شاید شما هم بار‌ها از اطرافیان خود شنیده باشید که ما ایرانی‌ها باهوش‌ترین مردمان جهان هستیم و برای اثبات این گفته از ایرانی‌های موفقی که در سطوح بالای کمپانی‌های مطرح جهان فعالیت می‌کنند، مثال می‌آوریم. اما این گفته‌ها چه میزان صحت داشته و تا چه حد پایه و اساس آماری دارند؟
واقعیت این است که که گزاره “ایرانی‌ها باهوش‌ترین مردمان جهان هستند” را می‌توان از دو جهت رد کرد. نخست بحث ملی‌گرایی (ناسیونالیسم) افراطی است. بسیاری از این گونه خود بزرگ بینی‌ها که تنها مختص ما ایرانی‌ها هم نیست، اگر نگوئیم ریشه در نژادپرستی دارد، با قاطعت می‌توانیم آن را به افراط در ملی‌گرایی نسبت دهیم.
اما دلیل دوم رد این گزاره را شاید بتوان یکی از نکات منفی جامعه ایرانی دانست. نظرات شخصی بدور از آمار و مستندات، غیرکارشناسانه و عمدتا کلی که در تمامی مسائل از سوی خیل عظیمی از مردم اتخاذ می‌شود. از مسائل معمولی و عادی روزانه گرفته تا اتفاقات کلان کشور، هیچ یک از گزند نظرات بی‌پروا و غیرمستدل ما در امان نیستند.
اما یکی از عدله محکم مدعیان “هوش بالا و سرشار ایرانی‌ها”، حضور افراد موفق در عرصه‌ها و رشته‌های مختلف در سطح جهان است. در این خصوص چند نکته حائز اهمیت است. اولا بر اساس کدام آزمایش، گزارش و یا گفتگو به ضریب هوشی ایرانیان موفق در سطوح بین‌المللی (که تعدادشان کم هم نیست) پی بردیم؟
ثانیا حتی اگر فرض کنیم این افراد از ضریب هوشی بالایی برخوردار باشند، آیا اجازه داریم این موضوع را به تمامی مردم یک کشور تعمیم دهیم؟ ثالثا آیا ضریب هوشی تنها عامل موثر در موفقیت افراد است؟ یا به عبارت دیگر آیا هر فردی موفقی لزوما دارای ضریب هوشی بالاست؟
باهوش‌ترین مردم جهان چه کسانی هستند
ضریب هوشی به نسبت سن عقلی به سن تقویمی یک فرد ضربدر صد گفته می‌شود. اگر سن عقلی یک فرد با سن تقویمی‌اش برابر باشد ضریب هوشی او صد و اگر این نسبت در مواردی نادر بیشتر از یک شود، ضریب هوشی از عدد صد فراتر می‌رود. یک مطالعه انجام شده نشان می‌دهد میانگین ضریب هوشی ایرانیان ۸۴ و با میانگین ضریب هوشی کشور‌هایی نظیر عربستان و پاکستان برابری می‌کند.
عواملی مختلفی بر روی میزان ضریب هوشی یک فرد تاثیرگذار هستند. از جمله آنها می‌توان به عوامل ژنتیکی، عوامل متعدد محیطی، وضعیت تغذیه (به ویژه در دوران کودکی)، استرس‌ها، مسائل عاطفی و نیز میزان و کیفیت تحصیلات اشاره کرد.
بالاتر اشاره شد که یکی از دلایل رد این گزاره، ملی‌گرایی افراطی برخی از ما ایرانی‌هاست. حال اگر شما هم با شنیدن این مطلب که ضریب هوشی ایرانیان هم‌تراز مردمان عربستان و پاکستان است، رنجیده و آزرده خاطر شدید و مقام و شان یک ایرانی را بالاتر از مردم این دو کشور می‌دانید، باید قاطعانه بگوییم شما یک نژادپرست هستید!
با وجود چنین آماری چرا معتقدیم ایرانی‌های باهوش ترین مردمان دنیا هستند. حتی اگر به لحاظ ژنتیکی هم بررسی انجام شود، میانگین ضریب هوش ایرانیان طبیعتا باید با کشور‌های همسایه خود برابری کند.
نقد‌های وارد بر این مطالعه
در آزمایش‌های آماری، نمونه‌گیری یکی از مهم‌ترین مراحل است. اگر نمونه برداشته شده از طبقه خاصی از یک جامعه باشد، اگر تعداد افراد نمونه به تعداد کافی نباشند و در نهایت اگر فاکتور‌های تاثیر گذار بر موضوع مورد مطالعه را در نظر نگیریم، نتایج حاصل از این آمارگیری چندان معتبر و قابل استناد نخوهند بود.
برای اندازه گیری دقیق میانگین ضریب هوشی مردم یک کشور، نمونه مورد مطالعه باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد تا بتوان به نتایج بدست آمده از آن تکیه کرد. لازم است نمونه گیری از سطوح مختلف سنی، تحصیلی و اقتصادی انجام گیرد. همچنین توجه به عواملی نظیر آموزش و نیز فاکتور‌های سیاسی-اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد.
به علاوه در این مطالعه دو عامل مهم دخیل بوده است که جای تامل دارد. نخست عامل “اقتصاد” است. در این مطالعه سطح توسعه‌یافتگی، تولید ناخالص ملی و سایر معیار‌های اقتصادی در سنجش میزان موفقیت و درجه هوش افراد جامعه تاثیر داشته است.
حال سوال اینجاست که آیا به عنوان مثال میزان تولید ناخالص ملی یک کشور تنها متاثر از ضریب هوشی مردم آن بوده و عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و نیز سیاست‌های کلان آن کشور تاثیری در این مورد نداشته است؟
عامل دومی که در این مطالعه به عنوان فرض در نظر گرفته شد، عامل “درون یابی” است. درون‌یابی در اینجا به این معناست که میانگین میزان ضریب هوشی مردم یک کشور با مردم کشور‌های همسایه‌اش مشابهت دارد. این موضوع به لحاظ ژنتیکی طبیعتا صادق است، اما سوال اینجاست آیا در خصوص کشور‌های همسایه ما آمار با حداکثر دقت به دست آمده است؟
در مجموع باید گفت شاید نتایج این مطالعه قابل استناد نباشد و ممکن است میانگین ضریب هوشی ایرانیان بالاتر و یا پایین‌تر از ۸۴ باشد.
اما با قطعیت باید گفت این جمله که “ایرانی‌ها باهوش‌ترین مردمان جهان هستند” نه تنها پشتوانه آماری و منطقی ندارد و تنها بر گفته‌ها غیر دقیق و نمونه‌های کوچک استوار است، بلکه حاکی از آن است که تا چه میزان ناسیونالیسم افراطی در میان ما ریشه دوانده است.
.
تهیه و گردآوری : تکراتو
