موافقت مجلس با طرح صیانت حالا مدتی است که سر و صدای زیادی به پا کرده است. در اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت از فضای مجازی ما را همراهی کنید.
چندی پیش و طی یکی از جلسات علنی مجلس، مجلس شورای اسلامی با قرار دادن طرح صیانت تحت اصل 85 قانون اساسی به نوعی موافقت علنی خود با اجرای آزمایشی طرح صیانت را با وجود مخالفت ها و نگرانی های عمده درباره آن مطرح کرد.
اگرچه این مهم به منزله تصویب نهایی طرح نیست، ولی تا همین حالا هم مخالفت های زیادی را از سوی برخی کسب و کارهای آنلاین برانگیخته است. در ادامه اما قصد داریم ارتباط اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت از فضای مجازی را بررسی کنیم. با ما باشید.
اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت از فضای مجازی
پیش از موافقت مجلس با طرح صیانت از فضای مجازی و به رسم معمول مجلس، 5 نماینده موافق و مخالف طرح نظرات خود درباره متن طرح و شیوه رسیدگی به آن را بیان کردند. آنچه از صحبت های مخالفان و موافقان بر می آمد اینکه این طرح تا به حال اصلاحات زیادی از سر گذرانده و نزدیک به 70 درصد آن تغییر کرده است. در نهایت و با رای نمایندگان، طرح صیانت از کاربر قرار است تا بنابر اصل 85 قانون اساسی به طور آزمایشی اجرا شود. اما از اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت چه می دانیم؟
تصمیم مجلس برای اجرای آزمایشی طرح اگرچه به منزله تصویب نهایی نبوده و نیست، اما از همین حالا امیدهای بسیاری برای پیگیری مطالبات و امید به تغییر یا اصلاح متن را از بین برده است. برای بررسی ارتباط طرح صیانت و اصل 85 قانون اساسی با ما باشید.
اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت
اصل 85 قانون اساسی به یکی از مهمترین اصول نمایندگی در مجلس شورای اسلامی اشاره می کند و آن این اصل است که نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری نیست. اما چرا یک نماینده باید بخواهد اختیارات خود را واگذار کند؟ مگر نه اینکه به دشواری زیادی این مقام را به دست می آورند؟
آنچه در جلسه تصویب یا موافقت با طرح صیانت گذشت به بیان دیگر از این قرار بود که 121 نفر از نمایندگان تشخیص دادند تا این اختیاراتی را که به سختی به دست آورده اند، به کمیسیونی متشکل از 17 نفر بسپارند چون که این امر ضرورت دارد!
این ضرورت در متن قانون اساسی به عنوان استثنای اصلی که ابتدا به آن اشاره کردیم، یعنی اصل قائم به شخص بودن ذکر شده است. مشکل اینجاست که در متن قانون هیچ معیاری برای این مورد ذکر نشده است.
پهمچنین نهاد ناظر بر اجرای قانون اساسی یعنی شورای نگهبان، از زمان تصویب این اصل هیچ گاه نسبت به مبانی تشخیص ضرورت از عدم ضرورت توضیحی ارائه نداده و به همین دلیل گویا نمایندگان در تشخیص ضرورت کاملات ازادانه عمل کرده اند و هر زمان که بخواهند نمایندگی را به دیگری واگذار می کنند. یکی از این موارد که نمایندگان درباره اش اینگونه عمل کرده اند، طرح صیانت از فضای مجازی است.
