یاسمن مقبلی که از ماه‌ها پیش بحث حضورش در پروژه آرتمیس داغ بود، بالاخره به ایستگاه فضایی بین‌المللی رفت. اما حضور مقبلی در برنامه ناسا، به طرز عجیبی بحث‌های عجیبی در محافل فکری و عمومی ایران به راه انداخته است! در این مطلب به حمله ایرنا به یاسمین مقبلی و واکنش‌های ناشی از آن می‌پردازیم.
در زمانه‌ای که زن ایرانی به موضوع دعوا و جدال جناحین مختلف بدل شده است و ارگان‌های رسمی در تلاش برای تراشیدن الگوی موفق زن ایرانی مطابق پسند مسئولین هستند، یاسمین مقبلی هم به ایستگاه فضایی بین‌المللی رفته است!
یاسمین مقبلی گرچه شاید به قول خیلی‌ها اساسا خود را ایرانی به آن معنای مدنظر ما نداند و حتی در این آب و خاک رشد نیافته باشد، همچنان یک رگه ایرانی روی نامش هست و هرچه کنیم، باید او را به نوعی ایرانی دانست.
این رگه ایرانی یاسمین مقبلی اما حالا دردسری شده و در شرایطی که بسیاری کاربران در فضای مجازی به نوعی با اشاره به همین موضوع می‌کوشند افتخار حضور یاسمین در برنامه‌های ناسا را به نوعی به نام ایران هم تمام کنند، نهادها و ارگان‌های رسمی تلاش عجیبی در تخریب یاسمین دارند و می‌کوشند هرطور شده یاسمین را زنی غیرایرانی معرفی کنند، مبادا او الگویی شود برای دیگر زنان ایرانی و هوای آزادی‌خواهی به سر دختران ایران‌زمین بزند!
در همین باره اخیرا ارگان رسمی اطلاع‌رسانی دولت، ایرنا که دست‌اندرکاران آن هر بار با دولت جدید تغییر می‌کنند، حمله تندی به یاسمین مقبلی و ایرانی دانستن او داشته و جنجال عجیبی به پا کرده است. این واکنش ایرنا را شاید بتوان چکیده رویکرد حاکمیت به زن ایرانی و نقش او در جامعه قلمداد کرد.
بیشتر بخوانید: هواپیمای مافوق صوت ناسا با کارکرد تجاری به زودی به بازار می‌آید؛ نیویورک تا لندن، 90 دقیقه!
حمله ایرنا به یاسمین مقبلی
ارگان رسمی اطلاع‌رسانی دولت ایران یا همان ایرنای خودمون یاسمن مقبلی که اصالتا ایرانی است و حتی تصویری از جشن‌گرفتن نوروز هم پیش از این در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده بود، در مطلبی مدعی شده که مقبلی اصلا ایرانی نیست. ایرنا نوشته: در جریان ناآرامی‌های پاییز ۱۴۰۱، رسانه‌های غرب همسو با دیگر رسانه‌های معاند برای ساخت و ارائه تصویری جدید از زن موفق ایرانی به عنوان الگویی برای زنان ایران تلاش کردند. این رسانه‌ها در ادامه الگوسازی‌ها که در بیشتر موارد با شکست مواجه شد «یاسمین مقبلی» افسر ارشد ارتش آمریکا را به عنوان زن موفق ایرانی معرفی کردند.
یاسمین مقبلی متولد ۲۴ ژوئن ۱۹۸۳ (۳ تیر ۱۳۶۲) در «باد ناوهیم» آلمان غربی است. پدر و مادرش در بحبوحه انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ از کشور خارج شده و در آلمان ساکن می‌شوند. مقبلی در سال ۱۳۶۲ در همان کشور به دنیا می‌آید، اما بعد از چند سال به آمریکا مهاجرت می‌کنند.
مقبلی خلبان آزمایشی ارتش تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا و فضانورد ناساست. او فارغ‌التحصیل موسسه فناوری ماساچوست، دانشکده فوق لیسانس نیروی دریایی و مدرسه خلبانی آزمایشی نیروی دریایی است. از سال ۲۰۱۹ او بیش از ۲۰۰۰ ساعت زمان پرواز داشته و در ۱۵۰ ماموریت جنگی در کشور‌های مختلف از جمله افغانستان شرکت کرده است.
مقبلی در سال ۲۰۰۵ به عنوان افسر در تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده مامور شد و برای تبدیل‌شدن به یک خلبان سوپر کبرا AH_۱ آموزش دید. او در زمان خدمت در سپاه تفنگداران دریایی، سه بار در خارج از کشور مستقر شد و ۱۵۰ ماموریت جنگی را به پایان رساند. مقبلی با هلی‌کوپتر کبرا که پر از توپ‌های چند لول و موشک‌های مرگبار است پرواز کرده و برای تبحر در این کار در زمان حضورش در افغانستان، به او نام مستعار «آرواره» داده‌اند.
