با توجه به توافق نهایی مذاکره کنندگان در مورد برنامه هسته ای ایران در هفته گذشته، کارآفرینان ایران بیش از پیش تشویق و ترغیب شدند، با برداشته شدن تحریم ها فضای رقابتی و تجارتی برای سرمایه گذاری بسیار مستعد می شود، چرا که وجود تحریم ها یکی از پس از دیگری بخشی از اقتصاد ایران را فلج می کردند.
بر اساس این قرارداد، که پس از 20 ماه مذاکره راجع به آن توافق شد، برنامه هسته ای ایران در ازای برداشتن تحریم های بین المللی در کشور، محدود می شود. اما تاثیر این موضوع بر استارت آپ های ایرانی یا بر شرکت های بین المللی یا سرمایه گذران خارجی، چیست؟
برای راه اندازی صحنه نوپای ایران، لغو تحریم ها که از سال 2002 به مرور گسترده تر شدند شرایط را بگونه ای تغییر می دهد که در نهایت صحنه استار آپ های ایران را در آزمون قرار خواهد داد.
یک کارآفرین در تهران به نام ندا گلشن که یک کارآفرین در موسسه بازرگانی سرمایه گذاری سر آوا پارس است اذعان داشت: “این توافق به تغییرات زیادی در اکوسیستم استار آپ ایران منجر خواهد شد”. او اشاره کرد که علاوه بر شکفتن فرصت های بیشتر، پایان تحریم ها منجر به تزریق رقابت بسیار ضروری در صنعت فن آوری ایران می شود. او افزود کسب و کار ایران نیازمند دسترسی به بازارها و فن آوری های مختلف است. همچنین بیان کرد: “می توان رقابت را افزایش داد و یک بازار بالغ تر را ایجاد نمود.”
در طول دهه گذشته تا به حال استارت آپ های ایران مجبور بوده اند که بدون دسترسی به بازار ها و سرمایه گذاری های خارجی و یا حتی در اختیار داشتن فیس بوک به صورت رسمی و یا دیگر رسانه های اجتماعی عمل کنند. در طول دو سال گذشته اکوسیستم استارت آپ ایران رونق گرفته است، کار آفرینان ایرانی با مشقت فراوان، شروع سرمایه گذاری و یا افزایش سرمایه خود را، با شرکت کردن در رویداد های کارآفرینی، مانند استارتاپ ویکند ها که در سراسر کشور برگزار می شد بدست آورده اند.
به عقیده نویسنده خبری تکرانچ ، این سرمایه گذاری ها تا حد زیادی به تقلید از پلت فرم های موفق غربی مانند گروپان، آمازون و زاپوس آغاز به کار کرده اند. تعداد موفقی از آنها، مانند دیجی کالا – آمازون ایران – تخفیفان – شبیه به سایت خرده فروشی گروپان – هستند. گزارش شده است دیجی کالا هم اکنون بزرگترین خرده فروش آنلاین در منطقه خاورمیانه است که تنها در یک روز ۷۵۰ هزار بازدید کننده دارد. ارزش این شرکت را حدود ۳۰۰ میلیون دلار تخمین می‌زنند. البته هیچ کدام از این ها در خارج از مرزهای ایران گسترش نیافته اند و در نتیجه، در رقابت سطح جهانی جایگاهی ندارند.
حمیدرضا احمدی ، مدیر عامل انجمن کارآفرینی در ایران، اشاره کرد، ” بازار ایران می تواند به اندازه جمعیت ایران که کم هم نیست رشد کند البته ‘یک ماهی نیز می تواند به اندازه تنگی که در آن قرار دارد رشد کند.” در واقع با تعابیری که ایشان استفاده کردند، اهمیت وجود بازار های خارجی به گونه ای روشن می شود. اینکه شرایط رقابتی بزرگتر به طبع برای رشد بازار ایران نقش حیاتی دارد.
