تحلیلگران معتقدند، لنز نمرود آشوری می‌تواند قدیمی ترین تلسکوپ جهان باشد. این لنز که به‌نام لنز لایارد نیز شناخته می‌شود، متعلق به قرن هشتم قبل از میلاد است.
لنز نمرود که از یک کریستال سنگی 3000 ساله ساخته شده است، در سال 1850 در کاخ آشوری نمرود در عراق امروزی، توسط جان لایار (John Layard) کشف شد. بیش از یک قرن از زمان کشف عدسی می‌گذرد و نحوه استفاده از آن، همیشه مورد بحث دانشمندان و مورخان بوده است.
اخیرا اما و به گفته یکی از اساتید برجسته ایتالیایی، احتمالا آشوریان باستان از این عدسی به‌عنوان بخشی از تلسکوپ استفاده می‌نمودند. این مسئله می‌تواند توضیحی برای اطلاعات بالای آشوری‌ها در زمینه نجوم باشد.
بیشتر بخوانید: رقیب چینی تلسکوپ جیمز وب در حال توسعه است!
قدیمی ترین تلسکوپ جهان
لنز نمرود که می‌تواند لقب قدیمی ترین تلسکوپ دنیا را به خود بگیرد، بیضی شکل بوده و از کریستال سنگی طبیعی ساخته شده است که قدمت آن به 750 تا 710 سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد. نقطه کانونی این لنز، از سمت صاف در حدود 11 سانتی متر (4.33 اینچ) و فاصله کانونی آن حدوداً 12 سانتی متر (4.72 اینچ) است. ابعاد لنز نمرود معادل یک ذره‌بین 3× است.
اگر لنز نمرود با لنز دیگری ترکیب شود، بزرگ‌نمایی آن افزایش می‌یابد. سطح لنز از 12 حفره تشکیل شده است که به هنگام سنگ زنی، باز می‌شوند. این حفره‌ها با نفتا یا مایع دیگری پر شده‌اند. براساس اطلاعات موجود، این لنز توانایی متمرکز کردن نور خورشید را دارد، اگر چه از کیفیت خوبی برخوردار نیست.
آشورشناس انگلیسی، آستن هنری لایارد، مسئولیت بررسی حفره‌هایی که لنز نمرود درون آن کشف شد را بر عهده داشت. در نتیجه بررسی‌های لایارد، حالا برخی معتقدند که آشوری‌ها از این لنز به‌عنوان یک شیشه سوزان برای فوکوس کردن نور خورشید و درست کردن آتش نیز استفاده می‌کردند. عده‌ای دیگر اما عقیده دارند، این لنز متعلق به یک تلسکوپ است. طبق توضیحات موزه بریتانیا، لنز نمرود کاربرد عملی زیادی نداشته و یا قابل استفاده نبوده است.
عده‌ای از محققان اما باور دارند که لنز مذکور با دقت بسیاری آسیاب و صیقل داده شده و از خواص نوری برخوردار است. در حالی که تعدادی از کارشناسان موزه بریتانیا مدعی هستند که خواص نوری لنز نمرود تصادفی است.
در توضیحات بریتانیا در مورد لنز نمرود ( قدیمی ترین تلسکوپ جهان ) آمده است: «هیچ مدرکی مربوط بر اینکه آشوری‌ها از لنزها چه برای بزرگ‌نمایی و چه برای ایجاد آتش استفاده می‌کردند، وجود ندارد و به احتمال زیاد این یک قطعه مثبت، شاید برای مبلمان باشد.» هرچند افراد زیادی مخالف این توضیحات هستند.
البته نظریه‌های دیگری در مورد کاربرد لنز نمرود بیان شده است. یکی دیگر از این نظریه‌ها بیان می‌کند که این لنز به‌عنوان ذره‌بین، بین صنعتگران آشوری برای ایجاد حکاکی‌های کوچک و پیچیده کاربرد داشت.
