اوایل ماه جاری ناسا از کشف، هفت‌سیاره فراخورشید به‌اندازه زمین در منظومه ای به نام تراپیست-1 خبر داده بودند که تنها 40 سال نوری با ما فاصله دارد. چنین کشفی باوجود ویژگی‌های این سیارات و همچنین فاصله 40 سال نوری بسیار کشف چشمگیری محسوب می‌شود. اما به نظر می‌رسد، حداقل چند سیاره این منظومه جو خود را براثر تشعشعات ستاره میزبان خود از دست داده‌اند. بنابراین، بسیار نامحتمل است که آب مایع در سطوح این سیارات جاری شود.
ستاره‌شناسانی که در حال مطالعه منظومه تراپیست-1 هستند، اعلام کرده‌اند، شواهدی وجود دارد که ممکن است، ستاره میزبان این منظومه به‌قدری جوان باشد که هنوز امکان آسیب واردکردن به جو سیارات مدار خود را نداشته است.
ستاره شناسان رصدخانه دانشگاه ژنو در سوئیس، دو نوع اشعه را که از یک ستاره کوتوله فراسردی (ستاره ای کم نور و کوچک تقریبا به اندازه سیاره مشتری) می شود را با هم مقایسه کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که ستاره تراپیست ستاره ای بسیار قدیمی نیست. به این ترتیب، بازهم این سوال مطرح شده که تا چه میزان از جو سیارات این منظومه سالم باقی مانده است.
منظومه تراپیست-1دارای هفت سیاره فراخورشید به‌اندازه زمین است که به دور ستاره‌ای که تنها 40 سال نوری با ما فاصله دارد، گردش می‌کنند. سه مورد از این سیارات شبیه زمین، در ناحیه گلدیلاک (کمربند حیات) قرار دارند؛ این آنها را تبدیل سیارات فراخورشیدی قابل سکونتی کرده است. این هفت‌سیاره فراخورشیدی به دور ستاره میزبان خود که ستاره‌ای کوتوله و فوق سرد است و هم ازلحاظ اندازه و هم نور کوچک‌تر از خورشید ما است، در مداری نزدیک‌تر از عطارد (به خورشید) گردش می‌کنند.
این سیارات که در مداری تنگ‌تر قرار دارند، دارای دوره گردش ۱.۵ و ۲.۴ روزه هستند، همچنین دیگر سیارات این منظومه فراخورشیدی، دارای دوره‌گردشی ۱۲ روزه هستند.
مدار این هفت‌سیاره فراخورشیدی به‌قدری به هم نزدیک (فقط چند برابر فاصله زمین به ماه) است که می‌توان، ویژگی‌های زمین‌شناختی و جغرافیایی این سیارات را از سیاره همسایه‌اش مشاهده کرد. با توجه به نزدیکی مدار این سیارات به ستاره میزبان خود، به‌احتمال‌زیاد، سیارات منظومه تراپیست-1 قفل گرانشی (قفل جزر و مدی) شده‌اند، به این معنی که همیشه رو به ستاره خود است، به‌این‌ترتیب نیمی از سیاره در تاریکی همیشگی به سر می‌برد.
ماه گذشته بود که خبر ناامیدکننده مشابهی در مورد سیاره فراخورشیدی پروکسی ما بی، نزدیک‌ترین سیاره فراخورشیدی به زمین منتشر شد، محققان اعلام کردند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، ممکن است، سیاره فراخورشیدی که به دور ستاره پروکسیما قنطورس می‌چرخد، به دلیل تابش تشعشات شدید ستاره میزبان خود، جوش را کاملا از دست باشد.
سیاره پروکسیما بی تنها 4 سال نوری با زمین فاصله دارد و به دور مدار پروکسیما قنطورس می‌چرخد، پروکسیما قنطورس، ستاره کوتوله کم نوری است که مشاهده آن بدون تلسکوپ‌های قدرتمند غیرممکن است. پروکسیما بی فقط کمی بزرگ‌تر از زمین و دارای یک سال کوتاه شگفت‌انگیز است و هر 11.2 روز یک‌بار به دور ستاره‌اش می‌چرخد.
همچنین ستاره کوتوله میزبان پروکسیما بی، شعله‌های خورشیدی بسیار بیشتری نسبت به چیزی که ما بر روی زمین مشاهده می‌کنیم، پرتاب کرده و سیاره پروکسیما بی را با اشعه ایکس بمباران می‌کند.
در این موارد، تابش گازهای یونیزه ستاره میزبان به جو سیاره، ذرات جو را تحت‌فشار قرار می‌دهد و سرانجام این ذرات در جریان بادهای خورشیدی از جو سیاره خارج می‌شوند. حال ستاره شناسان، دو اشعه‌ای که از ستاره‌های کوتوله ساطع می‌شوند را موردبررسی قرار داده‌اند، اشعه ایکس و نور ماوراءبنفش.
به نظر می‌رسد، ستاره تراپیست-1 کمی بیش از نصف پروکسیما قنطورس از خود اشعه ماوراءبنفش ساطع می‌کند، چیزی که با توجه به سردتر بودن این ستاره قابل‌انتظار بود. اما این دوستاره هر دوبه‌یک میزان اشعه ایکس ساطع می‌کنند. در این مورد، ستاره شناسان انتظار این نتیجه را نداشتند، چراکه اشعه ایکس و فرابنفش خروجی این دسته از ستاره‌ها، به‌مرورزمان کاهش می‌یابد و اشعه ایکس هم به‌مرورزمان محو می‌شود.
در مطالعه این محققان می‌خوانیم:”این واقعیت که تراپیست -1 تقریبا سه برابر نور ماورا بنفش کمتری نسبت به اشعه ایکس ساطع می کند، نشان می دهد، این ستاره نسبتا جوان (حدود یک و نیم میلیارد سال) است.”
همچنین با در نظر گرفتن اینکه، این ستاره با سرعت زیادی می‌چرخد، نشان می‌دهد، ستاره تراپیست-1 نمی‌تواند ستاره بسیار قدیمی باشد. البته بدیهی است که این ستاره، درگذشته انتشار اشعه ایکس قوی‌تری داشته، اما به‌مرورزمان انتشار آن کاهش‌یافته است.
ازآنجاکه آن پیش‌بینی می‌شود، انفجار اشعه در خلال 1 تا 3 میلیارد سال، هرگونه جو شبه زمینی را نابود کند، با توجه به این اینکه ستاره تراپیست-1 کمی بیش از 500 میلیون سال عمر دارد، احتمالا هنوز شانس وجود آب مایع در سطح سیارات سنگی که میزبان آن‌هاست، وجود دارد.
مورد امیدوارکننده دیگر این واقعیت است که فاصله بین سیارات نشان می‌دهد، این سیارات احتمالا از فاصله نزدیک‌تری نسبت به ستاره میزبان خود به فاصله دورتری مهاجرت کرده‌اند، درنتیجه کمتر در معرض انفجار شدید پرتوهای آن قرارگرفته‌اند.
وینسنت بوریر، یکی از محققان رصدخانه دانشگاه ژنو، می‌گوید:”اگر این سیارات به حالت یک دیسک مهاجرت کرده باشند، مقیاس زمان معمول مهاجرت آنها باید، حدود 100 میلیون سال باشد. اما چنین چیزی برای منظومه‌ای شبیه به تراپیست-1 امکان‌پذیر نیست.”
.
منبع: sciencealert