استارت آپ در ایران، با وجود چالش های عظیم مانند زیر ساخت، جنس بنجل و یک سیستم پیچیده حقوقی، در کشور موفق شد. بیش از نیمی از جمعیت این کشور که نزدیک به 80 میلیون نفر است زیر 30 سال قرار دارند و این جمعیت جوان نه تنها یکی از بالاترین نرخ سواد در منطقه، (98 درصد) را دارا هستند بلکه 65 درصد از خانه های ایرانی دسترسی به پهنای باند دارند و ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور 136 درصد است، یعنی چیزی حدود 83.2 میلیون اشتراک تلفن همراه در ایران وجود دارد – که بزرگترین آمار در شرق خاورمیانه است. شرایط گفته شده باعث می شود کشور ما بازار مصرف قابل دوامی داشته باشد، به ویژه برای استارت آپ های تکنولوژی (high-tech) زمینه فعالیت مهیاست.
از لحاظ منطقه ای، استارت آپ های ایران پتانسیل همکاری با بازارهای همسایه از جمله ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، عراق، لبنان، روسیه و ترکیه را دارند، به ویژه ترکیه ، مشتاق کسب و کار با ایران است و برای دسترسی به بازارهای ایران، سرشار از انرژی می باشد.
این عوامل موجب شده است افراد برای شروع سرمایه گذاری در ایران مشتاق شوند. در میان بزرگترین چالش های کشور که در پی تحریم ها با آن مواجه هستیم ناتوانی در جریان پول است. سیستم SWIFT که متصل به بیش از 9700 تا از بانک های جهان است در ایران عمل نمی کند و نشانی از پی پال و یا هر کارت اعتباری عمده غربی در ایران وجود ندارد. ما باید در ساختارِ مالی ایزوله مشغول به کار شویم.
حمید رضا احمدی گفته است که با توافق هسته ای انجام شده، این کشور مستعد دیدن افزایش تعداد شرکت های سرمایه گذاری و سرمایه گذاران خارجی است. با وجود این اوضاع، به احتمال زیاد صحنه تکنولوژی ایران، جذاب تر خواهد شد. او همچنین بیان کرد: “اکثر شرکت های سرمایه گذاری محلی علاقه مند به استارت آپ های تکنولوژی نبوده اند”، این اکثریت که در مرحله ابتدایی همچون دانه ای قبل از شکوفا شدن، گیر کرده اند، “خیلی جالب خواهد بود که ببینیم آیا آنها استراتژی های سرمایه گذاری خود را زمانی که می بینند مقدار زیادی پول در صحنه استارت آپ ایران ریخته شده است مجددا ارزیابی می کنند یا خیر، که البته جواب نیز معلوم و مشخص است.”
به گفته رضا هاشمی که از بنیانگذاران وبلاگ فارسی است، صحنه استارت آپ ایران از دیگر بخش های اقتصادی ایران جدا نیست. این عرصه هنوز تحت تاثیر دولت ایران می باشد.
رضا هاشمی، یکی از کارآفرینان و از بنیانگذاران وبلاگ فارسی (Persian Blog) که یک منبع استارت آپی است، می باشد. او بیان کرد که معتقد است اوصاف مشروحه ایران به خصوص به دلیل وجود سرمایه گذاران فرشته ( کسانی که بر روی پروژه کوچک سرمایه گذاری می کنند ولی بجای تصاحب شرکت تنها در بخشی از سهام و یا در حق مالکیت شرکت شریک می شوند و مدیریت شرکت را به اعضای آن می سپارند) به یکی از منابع بزرگ قرار دادن پول تبدیل خواهد شد. با این حال، او اشاره کرد که اکنون برای انعکاس این قضیه کمی زود است.
هاشمی گفت: “صحنه استارت آپ ایران از دیگر بخش های اقتصاد ایران جدا نیست. “البته هنوز تحت تاثیر دولت ایران می باشد.” این دولت قدرت خارق العاده ای بر تمام جنبه های جامعه ایران دارد، به ویژه بخش خصوصی که همانطور که هاشمی اشاره کرد این بخش ضعیف می باشد.