نظریه دیگر در مورد هدف این عدسی، استفاده از آن به‌عنوان شیشه سوزان برای درست کردن آتش است. در زمان‌های قدیم، از شیشه‌های سوزان استفاده‌های بسیاری می‌شد. در نمایشنامه ابرها که توسط آریستوفان در 424 سال قبل از میلاد نوشته شده، به سنگ زیبا و شفافی که با آن آتش روشن می‌کردند، اشاره شده است. همچنین پلینی بزرگ (۲۳ تا ۷۹ پس از میلاد) در نوشته‌های خود توضیح داد که گلوله‌های شیشه‌ای پر از آب به هنگام قرار گرفتن در ردیف خورشید، باعث آتش گرفتن لباس‌ها و الیاف می‌شوند.
هنوز هیچ مدرک موثقی برای تایید این نظریه نیست. همچنین جیووانی پتیناتو دانشمندی از دانشگاه رم بیان کرده است که آشوریان باستان از لنز نمرود به‌عنوان قسمتی از تلسکوپ استفاده می‌کردند.
طبق اطلاعات رسمی، هانس لیپرشی، عینک‌ساز هلندی، در سال 1608 میلادی اولین تلسکوپ را اختراع کرد و گالیله اولین فردی بود که از آن برای مطالعه نجوم استفاده نمود. البته گالیله به این موضوع اشاره کرده بود که پیش از او، قدیمی‌ها با نحوه کار با تلسکوپ‌ها آشنا بودند.
یکی از اولین نمونه‌های عدسی کشف شده، در تندیس مشهور کاتب نشسته یا Le Scribe Accroupi به چشم می‌خورد که یک نویسنده در حال کار را نشان می‌دهد. در این تندیس، چشم‌های نویسنده با کریستال سنگی منبت کاری شده است. هرچند پیش از لنز نمرود، عدسی‌ها وجود داشته‌اند و از آن‌ها استفاده می‌شد.
طبق عقیده پتیانتو لنز نمرود یکی از اولین عدسی‌هایی است که قابلیت استفاده در تلسکوپ را داشت. از قدیمی‌ترین لنزها می‌توان به لنز Le Scribe Accroupi یا Scribe Seated Scribe و Kai در لوور اشاره نمود. همچنین اخیرا تعدادی لنز مربوط به دوران باستان در منطقه کنوسوس کشف شده است. محققان تشخیص داده‌اند که این لنزها 3500 سال قدمت دارند.
هم اکنون چند صد لنز از دوران باستان کشف شده است. اینطور که به نظر می‌رسد مردمان جهان باستان در مورد لنزها اطلاعات بیشتری داشتند.
از جمله دلایلی که پتیناتو باور داشت که لنز نمرود به‌عنوان قسمتی از تلسکوپ کاربرد داشت، اطلاعات آشوری‌ها در مورد علم ستاره‌شناسی بود، زیرا دانش آن‌ها در مورد ستاره‌شناسی، بدون دسترسی به تلسکوپ ممکن نیست. برای نمونه آشوریان سیاره زحل را به‌عنوان خدایی که توسط حلقه‌ای از مار احاطه شده است، توصیف کرده‌اند. در حالی که این توصیفات، تفسیر کاملی از حلقه‌های زحل است که بدون تلسکوپ قابل رویت نیست.
به عقیده دیگر کارشناسان، مارها در اساطیر و افسانه‌های آشوری از معنی خاصی برخوردار هستند. علاوه‌بر آن در نوشته‌های یافته شده از آشوری‌ها در بخش ستاره‌شناسی، هیچ اشاره‌ای به تلسکوپ یا وسیله‌ای مانند آن نشده است. در هر حال، هدف و کاربرد ساخت لنز نمرود همواره سوال است.
بیشتر بخوانید:
- اولین کاشت تراشه مغزی با موفقیت انجام شد؛ نزدیک شدن به رویای زندگی ابدی
- ربات های جدید ارتش آمریکا با قلب و سیستم گردش خون بسیار به انسان شبیه هستند
- مرکز یوفوها در وزارت دفاع آمریکا آغاز به کار کرد
نظر شما در مورد قدیمی ترین تلسکوپ جهان چیست؟ لطفا نظرات خود را در قسمت کامنت با تکراتو در میان بگذارید.
