوسا ۲ چندی پیش با سیارک ریوگو وداع کرد و با نمونه‌هایی ارزشمند از این سیارک رهسپار زمین شد. نمونه‌های سیارک ریوگو احتمالا در اواخر سال ۲۰۲۰ به زمین خواهد رسید.
دنباله دار میان ستارهای که مهمان منظومه شمسی شد
در اواسط تابستان سال ۲۰۱۹ کشف یک دنباله دار توجه بسیاری از اخترشناسان را به خود جلب کرد. این دنباله دار که بوریسوف نام گرفت ویژگی‌های مداری عجیبی داشت. پس از بررسی‌های بیشتر در نهایت مشخص شد که این دنباله دار از فضای میان ستارهای وارد منظومه شمسی شده و پس از مدتی از منظومه شمسی خارج خواهد شد.
دنباله دار بوریسوف دومین جرم میان ستارهای است که در مرزهای منظومه شمسی مشاهده شده است. تخمین‌ها نشان می‌دهند که احتمالا اجرام میان ستارهای فراوانی در هر بازه زمانی در منظومه شمسی حضور دارند. به این ترتیب احتمالا در سال‌های پیش رو و با آغاز فعالیت نسل جدیدی از تلسکوپ‌ها شاهد کشف اجرام میان ستارهای بیشتری در منظومه شمسی خواهیم بود.
کاوشگر پارکر ؛ داستان لمس خورشید
کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا که در سال ۲۰۱۸ به فضا پرتاب شد در سال ۲۰۱۹ ماموریت خود را با موفقیت ادامه داد. این فضاپیما تا کنون سه بار از نزدیکی خورشید گذر کرده است.
بیشتر بخوانید:
کاوشگر خورشیدی پارکر ؛ ماموریتی برای لمس خورشید!
اولین نتایج علمی این ماموریت نیز چندی پیش منتشر شد. فضاپیمای پارکر در اوایل سال ۲۰۲۰ برای چهارمین بار از نزدیکی خورشید گذر خواهد کرد.
میراث آپولو
سال ۲۰۱۹ پنجاهمین سالگرد ماموریت آپولو ۱۱ بود. ماموریتی که در جریان آن بشر برای اولین بار قدم بر سطح ماه گذاشت. برنامه‌های مختلفی به مناسبت این رویداد در نقاط مختلف جهان برگزار شد.
برنامه آپولو بار دیگر در سال ۲۰۱۹ خبرساز شد. چند ماه پیش دانشمندان ناسا محفظه یکی از آخرین نمونه‌های دست نخورده از ماه را باز کردند تا در آستانه برنامه آرتمیس بررسی‌های جدیدی را روی سنگ و خاک ماه انجام دهند.
با توجه به پیشرفت فناوری نسبت به دوران آپولو دانشمندان امیدوارند با بررسی این نمونه‌ها به اطلاعاتی جدید از ماه دست پیدا کنند.
خداحافظی با مریخ نورد فرصت
هشت ماه پس از وقوع طوفان شن سراسری در مریخ و از کار افتادن مریخ نورد فرصت (Opportunity)، ناسا بالاخره در اوایل سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که دیگر راهی برای احیاء این مریخ نورد وجود ندارد.
مریخ نورد فرصت در سال ۲۰۰۴ و به همراه مریخ نورد مشابهی با نام روح (Spirit) به مریخ اعزام شده بود. قرار بود ماموریت این دو مریخ نورد تنها ۹۰ روز طول بکشد، اما مریخ نورد فرصت حدود ۱۵ سال به فعالیت در سیاره سرخ منظومه شمسی ادامه داد و اطلاعات ارزشمندی را به زمین مخابره کرد.
.
منبع: forbes
