پست الکترونیکی | از دیروز تا امروز
تاریخچه استفاده از پست الکترونیکی یا ایمیل (Electronic Mail) به پیش از ابداع و استفاده از آرپانت (ARPANet) یا پدرخوانده اینترنت امروزی باز میگردد. سالها بود که تنها راه رساندن پیام به دیگران استفاده از سیستم انتقال فیزیکی کاغذ از طریف راه های مواصلاتی مرسوم بود. در دوران قدیم با استفاده از اسب و کبوتران نامه بر و در دوران مدرن به وسیله قطار و هواپیما.
تاریخچه پست الکترونیکی – شروع راه
با ساخت کامپیوترهای اولیه در دهه 60 میلادی روش جدیدی برای رساندن پیغامها به دیگران ابداع شد. در این روش که در واقع بر پایه ساختار درختی پوشه ها یا File Directory بود برای رساندن پیغام به شخص موردنظر محتویات پیغام در قسمت فایل های شخص موردنظر کپی می شد و هر وقت که گیرنده پیام به دستگاه دسترسی پیدا می کرد محتویات پیغام به نمایش در می آمد. این نمونه ابتدایی در واقع اولین سیستم پیغام رسانی الکترونیکی بود.
دستگاه های کامپیوتر اولیه در دانشگاه MIT آمریکا
اولین بار در میانه دهه 1960 میلادی و در دانشگاه تکنولوژی ماساچوست کشور ایالات متحده آمریکا (Massachusetts Institute of Technology) از سیستمی به نام MAILBOX استفاده شد. همچنین نرم افزار ساده ای به نام SNDMSG نیز نوشته شده بود که به تبادل پیغام ها می پرداخت.
مشکل اصلی این سیستم این بود که تنها امکان تبادل پیغام بین کاربران یک دستگاه کامپیوتر مشترک وجود داشت و هنوز راهی برای ارتباط پیدا کردن با کاربران کامپیوترهای دیگر وجود نداشت.
آرپانت (ARPANet)
آرپانت (ARPANet) | پدر اینترنت امروزی
در اوایل دهه 1970 میلادی وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا به منظور متصل کردن دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کل کشور اولین شبکه کامپیوتری را که بر اساس سیستم جابجایی بسته های اطلاعاتی بین دو دستگاه کامپیوتر کار می کرد را معرفی نمود. این سیستم که توسط دونالد داویس (Donald Davies) دانشمند و محقق علوم کامپیوتری بریتانیایی و لارنس رابرتس (Lawrence G. Robert) دانشمند آمریکایی طراحی و اجرا شد آرپانت (ARPANet یا Advanced Research Project Agency Network) نام داشت.
دهه 60 میلادی | لاورنس رابرتز
دهه 1960 میلادی | دونالد دیویس
ابتدا قرار بود از این سیستم فقط برای همان منظور اولیه یعنی اتصال مراکز علمی به همدیگر استفاده شود اما با مشاهده قابلیت ها و ویژگی های قابل توجه آن آرپانت بستری شد برای تشکیل اینترنت امروزی و استفاده از پروتکل HTTP. با متصل شدن دستگاه های کامپیوتری به همدیگر بوسیله شبکه بزرگ آرپانت مشکل انتقال پیغام ها که در گذشته فقط به کاربران یک کامپیوتر خاص محدود بود از بین رفت. بطوریکه در اواسط دهه 70 میلادی بیش از 75 درصد حجم ترافیک آرپانت توسط پست الکترونیکی یا ایمیل اشغال شده بود. همچنین هزاران نفر از کاربران این شبکه نیز از کارکنان وزارت دفاع و همچنین اعضای ارتش ایالات متحده آمریکا بودند.
ابداع آدرس پست الکترونیکی
ریموند تامیلسون – پایه گذار آدرس پست الکترونیک فعلی
از اینجا به بعد بود که همراه با سیر تکامل کامپیوترها و ارائه کامپیوترهای خانگی سرعت پیشرفت این سیستم پیغام رسانی نیز بسیار زیاد شد. در سال 1972 محققی به نام ریمنوند تامیلسون (Raymond Samule Tamilson) برنامه نویس جوان آمریکایی که جزو سرویس دهندگان شبکه آرپانت بود سیستم استاندارد ایمیل امروزی را ابداع نمود.