مقبلی مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی هوا فضا از دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی ایالات متحده در کالیفرنیا دریافت کرد و همچنین در دانشکده خلبانی آزمایشی نیروی دریایی ایالات متحده در ایستگاه هوایی Patuxent River در مریلند شرکت کرد و به عنوان خلبان آزمایش هلی‌کوپتر با VMX-۱ در ایستگاه هوایی نیروی دریایی ارتش در یوما در ایالت مریلند فعالیت کرد. ارگان رسمی دولت در ادامه این نوشتار چنین آورده:
یاسمین مقبلی در سال ۲۰۱۷ به عنوان کاندیدای فضانوردی ناسا انتخاب و فقط چند سال بعد یکی از ۱۸ فضانورد انتخاب شده برای برنامه آرتمیس شد. او در جدیدترین ماموریت «خدمه_۷» (Crew-۷) اسپیس ایکس که در روز یکشنبه ۵ شهریورماه با موفقیت در ایستگاه فضایی بین‌المللی پهلو گرفت به عنوان فرمانده حضور داشت. در فضاپیمای Dragon Endurance (استقامت اژدها) چهار فضانورد به نمایندگی از چهار کشور مختلف حضور داشتند. ماموریت Crew-۷ هفتمین ماموریت سرنشیندار به ایستگاه فضایی بین‌المللی توسط ناسا و اسپیس ایکس است. فضانورد دانمارکی «آندریاس موگنسن» نماینده آژانس فضایی اروپا، «ساتوشی فوروکاوا» از آژانس اکتشافات هوا فضای ژاپن (JAXA) و «کنستانتین بوریسف» فضانورد روسی از روسکوسموس در این ماموریت حضور دارند. آن‌ها یک دوره ۶ ماهه را در فضا آغاز خواهند کرد و قرار است نزدیک به ۳۰ آزمایش علمی را انجام دهند.
ایرنا در ادامه نوشته: حضور در ناسا به عنوان فضانورد و شرکت در ماموریت‌های فضایی نیازمند گذراندن دوره‌های سخت و طولانی در زمینه‌های مختلف مرتبط با فضانوردی و اخذ مدارک در این رشته‌هاست. بر اساس توضیحات منتشر شده در سایت رسمی ناسا، نیاز‌های اولیه برای درخواست شامل شهروندی ایالات متحده با مدرک کارشناسی ارشد در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) و حداقل دو سال تجربه حرفه‌ای مرتبط یا ۱۰۰۰ ساعت خلبانی در هواپیمای جت است. تجربه تدریس، از جمله در سطوح K-۱۲ به عنوان تجربه واجد شرایط برای موقعیت کاندید فضانورد در نظر گرفته می‌شود؛ مشروط بر اینکه مدرک در رشته‌های علوم، مهندسی یا ریاضیات باشد.
نامزد‌های فضانوردی همچنین باید قادر به گذراندن دوره فیزیکی فضانوردی طولانی‌مدت ناسا باشند که بخشی از آن شامل شرایط زیر است:
حدّت بینایی دور و نزدیک باید تا ۲۰/۲۰ در هر چشم قابل اصلاح باشد. استفاده از عینک قابل قبول است. اعمال جراحی انکساری چشم PRK و لیزیک مجاز است. از آنجایی که از خدمه انتظار می‌رود روی فضاپیما حرکت کنند و پیاده‌روی فضایی انجام دهند، متقاضیان باید شرایط تن‌سنجی برای حضور در فضاپیما و لباس فضایی را داشته باشند.
بدیهی است مسیر فضانورد شدن برای کسی که در ارتش ایالات متحده به عنوان خلبان حضور داشته، در ماموریت‌های متعددی در کشور‌های مختلف شرکت کرده و چنین الزامات و شرایط سختی را گذرانده باشد هموارتر می‌شود و شانس بیشتری برای انتخاب‌شدن در یک سفر فضایی دارد. در واقع همانگونه که یاسمین مقبلی در یکی از مصاحبه‌هایش بیان کرد عضویت او در ارتش ایالات متحده و ساعت‌ها پرواز با هواپیما‌های جنگنده آمریکایی در طول این سال‌ها، میان‌بری برای رساندن او به آرزوی دیرینه‌اش یعنی فضانوردی بود.
الگوی زن ایرانی که ایرانی نیست
ارگان اطلاع رسانی دولت در ادامه گزارش خود مدعی شده است: در نگاه اول، مقبلی به عنوان زن موفق ایرانی که مادر دو دختر است به عنوان الگویی برای زنان ایران معرفی می‌شود؛ زنی که از ایرانی بودن فقط نام و پدر و مادری ایرانی دارد. او آنقدر ایرانی نیست که در مصاحبه‌هایی که با رسانه‌های فارسی‌زبان غربی دارد هم به سختی به زبان فارسی صحبت می‌کند. او در مصاحبه‌های مختلفی که به زبان انگلیسی داشته، خود را متولد «باد ناوهیم» آلمان غربی و اهل ایالات متحده آمریکا معرفی کرده است.
