در چند روز گذشته دسترسی بسیاری از مردم به اینترنت و سرچ انجین‌های معتبر جهانی قطع شده است. در این نوشته به بررسی و معرفی 2 نمونه از موتورهای جستجوی ایرانی که در حال حاضر فعال هستند، خواهیم پرداخت.
پس از اعتراضات گسترده سال 88 مردم ایران به نتیجه انتخابات، دولت راهکارهایی را برای کنترل جریان آزاد اطلاعات درنظر گرفت. یکی از این راهکارها، محدود کردن دسترسی مردم عادی به شبکه جهانی اینترنت و فیلترینگ گسترده شبکه های اجتماعی (که نقش بسزایی در انتقال اخبار و اطلاعات به داخل و خارج از کشور داشتند) بود. در چند روز گذشته و پس از سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین بدون هیچگونه اطلاع رسانی و موج جدید اعتراضات مردم به وضع معیشت، علیرغم ادعاهای وزیر جوان دسترسی مردم به اینترنت قطع و یک گونه سیستم اینترانت محلی (در مقیاس بزرگ) جایگزین آن شد.
گذشته از تبعات قطع اینترنت و تاثیر آن بر بسیاری از کسب و کارها، سیستم‌های بسیار پرکاربرد جهانی مانند سرویس‌های پست الکترونیکی نیز از دسترس خارج شدند. یکی از مهم ترین سرویس هایی که روزانه مورد استفاده بسیاری از مردم قرار می گرفت، موتورهای جستجو بودند که سرویس جستجوی گوگل مشهورترین و پرکاربردترین آنها بود.
بررسی موتورهای جستجوی ایرانی
اما به ادعای همان جوان، حتی در صورت قطع اینترنت جهانی و جایگزینی آن با اینترنت ملی، کاربران توانایی استفاده از سرویس های فیلتر شده و کاملا سفارشی داخلی را داشتند. یکی از این سرویس ها، موتورهای جستجوی ایرانی بود. در حال حاضر 2 موتور جستجوی فعال ایرانی وجود داشته که در دوران قطع ارتباط با جهان آزاد، ادعای خدمت رسانی به مردم را دارند. این موتورها عبارتند از:
- پارسی جو
- یوز
در ادامه مروری خواهیم داشت بر تجربه استفاده از این 2 سرچ انجین ایرانی به همراه مشاهده نتایج جستجو:
پارسی جو ؛ جستجوگر ایرانی
یکی از مشهورترین سرچ انجین های ایرانی، موتور جستجوی پارسی جو است. این وب سایت که بنا بر اطلاعات درج شده در وبلاگ، از سال 88 آغاز به کار نموده، بنا بر ادعای خود، در حال حاضر در نسخه پنجم خود بسر برده و بیش از 1.5 میلیارد صفحه را تحت پوشش خود دارد!
صفحه اول این موتور جستجو، از لحاظ گرافیکی ساده و زیبا بوده و از این لحاظ نمی توان ایراد خاصی را بر آن وارد دانست. این موتور در حال حاضر در 2 آرایش کلاسیک و پیشرفته عرضه می گردد. در نسخه کلاسیک مانند تمامی موتورهای جستجو یک بخش برای وارد کردن عبارات مورد نظر وجود داشته و در بخش پایینی، پیش بینی وضعیت آب و هوا و معرفی سرویس های این موتور جستجو قرار داده شده است.
مدل پیشرفته نیز فرق چندانی با نسخه کلاسیک نداشته و تنها گزیده ای از اخبار سیاسی، بین الملل، ورزشی، بازی و سرگرمی و … از خبرگزاری های برگزیده و جهت دار به همراه نمایش نتایج مسابقات ورزشی و قیمت ارزها و مواردی از این قبیل به نمایش در می آید.
این موتور جستجوی ایرانی قابلیت جستجو در بین 11 بخش مختلف مانند خبر، وب، تصویر، ویدیو، دانلود، بازار و ترجمه، نقشه، علمی و کافه کجا را داشته که با توجه به شرایط فعلی اکثر آنها کاربردی غیر از نمایش گزینشی اطلاعات ندارند.
نتایج جستجو
مهمترین بخش یک موتور جستجو طبیعتا جستجوی اطلاعات از بین صفحات مختلف اینترنتی بوده و به همین دلیل به مرور تجربه جستجوی چند عبارت در این موتور جستجوی ایرانی پرداختیم. تصاویر زیر بدون هیچ توضیح اضافه، نمایانگر قدرت و توانایی این سرچ انجین ملی هستند:
- عبارت مورد جستجو: برندگان جایزه نوبل شیمی سال 2019
- تعداد صفحات: 1.200 صفحه
اولین صفحه ای که این موتور جستجو درباره عبارت “برندگان جایزه نوبل شیمی سال 2019” به شما نمایش می دهد، صفحه جایزه نوبل ادبیات وب سایت ویکی پدیا بوده که همین نتیجه، هوش بسیار بالای این موتور جستجوی ایرانی را به رخ می کشد!
- عبارت مورد جستجو: قطع اینترنت در ایران
- تعداد صفحات: 94.000 صفحه
اولین صفحه ای که موتور جستجوی پارسی جو درباره عبارت “قطع اینترنت در ایران” در اختیار شما می گذارد، صفحه شبکه ملی اطلاعات (یا اینترنت ملی) سایت ویکی پدیا است!