همانطور که برای ارسال یک نامه فیزیکی به آدرس گیرنده نیاز بود و با توجه به زیاد شدن تعداد کاربرانی که از این سیستم استفاده می کردند لازم بود تا هر شخصی بطور خاص با یک نام شناسایی خاص و ساده مشخص شده و دارای یک آدرس منحصر بفرد باشد. ریموند تامیلسون با انتخاب کاراکتر at بر روی کیبورد کامپیوتر با نشانه @ و اختصاص بخش سمت چپ نشانه به نام کاربر و بخش راست به نام کامپیوتر مورد استفاده کاربر سیستمی را برای نامگذاری انتخاب نمود که تا به امروز نیز ادامه دارد. به این ترتیب بود که آدرس پست اکترونیکی با استانداردی که امروز می شناسیم بوجود آمد.
دهه نود – سالهای طلایی
با راه یافتن کامپیوترهای شخصی به داخل خانه ها و همه گیر شدن شبکه آرپانت که حال با استفاده از پروتکل HTTP برای صفحات گرافیکی وب و استاندارد SMTP برای سرویسهای پست الکترونیکی به شبکه جهانی اینترنت تبدیل شده بود‚ واسطه سریع و کم هزینه ای به نام پست الکترونیکی برای رساندن پیغامها به دیگران بوجود آمد. این مدیوم جدید در اواسط دهه 1990 میلادی تقریبا بطور کامل سیستم قبلی انتقال پیام و ارسال پیغام از طریق نامه های کاغذی را از گردونه خارج کرد و با توجه به تقریبا آنی بودن و مقایسه آن با ارسال در کسری از ثانیه پست الکترونیکی لقب پست حلزونی (Snail Mail) را به آن نسبت داد.
شرکت های بزرگ مخابراتی آمریکا از جمله شرکت ای. تی. اند. تی AT&T و آمریکن آن لاین AOL که همگی سرویس های اتصال به شبکه جهانی اینترنت را ارائه می دادند علاوه بر ارائه سرویس های تلفنی خود به کاربران آدرس پست الکترونیکی با نام انتخابی را ارائه میدادند و آدرس پست الکترونیکی به بخشی جدا ناپذیر از نوشته های بر روی کارتهای ویزیت اشخاص و شرکتها و همچنین سریع ترین و مطمئن ترین پل ارتباطی بین افراد تبدیل شد.
نرم افزارهای گوناگونی نیز برای استفاده ساده تر از پست الکترونیکی طراحی شدند. برنامه هایی برای مدیریت نامه ها و مرتب کردن و یا نرم افزارهایی برای دسترسی خارج از شبکه یا آف لاین (Offline) به صندوقهای پست الکترونیکی با ظاهر ها مختلف و چذاب تر و کاربر پسند تر.
با ورود شرکتهایی همانند بخش سرویس های اینترنتی شرکت مایکروسافت (Microsoft) یعنی ام. اس. ان (MSN) و یاهو! (YAHOO) در اواسط دهه 1990 میلادی به حوزه خدمات پست الکترونیکی و ارائه صندوقهای پستی رایگان به کاربران‚ رقابت بر سر تعداد کاربران نیز شروع شد. این شرکتها با ارائه خدماتی از قبیل فضای بیشتر برای ذخیره تعداد بیشتری نامه الکترونیکی و یا امکان پیوست نمودن فایل های کامپیوتری با حجم های محدود و مشخص هر روز بیش از روز قبل قابلیتهایی را به کاربر ارائه می کردند.
در انتهال دهه 1990 میلادی شرکت گوگل (Google) که درحال حاضر از بزرگترین شرکتها در حوزه اینترنت و فن آوری است با ارائه سرویس پست الکترونیکی خود به نام جی. میل (GMail) انقلابی در عرصه سرویس های پست الکترونیکی بوجود آورد. اختصاص فضای فوق العاده زیاد 100 مگابایت در دورانی که حجیم ترین هارد دیسک کامپیوتریهای خانگی نهایتا قابلیت نگهداری 1 گیگا بایت اطلاعات را داشت قدمی فراتر از تصور و بسیار اغوا کننده بود. با همین ترفند بود که شرکت گوگل توانست البته این سرویس در ابتها کاملا” قابل دسترسی نبود و برای عضویت در آن می بایست ابتدا کسی که نام کاربری و پست الکترونیکی شرکت گوگل را دارد کاربر جدبد را دعوت کند.
