بعد از کارآزمایی انسانی اولیه، موفقیت واکسن ایدز در فاز اول تایید شد. این واکسن در 97 درصد از داوطلبان موجب تولید پیشسازهای آنتی بادی خنثی کننده شد.
یافته‌هایی که طی آزمایش انسانی واکسن HIV به دست آمده می‌تواند در آینده منجر به ساخت واکسن خنثی کننده موثر و گسترده برای ایدز و سایر پاتوژن‌ها مانند کرونا و آنفلوانزا شود که هنوز واکسن موثری برای خنثی کردن تمام سویه‌های آنها تولید نشده است. طبق‌گفته یکی از محققان موسسه اسکریپس (ویلیام شیف)، امکان ساخت واکسن‌هایی وجود دارد که منجر به تولید آنتی‌بادی‌هایی با ویژگی‌های ژنتیکی از قبل تعیین شده می‌شوند. چنین کشفی می‌تواند گام بزرگی در جهت ساخت واکسن‌های موثر و دقیق محسوب شود.
اگر هیچ اطلاعی درباره ویروس HIV ندارید، باید گفت که این ویروس با نام نقص ایمنی انسان نیز شناخته می‌شود و با هدف قرار دادن سیستم ایمنی و ازبین بردن گلبول‌های سفید، ایمنی بدن فرد بیمار را در برابر سایر عفونت‌ها آسیب پذیر می‌کند. این ویروس در حال‌حاضر به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سلامت بشر تبدیل شده و طبق آمارها در سال 2021 میلادی حدود 38 میلیون نفر در سراسر جهان از این بیماری رنج می‌بردند؛ اما باتوجه به موفقیت واکسن ایدز در اولین فاز آزمایشی خود، می‌توان انتظار داشت که در آینده این رقم به شکل چشمگیری کاهش پیدا کند.
متاسفانه تا این لحظه هیچ درمانی برای HIV مطرح نشده است و بیماران می‌توانند تنها با استفاده از داروهای ضد رتروویروسی (Retrovirus)، از روند پیشرفت بیماری که نهایتا به مرگ فرد بیمار منجر می‌شود جلوگیری کنند. ناگفته نماند که به صورت میانگین در هر سال حدود 1 میلیون نفر به ویروس HIV مبتلا می‌شوند و اکثر بیمارها در مناطقی سکونت دارند که امکان دسترسی به مراقبت‌های پزشکی وجود ندارد. به هرحال تولید یک واکسن موثر می‌تواند از گسترش و شیوع این بیماری جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: موفقیت واکسن سرطان سینه در فاز اول آزمایش انسانی ؛ فاز دوم آزمایش‌ها آغاز شد
موفقیت واکسن ایدز در اولین مراحل آزمایش انسانی
واکسن‌ها معمولا به سیستم ایمنی فرد، تولید یک آنتی‌بادی خاص را آموزش می‌دهند که از عفونت جلوگیری می‌کند؛ اما واکسن ویروس HIV باید سیستم ایمنی فرد را برای ساخت آنتی‌بادی‌هایی آموزش دهد که به یک نوع پروتئین خاص متصل شوند که ویروس ایدز از آن برای آلوده کردن سلول‌ها استفاده می‌کند. این پروتئین ذکر شده معمولا با نام اسپایک شناخته می‌شود. در سراسر جهان میلیون‌ها سویه مختلف از HIV وجود دارد که پروتئین اسپایک متفاوتی دارند. شاید از این موضوع آگاه باشید که آنتی‌بادی‌هایی که جهت مقابله با یک نوع خاص ویروس آموزش می‌بینند، در مقابل سایر گونه‌های ویروس بی‌فایده خواهند بود. بنابراین باوجود گونه‌های بسیار گسترده ویروس اچ‌آی‌وی، امکان موفقیت واکسن ایدز تقریبا صفر بود.