طح صیانت و اصل 85 قانون اساسی به چه معناست؟
در نتیجه مباحث پیشین باید گفت که پیش از آنکه با این موضع، یعنی آزادی عمل نمایندگان در برداشت از اصل 85 موافقت کنیم، باید دقت داشته باشیم که قاعده اول در برداشت از یک قانون یا تفسیر آن، این است که قصد از اعمال قانون را درک کنیم. یعنی ببینیم قانون گذاری که اصل 85 را وضع کرده است چه قصد و نیتی داشته است؟
به این معنا که هربار که نمایندگان در صحن علنی، موضوعی را غیرقابل تصویب دیدند آیا می توانند به اصل 85 متوسل شوند؟ درواقع اگر تصویب قانون را به اصل 85 واگذار کنیم، هر هدف و انگیزه ای را می توان ضروری تلقی کرد. اما آیا مقصود قانون گذار نیز همین بوده است؟ با ما در ادامه اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت همراه باشید تا به زمان تصویب اصل 85 بازگردیم.
اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت
بررسی متن مشروح مذاکرات بازنگری قانون اساسی در سال 1368 می تواند ما را در این مهم راهنمایی کند. در جلسه هیات بازنگری قانون اساسی مهمترین مدافع اصل 85 کنونی، مرحوم آیت الله علی مشکینی بوده است. آیت الله مشکینی درباره تفویض اختیارات نمایندگاه به کمیسیون ها و شرایط آن اینگونه توضیح داده است:
وقتی مردم کسی را به‌عنوان نماینده انتخاب می‌کنند، وکیل مردم است، ولی وکیل در توکیل نمی‌تواند باشد یعنی نمی‌تواند سمت نمایندگی را به دیگری واگذار کند. بنابراین باید خودش در قانون‌گذاری شرکت کند، لهذا وقتی‌که همه نمایندگان باید مستقیما در قانون‌گذاری شرکت کنند، پس دیگر اختیار قانون‌گذاری را به یک شخص یا یک هیات نمی‌توانند واگذار کنند، کمیسیون‌ها هم معمولا مسوول بررسی و تهیه گزارش هستند نه مسوول تصویب قانون. بنابراین حتی کمیسیون‌های داخلی مجلس هم حق تصویب قانون را ندارند؛ ولی گاهی لایحه‌ای یا طرحی به مجلس عرضه می‌شود که مناسب است برای مدت کوتاهی به‌طور محدود یا غیرمحدود به‌صورت آزمایشی برای مدت معین به اجرا دربیاید و مجلس طبق آن تصمیم نهایی را بگیرد… این است که می‌گوییم «ولی درموارد ضروری مجلس می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیون‌های داخلی بدهد و در این‌صورت این قوانین در مدتی که مجلس به‌واسطه اختیار خود، باید تعیین کند اجرا می‌شود»، چون گاهی بدون مدت بوده و فاجعه‌ها به بار آمده است. بنابراین به‌صورت آزمایشی انجام می‌شود.
روشن است که آنچه در بیان آیت الله مشکینی امر ضروری خوانده شده، آن چیزی است که بدون اجرای آزمایشی، امکان تصمیم گیری نمایندگان درباره آن وجود نداشته باشد. یعنی ابتدا طرح برای مدتی اجرا شود، نتایج، پیامدها، مزایا و معایب آن سنجیده شود تا نمایندگان مجلس بتوانند بر مبنای نتایج به دست آده درباره تصویب یا رد طرح تصمیم بگیرند.
البته این نکته را باید مدنظر داشت که تصویب هیچ قانونی از طرف مجلس با علم کامل به نتایج حاصل از اجرای آن صورت نمی‌گیرد و هر تصویبی برمبنای پیش‌بینی است. بنابراین فقط مواردی ضروری هستند که پیش‌بینی نتایج به‌شدت سخت و پرابهام باشد و به نوعی تصمیم‌گیری را غیرممکن کند.
در نتیجه مواردی ضروری تلقی می شود که بدون اجرای آزمایشی تصمیم گیری قطعی ممکن نباشد، نه هر موردی که مطابق با نظر شخصی نماینده یا نمایندگان ضروی دانسته شود.
اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت
در ارتباط با طرح صیانت از فضای مجازی که از مدت پیش بحث بر سر نتایج، پیامدها و شرایط آن جریان دارد، به نظر به اندازه کافی شفاف سازی برای تشخیص مزایا و معایب طرح صورت گرفته است. در نتیجه آیا هنوز نمایندگان می توانند نسبت به طرح مردد باشند که درخواست اجرای آزمایشی آن را داشته باشند؟
آیت الله خامنه ای در جلسه بازنگری قانون اساسی در سال 1368 که از مخالفان اصلی تفویض اختیارات نمایندگان به کمیسیون ها بودند درباره اصل 85 کنونی نکته جالب توجهی بیان داشتند:
من باتوجه به تمام صحبت‌هایی که کرده‌اید، این تفویض را که معارض با قسمت اول است صحیح نمی‌دانم؛ یعنی باز توکیل است و محظوری که در مقررات آزمایشی بوده است، به علت وقت کم بوده، به هرحال به هرصورتی که باشد، نباید به کمیسیون‌ها اختیار وضع قانون داده شود، چون وضع قانون معنایش تصویب قانون است. کمیسیون‌ها باید گزارششان را به مجلس بدهند و پس از تصویب مجلس آن را به‌طور موقت و آزمایشی به اجرا بگذارند. این چیز عادی است و مجلس آن را رسیدگی و تصویب می‌کند، نه اینکه دست کمیسیون‌ها را باز بگذاریم و کمیسیون‌ها برای نخستین‌بار در دنیا قوه مقننه هم بشوند!
در شرایطی که مجلس به احرای آزمایشی طرح صیانت از کاربر در فضای مجازی بنابر اصل 85 قانون اساسی رای داده اند، بسیاری ناامیده شده و راهی برای جلوگیری از تصویب آن در آینده نمی بینند. اما دانستن این مهم خالی از لطف نیست که آخرین و البته مهمترین برگ برنده مخالفان تصویب طرح مربوط به آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی است که از طریق کمیسیون ها یک امکان به مخالفان می دهد. در تبصره ماده 167 این آیین نامه آمده:
چنانچه پانزده نفر از نمایندگان تقاضای لغو رسیدگی طرح یا لایحه طبق اصل هشتاد وپنجم (۸۵) قانون اساسی را تا قبل از تایید شورای نگهبان از مجلس داشته باشند، این تقاضا در همان جلسه اعلام و در جلسه بعد طبق ماده ۱۶۵ آیین‌نامه داخلی مطرح می‌شود و در صورت تصویب این تقاضا، رسیدگی به لایحه یا طرح طبق آیین‌نامه داخلی ادامه می‌یابد.
مطابق این تبصره، نمایندگان مجلس تا قبل از تایید طرح از طرف شورای نگهبان همچنان می‌توانند رأی‌گیری روز چهارشنبه را بی‌اثر کنند و رأی‌گیری مجددی انجام دهند. مخالفان تصویب این طرح هنوز فرصت برای تلاش کردن دارند و با ترغیب نمایندگان به لغو رأی‌گیری انجام‌شده، می‌توانند حداقل از بررسی این طرح در کمیسیون جلوگیری کنند؛ برای مطرح کردن لزوم رأی‌گیری مجدد، اهتمام ۱۵ نفر از نمایندگان کفایت می‌کند.
بیشتر بخوانید:
- آینده اینترنت در ایران ؛ اینترنت ملی یعنی اینترنت بین المللی قطع می‌شود؟
- کارزار مخالفت با طرح صیانت فضای مجازی نیم میلیون نفر امضا جمع کرد!
- متن کامل طرح صیانت از فضای مجازی
- پدور زدن اینترنت ملی در صورت تصویب طرح صیانت ممکن است؟
- محمد مخبر کیست ؛ نظرات کاربران درباره معاون اول دولت رئیسی
- کابینه دولت ابراهیم رئیسی ؛ کاربران توییتر چه می گویند؟
نظر شما در خصوص اصل 85 قانون اساسی و طرح صیانت از کاربر در فضای مجازی چیست؟ نظرات خود را در بخش کامنت ها با تکراتو در میان بگذارید.
مطالب سایتتون عالیه. ممنون از سایت خوبتون