ورود اینترنت و پست الکترونیکی به ایران
شرکت ندا رایانه از پیشگامان صنعت اینترنت در ایران
اواسط دهه 1370 هجری شمسی ایران نیز با این موج عظیم جهانی همراه شد و پای شبکه جهانی اینترنت و پست الکترونیکی نیز به داخل کشور راه یافت. اگرچه همیشه سرعت و قابلیتهای اینترنت در ایران چندین سال عقب تر از کشورهای حتی متوسط بود. در ایران شرکتهایی مثل شرکت ندا رایانه و شرکت پارس آن لاین از پایه گذاران نسل جدید ارتباطاط جهانی با ارائه سرویس اینترنی تلفنی یا Dial-Up و اینترنت آفلاین‚ سرویس پست الکترونیکی را به کاربران معرفی کردند. هرچند قیمت استفاده از این سرویس ها نسبت به در آمد متوسط جامعه بسیار زیاد بود و اغلب افرادی که از امکانات مالی خوبی بهره مند بودند توانایی استفاده از این سرویسها را داشتند.
کاربران مجبور بودند با استفاده از مودم های عموما اکسترنال (External) شماره سرویس دهنده مورد نظر را با استفاده از برنامه های اتصال شبکه ای از جمله نرم افزار پی. سی. انی ور (PCAnywhere) شماره گیری نموده و پس شنیدن بوقهای گوشخراش به شبکه محلی خود متصل بشوند. محیط کاربری با توجه به نبود سیستم عامل گرافیکی ویندوز(Windows) تحت سیستم عامل داس (DOS) شرکت مایکروسافت اچرا می شد. گرافیک صفحه متنی و معمولا در سایز 320 پیکسل در 240 پیکسل با تعداد رنگ 16 تا 256 رنگ بود.
نرم افزار PCAnywhere شرکت Norton | پل ارتباطی کاربرای اینترنت در دهه 1990 میلادی
کاربران بطور آف لاین به سرویس پست الکترونیکی خود دسترسی داشتند. به این صورت که پست الکترونیکی توسط کاربر و در محیط شبکه محلی نوشته می شد. سپس شبکه محلی جداکانه به شبکه جهانی اینترنت متصل شده و نامه های الکترونیکی را ارسال می کرد. در مورد دریافت ایمیل نیز پروسه به همین صورت بود. کاربر به شبکه محصلی متصل می شد و در صورتیکه نامه الکترونیک دریافت شده بود از طریق شبکه محلی خود آن را به حساب خود انتقال داده و به صورت آف لاین به مشاهده آن می پرداخت.
در واقع این شبکه های محلی تلفنی اولین شبکه های اجتماعی کاربران بودند که برای اولین بار باعث شدند کاربران بدون اینکه شناخت فیزیکی از همدیگر داشته باشد به تبادل اطلاعات و تجربیات بین همدیگر بپردازند.
نمونه قرارداد اولین نشانی پست الکترونیکی نویسنده در سال 1376 از شرکت ندا رایانه
با وجود سختی و کند بودن سرعت اینترنت (حداکثر 1.5 کیلوبایت در ثانیه در سال 1375) راه کاربران خانگی به اینترنت باز شد. طی چند سال پس از آن و با تاسیس شرکتهای مختلف و عمومی تر شدن و در نتیجه ارزان تر شدن هزینه استفاده از خدمات اینترنت و تبدیل شدن کامپیوتر خانگی از یک دستگاه گرانقیمت به یکی از ملزومات خانگی دسترسی کاربران به اینترنت و استاندارد http ساده تر شد.
با معرفی مودم های 56K که قابلیت دریافت اطلاعات تا حداکثر 6 کیلو بایت در ثانیه را داشتند اینترنت به یکی از پر مصرف ترین خدمات مخابراتی تبدیل شد. در سالهای اخیر نیز با همه گیر شدن سرویسهای در حال حاضر قدیمی ADSL کاربران ایرانی در کنار 1 میلیارد کاربر دیگر پست الکترونیکی در حال استفاده از این بزرگترین سرویس اینترنتی جهان یعنی پست الکترونیک (E-Mail) هستند.
البته در چند سال اخیر شرکتهای ارائه خدمات اینترنتی مثل شاتل با ارائه سرویسهایی با سرعت خوب و قابل قبول حتی در سطح جهانی و ارائه خدمات بی سیم برای کاربران خانگی مشکل عدم وجود زیر ساخت مناسب در سیستمها مخابراتی دولتی و نظامی را بر طرف کرده اند. اما هنوز برای دریافت یک سرویس مناسب در سطح جهانی باید مبلغی در حدود 1 میلیون تومان در سال پرداخت کرد.
در مطلب بعدی به معرفی تعدادی از بزرگترین و محبوب ترین سرویس دهندگان رایگان پست الکترونیک در سطح جهان و ایران خواهیم پرداخت.
منبع : تکرا