در این‌جا بهترین راه‌حل ساخت نوعی واکسن خواهد بود که منجر به تولید آنتیبادیهای وسیع‌الطیف می‌شود. این آنتی‌بادی‌ها قسمتی از پروتئین اسپایک ویروس ایدز را هدف قرار می‌دهند که تغییر چندانی ندارد و از همین راه می‌توانند بدن فرد را در برابر تمام سویه‌های ویروس اچ‌آی‌وی مقاوم کنند. ویلیام شیف در ادامه صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کرد که سیستم ایمنی تعداد بسیار کمی از بیماران HIV قادر به تولید آنتیبادیهای گسترده قدرتمند است. البته تولید این آنتی‌بادی‌ها سال‌ها بعد از این‌که فرد به ویروس مبتلا می‌شود آغاز خواهد شد و متاسفانه بعد از طولانی شدن عفونت، دیگر راهی برای درمان بیماری وجود ندارد.
پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که احتمال موفقیت واکسن ایدز زمانی افزایش پیدا می‌کند که پیش از مبتلا شدن فرد تزریق واکسن انجام شود؛ چراکه در صورت حضور آنتیبادیهای وسیع‌الطیف پیش از ابتلا به عفونت در بدن، مقابله با ویروس HIV امکان پذیر است و می‌توان گفت که از کاملا از عفونت جلوگیری می‌شود. همانطور که گفتیم، آنتیبادیهای یاد شده باید از ساختار و ویژگی‌های ژنتیکی منحصربه‌فردی برخوردار باشند، چراکه لازم است اهداف مولکولی روی سطح پروتئین‌های اسپایک را شناسایی کنند و به آنها متصل شوند. باتوجه به این موضوع می‌توان گفت که برای افزایش احتمال موفقیت واکسن ایدز، تولید آنتی‌بادی‌هایی با ساختار و ویژگی ژنتیکی از پیش تعیین شده یک امری ضروری است. اکنون یکی از استراتژی‌های پژوهشگران برای جلوگیری از ابتلا و درمان HIV، طراحی واکسن هدف قراردهنده ژرم‌لاین است.
هدف قرار دادن سلول‌های B بکر (ژرم‌لاین)، با نام استراتژی ژرم‌لاین شناخته می‌شود. به این دلیل که سلول‌های B جوان آنتی‌بادی‌هایی را نشان می‌دهند که ژن‌های جهش نیافته کدگذاری کردند. طراحی واکسنی که ژرم‌لاین را هدف قرار می‌دهد اولین گام اصلی پژوهشگران جهت مقابله با ویروس اچ‌آی‌وی است. تولید یک ماده ایمونوژن که پاسخ‌های ایمنی تطبیق شده ایجاد می‌کند و هدف آن سلول‌های B پیش‌ساز bnAb است که آنها را برای تولید آنتیبادیهای گسترده آماده می‌کند. سلول‌های مذکور تولید کننده آنتیبادیهای نادری هستند که ویژگی‌های ژنتیکی موردنیاز جهت تبدیل شدن به آنتیبادیهای خنثی کننده وسیع‌الطیف را دارند.
محققان ایمونوژنی را ساخته‌اند که شامل 60 نسخه از یک پروتئین اسپایک ایدز بود و با نام eOD-GT8 شناخته می‌شود. پژوهشگران طی فاز اول کارآزمایی واکسن متوجه شدند که eOD-GT8 کاملا ایمن است. این واکسن روی 36 داوطلب آزمایش شد و در 35 نفر از داوطلب‌ها، با پاسخ قوی پیشسازهای bnAb همراه بود.
بیشتر بخوانید:
- کاهش سرعت رشد آلزایمر با داروی لکانمب ؛ امیدی برای درمان زوال عقل؟
- کرونا خطر ابتلا به آلزایمر را دوبرابر می‌کند
- درمان آلزایمر با برق ؛ جریان الکتریسیته بخش‌هایی از حافظه را احیا می‌کند!
نظر شما درباره موفقیت واکسن ایدز در فاز اول کارآزمایی انسانس پیست؟ لطفا دیدگاه خود را در بخش کامنت‌ها به اشتراک بگذارید و جدیدترین اخبار علمی را با تکراتو دنبال کنید.