او بیان کرد:” بزرگترین مانع موفقیت برای استارت آپ های ایرانی از داخل ایران است و نه خارج آن” .”بسیاری از موانع خودی مخرب وجود دارند که من امیدوارم همراه با تحریم ها برداشته شوند.”
یکی از این موانع که همه به نوعی با آن درگیر هستند زیرساخت های ضعیف است. با وجود داشتن تعداد موبایل زیاد و نفوذ پهن باندها، اتصالات ایران ضعیف است. دولت حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در حال تلاش برای برطرف کردن آن می باشد.
روحانی در دسامبر 2013 در سر تاسر توییتر (که رسما در ایران در دسترس نیست) اعلام کرد که که دولت او یک صندوق 1 میلیارد دلاری برای نوآوری و کارآفرینی کنار می گذارد. در سپتامبر سال 2014، که از روحانی برای ارتقاء اینترنت ایران در خواست شد، او اشاره کرد که این قضیه برای پیشرفت کشور، بسیار مهم است و”ما نمی توانیم دروازه های جهان را به سوی نسل جوان خود ببندیم.”
شهرام شریف، روزنامه نگار در زمینه تکنولوژی و بنیانگذار Itiran.com بیان کرد که شرکت های دولتی و نیمه دولتی در ایران، دولت کشور خود را تحت فشار قرار داده اند که برای بهبود شرایط کسب و کار اقدام کند.
شریف اذعان داشت: “ایرانی ها علاقه مند به همکاری با افراد خارج از ایران و یادگیری چگونگی رشد کسب و کار خود هستند.” “شرکت های فن آوری استارت آپ های محلی پر جنب و جوش ما در چند سال گذشته با امید حذف تحریم ها برای دسترسی به تسهیلات بانکی جهانی و قادر بودن به برقراری ارتباط با کسب و کار خارجی رشد کرده اند.”
بدیهی است که تعامل با کسب و کار های خارجی و به طور کلی جهان خارج، به ناچار صحنه استارت آپ ایران را تغییر خواهد داد. یک کارآفرین به نام مهدی بیکی پور، بیان کرد که معتقد است لغو تحریم ها جریان “تقلید” را قطع و در نهایت شروع پرشی در نوآوری خواهد شد. بیکی پور یکی از سه موسس RaasCo ، یک شرکت آی تی است. این شرکت دو محصول بزرگ را در کارنامه خود دارد؛ یکی ‘انجام میدم’، اولین بازار برای خدمات آنلاین ایران و دیگری GoodCo، پلت فرم جستجوی کار و استخدام است.
با وجود عدم توانایی فروش محصولات و خدمات و دسترسی به منابع در بخش های فراتر از مرزهای ایران، نوآوری ایران تلاش کرده است که به بقا ادامه دهد. به گفته بیکی پور: “با لغو تحریم ها، بقای نوآوری بیشتر خواهد شد”. او و دو موسس دیگر GoodCo، پریسا انتظامی و فاطمه مکی افزودند که لغو تحریم ها رقابت بیشتری را در بازار ایران فراهم خواهد ساخت. انتظامی گفت: “در حال حاضر کارآفرینان ایران قادر خواهند بود به رسیدن به بازارهای آسیا، آفریقا، اروپا، و شاید حتی امریکا فکر کنند.”
بیکی پور گفت: “تا به حال، نیرویی در ایران وجود نداشته است،” همچنین اشاره کرد که شور و شوق کارآفرینان ایرانی به تنهایی آنها را رو به جلو سوق نمی دهد. در واقع شور و شوق به تنهایی عامل موفقیت نیست. کارآفرینی، باید حرکت و اتصالات را تؤمان داشته باشد . “بدون تحریم، ایرانیان به یک بازار بزرگتر دسترسی دارند در واقع این کمک خواهد کرد ما روی ایده های جدید سرمایه گذاری کنیم و با هر کس دیگری در جهان به رقابت بپردازیم. “
.
منبع: techcrunch