- عبارت مورد جستجو: گران شدن بنزین
- تعداد صفحات: 12.200 صفحه
اولین صفحه ای که در جستجوی عبارت “گران شدن بنزین” در اختیار شما قرار می‌گیرد، خبری است از وب سایت اقتصاد نیز که با عنوان “زمزمه گران شدن بنزین و توضیح شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی” با این مضمون:
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، در پی مطالب منتشرشده درباره سهمیه‌بندی و تغییر قیمت سوخت، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرد که مطالب منتشرشده صرفا نظر شخصی بوده و فاقد اعتبار است.
بخش تصاویر نیز در تمامی عبارت جستجو شده، عملا غیر فعال بوده و با پیغامی مشابه با صفحه زیر روبرو خواهید شد!
یوز
یوز نیز یکی دیگر از موتورهای جستجوی ایرانی بوده که در حال حاضر کم و بیش توانایی ارائه خدمات به کاربران را دارد. این وب سایت نیز مانند پارسی جو طراحی آن در سال 88 آغاز و در سال 93 به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز نمود. در صفحه اول این وب سایت نیز اشاره شده که بیش از 5 میلیارد صفحه در سیستم ایندکس یوز ثبت شده اند!
طراحی صفحه اصلی یوز بسیار ساده و مبتدی بوده و هیچگونه جذابیت بصری برای کاربران ندارد. این موتور جستجوی ایرانی نیز ظاهرا قابلیت جستجو در بین بخش های مختلفی از جمله وب، تصویر و ویدیو و خبر را به کاربران داده ولی بر خلاف پارسی جو، اطلاعات گزینشی و سفارشی سایت های برگزیده را در صفحه اول خود در چشم مخاطبان فرو نمی کند.
نتاریج جستجو
از لحاظ نتایج جستجو، یوز عملکرد ظاهری به نسبت بهتری نسبت به فارسی جو داشته نتایج را با چینشی مشابه با دیگر سرچ انجین های معتبر جهانی در اختیار کاربران قرار می دهد. تصاویر زیر نیز نتایج جستجوی عباراتی مشابه با پارسی جو هستند:
- عبارت مورد جستجو: برندگان جایزه نوبل شیمی سال 2019
- تعداد صفحات: 301 صفحه
اولین نتیجه جستجوی عبارت “برندگان جایزه نوبل شیمی سال 2019” در موتور جستجوی یوز مربوط به مقاله ای در رابطه با برندگان نوبل فیزیک سال 2016 است.
- عبارت مورد جستجو: قطع اینترنت در ایران
- تعداد صفحات: 90.000 صفحه
نکته جالب در خصوص نتایج جستجوی این عبارت این بوده که اولین مقاله به نمایش درآمده، متن تکذیب قطع دسترسی به اینترنت جهان از شهریور سال 1391 است! سایر نتایج نیز دقتی مشابه داشته مطالبی نامربوط در پیش روی دیدگان جستجوگران قرار می گیرد…
- عبارت مورد جستجو: گران شدن بنزین
- تعداد صفحات: 40.000 صفحه
اولین نتیجه مربوط به گران شدن بنزین در نتایج موتور جستجوی یوز، خبری مربوط به اردیبهشت سال 95 است!
مقایسه پارسی جو و یوز
پارسی جو بیشتر شبیه به یک وب سایت دانلود متعلق به جناحی خاص بوده که اطلاعاتی کاملا گزینش شده و بسیار نا مرتبط و فوق العاده محدود را به نمایش در می آورد و مرجع اصلی اطلاعات خود را وب سایت ویکی پدیا قرار داده است. یوز نیز دقتی نزدیک به پارسی جو داشته و تنها نتایج را در قالبی آشنا تر در اختیار بینندگان قرار می دهد.
در مجموع هر دو نمونه از موتورهای جستجوی ایرانی بسیار بد، نامربوط و مبتدیانه بوده و با احترام به تیم سازنده (در صورتیکه اصولا تیمی وجود داشته باشد) تنها برای مصرف حجم اینترنت مناسب هستند. مساله امنیت هم که یکی دیگر از مسائل مورد بحث در نرم افزارهای ایرانی است در این موتورهای جستجو وجود داشته و با توجه به تیم های سازنده مشخص نیست که اطلاعات دستگاه شما توسط چه کسانی تیک خواهد خورد…
سخن آخر
آزادی بیان یکی از حقوق اساسی انسان در دنیای مدرن است. مسئولان کشور ایران نیز در مجامع جهانی تاکید بسیاری بر این نکته داشته؛ اما قطع ارتباط مردم با جهان، بدترین کاری بود که در شرایط فعلی قابل انجام بود و هیچ عذر و بهانه ای، توانایی توجیه آن را ندارد.
موتورهای جستجوی ایرانی نیز همانطور که اشاره شد، کارایی مشابه با دیگر سامانه های رانتی و سفارشی اجرا شده در چند سال اخیر داشته و عملا چیزی جز صرف بودجه های کلان و هدر رفت بیت المال نبوده اند. مضرات و نقاط ضعف قطع اینترنت در ایران نیز به قدری است که بسیاری از نمایندگان مجلس نیز به آن اشاره کرده اند و عملا صرف هزینه های هنگفت برای راه اندازی چنین سامانه هایی مضراتی به مراتب بیشتر از تخریب اموال عمومی توسط برخی اراذل و اوباش خواهد داشت…
نظر شما درباره موتورهای جستجوی ایرانی پیست؟ آیا سرچ انجین های بومی توانایی برآورده کردن نیاز کاربران را دارند؟