مقبلی با سام والد (Sam Wald) اهل سن‌آنتونیو تگزاس ازدواج کرده و دو دختر دوقلو دارد. تنها اشاره مقبلی به ایران، زادگاه پدر و مادرش در چند جمله‌ای خلاصه می‌شود که او در یک مصاحبه تصویری بیان کرد و با حمایت از ناآرامی‌های ۱۴۰۱ در ایران، زنان معترض را به عنوان الگوی تلاش‌گر در مسیر رسیدن به هدف معرفی کرد. مقبلی در حالی این جملات را بیان می‌کرد که از سال ۲۰۱۷ به عنوان نامزد فضانوردی در فهرست ناسا قرار گرفته و در طول سال‌های پیش از آن نیز بر اساس معیار‌های غرب، موفقیت‌هایی را در بین تفنگداران نیروی دریایی ارتش آمریکا کسب کرده است.
گرچه رسانه‌های غربی سوار بر موج اعتراض‌های زنان در ایران تلاش می‌کنند از یک افسر ارشد ارتش و خلبان جنگنده با سابقه حضور در ماموریت‌های مختلف در کشور‌های اشغال‌شده توسط آمریکا چهره‌ای متعادل و موفق در نقش یک مادر فضانورد برای جامعه زنان ایرانی بسازند، اما این تلاش‌ها موفقیت چندانی ندارد.
زنان موفقی که ریشه در خاک ایران دارند
این ارگان اطلاع رسانی خاطرنشان کرده: اگرچه رسانه‌های غربی سوار بر موج اعتراض‌های زنان در ایران تلاش می‌کنند از یک افسر ارشد ارتش و خلبان هواپیمای جنگنده با سابقه حضور در ماموریت‌ها و عملیات‌های مختلف در کشور‌های آسیایی اشغال‌شده توسط آمریکا چهره‌ای متعادل و موفق در نقش یک زن فضانورد که از قضا مادر است برای جامعه زنان ایرانی بسازند، اما این تلاش‌ها موفقیت چندانی ندارد. تلاشی که تا پیش از این رسانه‌های غربی با قهرمان‌سازی از «نازنین بنیادی» بازیگری با پدر و مادر ایرانی که حتی یک روز را هم در ایران نگذرانده و به سختی به زبان فارسی صحبت می‌کرد، الگوی زن موفق و پیشرو ایرانی را به زنان ایران معرفی کند، با شکست مواجه شد.
ایرنا در ادامه نوشته است: تاریخ ایران پر است از زنان بزرگی که در عرصه‌های مختلف فرهنگی، ورزشی، سیاسی نام‌آوری کرده‌اند و الگوی مناسبتری برای زنان ایران هستند.
سخن‌آخر
فارغ از تلاش عجیب ایرنا در تخریب مقبلی که جای بحثی برای من ندارد، نکته جالب گزارشی که به نظر نگارنده سراسر توهین و تحقیر علیه یک زن ایرانی‌الاصل بود، این است که نگارنده مطلب ایرنا به عنوان ارگان رسمی دولت فراموش کرده باید «اعتراضات زنان» را «اغتشاشات عوامل بیگانه» بخواند چراکه در چندجای این مطلب، ایرنا مشخصا به معترض بودن زنان اشاره کرده است. حال گویا اینکه این اعتراضات برای چه بوده چیزی نبوده که ایرنا بخواهد به آن بپردازد؛ اما همین که در ناخودآگاه ذهن نگارنده پذیرفته شده است، جالب است!
طبیعتا قرار نیست به خاطر رگه ایرانی مقبلی، او را الگوی تمام و کمال زن ایرانی بنامیم و از زنان سرزمین‌مان انتظار مقبلی شدن داشته باشیم، اما این حمله عجیب و تحقیرهای ناروا علیه فضانورد ناسا به نظر بیش از حد غیرعادی است. آن هم در روزهایی که زنان به واقع برای برخی از پایه‌ای‌ترین حقوق انسانی خود در جامعه ایران در جنگند! مژگان صارمی، گوینده پیشین صداوسیما همین دیروز در استوری جالبی که دور از بحث ما نیست، خطاب به یاسمین مقبلی، به زیبایی و با کنایه نوشته بود:
اگه مونده بودی ایران استادیوم هم نمی تونستی بری چه برسه به فضا!!! عوضش می تونستی ۳ تا بچه بزایی و قرعه کشی ایران خودرو سمند برنده بشی.
بیشتر بخوانید:
- رقیب ایرانی استارلینک : سازمان فضایی یک منظومه ماهواره‌ای با ظرفیت بالا می‌سازد!
- استفاده از انرژی خورشیدی موجود در فضا به زودی عملیاتی می‌شود
شما حمله ایرنا به یاسمین مقبلی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما اساسا یاسمین مقبلی می‌تواند الگویی برای زن ایرانی باشد؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با تکراتو در میان بگذارید.
