دانشمندان شواهدی به دست آورده‌اند که نشان می‌دهد، آتشفشان های یخی سرس، حدود 4 میلیون سال قبل دائما فعال بوده اند. دانشمندان تصور می‌کنند، نقاط درخشان روی دهانه اوکاتور سیاره کوتوله، نمک‌های معدنی هستند که درنتیجه فوران آتشفشان های یخی در حدود 30 میلیون سال قبل، در این ناحیه ته‌نشین شده‌اند. به‌این‌ترتیب، یافته‌های جدید می‌تواند نشان دهند که سرس دارای تاریخچه آتشفشانی با فعالیت‌هایی طولانی‌مدت بوده است.
آتشفشان های یخی، آتشفشان هایی هستند که آب یخ، آمونیاک و یا مایعات متان به‌جای مواد مذاب از آن فوران می‌کند. ستاره شناسان تاکنون موفق به کشف نمونه‌های زیادی از آتشفشان های یخی در قمرهای منظومه شمسی شده‌اند؛ از قمر میراندای سیاره اورانوس گرفته تا قمر گانیمد سیاره مشتری.
اما آتشفشان های یخی سرس (سیاره کوتوله‌ای که بزرگ‌ترین جرم کیهانی واقع در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری است) منحصربه‌فرد هستند. آهونا مونز، بزرگ‌ترین کوه سیاره کوتوله، کوه یخی هرمی شکل و عظیمی است که حدود ۳۹۶۲ متر ارتفاع دارد و حال با توجه به داده‌های فضاپیمای داون، ناسا، این گنبد آتشفشانی با تمام همتایان خود در منظومه شمسی تفاوت دارد.
محققان انستیتوی ماکس پلانک آلمان در مونیخ، بامطالعه دهانه اوکاتور به درک جدیدی از آتشفشان های یخی سرس رسیده‌اند.
دهانه اوکاتور حدود 91 کیلومتر قطر دارد و به ارتفاع کوه آهونا مونز عمیق است؛ دانشمندان همیشه نسبت به شباهت‌های این دو ناحیه در سرس گمانه زنه هایی می‌کردند. درواقع هردوی این نواحی نسبت به ترکیب کلی سرس، نسبتا جوان محسوب می‌شوند. حال محققان انستیتوی ماکس پلانک، به این نتیجه رسیده‌اند که نقاط درخشان مرموز اوکاتور از آهونا مونز منشأ گرفته‌اند.
آندریاس ناتویس محققی از انستیتوی ماکس پلانک، می‌گوید: “تأثیر برخورد بزرگی که موجب به وجود آمدن دهانه اوکاتور شده، احتمالا باید آغازگر همه فعالیت‌های آتشفشان های یخی هم بوده باشد.”
پس فوران آتشفشان یخی، فشار پایین در نزدیکی سطح به آب و گازهای محلولی همچون دی‌اکسید کربن و متان، امکان گریز از این ناحیه را داده است. این فرایند زمین‌شناسی، درنهایت موجب به وجود آمدن دهانه اوکاتور شده که دارای درخشان‌ترین مواد موجود در سرس است.
داده‌های طیف‌سنجی مادون‌قرمز فضاپیمای داون ناسا نشان می‌دهد، موادی که دانشمندان از آن به‌عنوان سریل فاکولا (Cerealia Facula) نام بردند، دارای مقادیر معتنابهی نمک هستند.
ناتویس می‌گوید: “قدمت و ظاهر نقاط درخشانی که در دهانه قرار دارند، نشان می‌دهد، سریل فاکولا براثر فرایندهای فورانی تشکیل‌شده‌اند، فرایندی که موجب پرتاب شدن این مواد به نقاط دیگری هم شده است.”
این محققان می‌گویند، این روند فوران، رخدادی بزرگ نبوده است، بلکه مجموعه‌ای از فوران‌های کوچک در دوره‌ای طولانی بوده است. گنبدهای مشابهی در قمر گانیمد یافته شده که دانشمندان می‌گویند، ممکن است، شباهت‌های زیادی با فعالیت‌های آتشفشان های یخی سرس داشته باشند. البته با توجه به داده‌های فضاپیمای داون، هنوز مشخص نیست، آیا سرس هنوز هم در پوسته زیرزمینی خود دارای فعالیت‌های آتشفشانی باشد.
درواقع دانشمندان در ابتدا تصور نمی‌کردند، سرس دارای فعالیت‌های زمین‌شناسی باشد؛ اما همچون اقیانوس قمر انسلادوس سیاره زحل، آتشفشان های یخی سرس هم نمونه دیگری از شگفتی‌های اکتشافات فضایی است، چیزی که دانشمندان هرگز انتظار آن را نداشته‌اند.
.
منبع: popularmechanics
