دانشمندان سال‌ها بر این باور بودند که همه حیوانات با افزایش سن مستعد ابتلا به بیماری‌های شناختی هستند. بااین‌حال، تنها انسان‌ها هستند که به بیماری‌های مرتبط به پیری مبتلا می‌شوند که با تغییرات عدیده جسمی همراه است. یکی از این بیمارها آلزایمر است که نوعی بیماری کُشنده ناشی از زوال عقل است. این بیماری با از دست دادن حافظه شروع می‌شود و با پیشرفت موجب کاهش توانایی شناختی و عملکرد فیزیکی فرد می‌شود.
اما در مطالعه‌ای که به‌تازگی انجام شده، محققان قادر به شناسایی 20 شامپانزه بودند که در مغز آن‌ها اتفاقی افتاده که به‌طور معمول در انسان‌های مبتلا به آلزایمر رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد، شامپانزه‌ها تنها حیواناتی هستند که ممکن است، به این بیماری مبتلا شوند.
مری آن راگانتی، انسان‌شناسی از دانشگاه ایالتی کنت و همکارانش، شامپانزه‌هایی را کالبدشکافی کردند که قبلا در باغ‌وحش‌ها و یا مراکز تحقیقاتی زندگی می‌کردند و در هنگام مرگ بین 37 تا 62 سال داشتند. یک شامپانزه بیش از 60 ساله را می‌توان با انسانی مقایسه کرد که بیش از 100 سال دارد. این محققان در این مطالعه به دنبال پلاک‌هایی بودند که در رگ‌های خونی مغز افرادی که براثر آلزایمر جان سپرده‌اند، تشکیل می‌شوند.
تجمع پروتئینی موسوم به بتاآمیلوئید در مغز باعث تشکیل پلاک‌های چسبنده‌ای بین سلول‌های مغزی می‌شود. این پلاک‌ها، تغییراتی در پروتئین دیگری موسوم به تاو پدید می‌آورند که در نهایت منجر به نابودی سلول‌های مغزی و درنتیجه زوال عقل می‌شوند. محققان موفق به پیدا کردن این رگ‌های خونی در همه 20 شامپانزه و 13 مورد پلاک در 13 شامپانزه شدند.
راگانتی به Magazine Science گفت: “نمی‌توانیم بگوییم این شامپانزه‌ها مبتلا به آلزایمر بوده‌اند، اما می‌توانیم با اطمینان بگوییم که آن‌ها تنها گونه‌های دیگری هستند که دارای علائم بیماری‌های شناختی هستند.”
در هیچ‌کدام از این شامپانزه‌ها علائم مشخصی مرتبط به از دست دادن حافظه در طول زندگی‌شان شناسایی نشد یا حداقل چنین شواهدی در هیچ کجا به ثبت نرسیده بود. محققان می‌گویند که ممکن است، این پلاک‌ها به‌نحوی‌که روی انسان تأثیر می‌گذارند، روی شامپانزه‌ها تأثیرگذار نباشند و یا اینکه، شامپانزه‌ها روش دفاعی دیگری برای مقابله با علائم بیماری داشته باشند که انسان فاقد آن است.
علاوه بر این، این پلاک‌ها در شامپانزه، دقیقا به همان شکلی که در انسان قابل مشاهده‌اند، نبودند. در افرادی که مبتلابه آلزایمر هستند، این پلاک‌ها در اطراف نواحی از مغز تشکیل می‌شوند که مرتبط به حافظه هستند، اما در شامپانزه‌ها، این پلاک در رگ‌های خونی مغز پیدا شدند.
راگانتی می‌گوید، امیدوار است که مطالعات بیشتر، مغز این شامپانزه‌ها به دانشمندان کمک کند، دلیل شایع بودن این بیماری در انسان‌ها را کشف کنند. در سال 2016، علائم بیماری آلزایمر در حدود 44 میلیون نفر در سراسر جهان تشخیص داده شده بود و برآورد می‌شود که تا سال 2050 تعداد کل افراد مبتلابه زوال عقل به 131 میلیون نفر برسد. اما برای انجام این تحقیقات چالش‌هایی وجود دارد.
تحقیقات پزشکی روی شامپانزه‌های زنده در کشورهای اروپایی، ژاپن، استرالیا، نیوزیلند و ایالات‌متحده آمریکا غیرقانونی است. موسسه ملی بهداشت ایالات‌متحده در سال 2015 اعلام کرد که تمام تحقیقات رسمی که روی شامپانزه‌ها در حال انجام است را متوقف می‌کند. شامپانزه‌ها توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت در فهرست گونه‌های در معرض خطر قرارگرفته‌اند.
.
منبع: qz
