هالیوود به عنوان تاثیرگذارترین بخش صنعت سینمای جهان، قوانینی برای مشاهده فیلم های سینمایی بر اساس سن مخاطبین دارد. در این نوشته با سیستم رده بندی و درجه بندی سنی فیلم ها و سریال ها و تریلرها بر اساس استاندارد MPAA آشنا خواهیم شد.
ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که در هنگام تماشای یک فیلم، متوجه سکانس‌هایی نامناسب برای کودکان خود شده باشید. اما صنعت سینما مدت‌هاست که با درجه بندی سنی فیلم ها و درج عباراتی مانند G و PG و PG-13 و R و NC-17 راهکارهایی را برای مشخص کردن بازه سنی تماشاگران خود بر اساس محتوای فیلم‌ها تعیین نموده است.
سینما و به طور مشخص هالیوود سال‌هاست که به یکی از بزرگ‌ترین و پولسازترین صنایع جهان تبدیل شده است. به عنوان مثال استودیوی دیسنی در سال 2019 با نمایش آثاری مانند دامبو، انیمیشن لایو اکشن علاءالدین، داستان اسباب بازی 4، نسخه بازسازی شده شیرشاه، فیلم Maleficent: Mistress of Evil و فروزن 2 که همگی در رده بهترین انیمیشن های 2019 قرار می گیرند، به درآمدی در حدود 12 میلیارد دلار (در حدود 156000 میلیارد تومان) دست یافت.
درجه بندی سنی فیلم ها در هالیوود
با توجه به اهمیت و تاثیر مستقیم رسانه‌ها بر فرهنگ مخاطبان و همچنین اهمیت سلامت روانی کودکان به عنوان سازندگان نسل‌های آینده، هالیوود بجای سانسور و ممیزی، از یک استاندارد برای درجه بندی و رتبه بندی فیلمهای خود بر اساس سن مخاطبان استفاده می‌کند. این درجه بندی چندین بار در طول تاریخ تغییر کرده؛ اما محتوای آن تقریبا ثابت مانده است.
این درجه بندی توسط بخش مدیریت طبقه بندی و رتبه بندی (CARA – یکی از زیرمجموعه‌های انجمن تصاویر متحرک ایالات متحده آمریکا یا MPAA) بر اساس نظر کارشناسان این بخش و اتحادیه سینماداران آمریکا (National Association of Theatre Owners یا NATO) سازماندهی شده و بر اساس محتوا، اقدام به درجه بندی فیلم ها و به طور کلی آثار تصویری متحرک می کند.
قوانین رده بندی
در درجه بندی بر اساس استاندارد فعلی، فیلم‌ها بر اساس محتوای خود رده بندی شده و عبارات مختلفی برای توضیح نوع محدودیت موجود ذکر می‌گردد. وجود هرکدام از این موارد به تنهایی برای تعیین درجه بندی کافی بوده و نیازی به وجود تمامی موارد برای قرار گرفتن فیلم در درجه بندی خاص نیست. برخی از مهمترین قوانین موجود در درجه بندی سنی فیلم ها عبارتند از:
خشونت یا Violence
نمایش صحنه‌های خشونت آمیز در تمامی فیلم‌ها مجاز بوده و بر اساس میزان آن، فیلم در یکی از رده‌ها قرار می‌گیرد. در فیلمهای با رده G خشونت در پایین‌ترین حد ممکن بوده ولی با افزایش میزان آن، رده بندی تا R افزایش خواهد یافت.
ادبیات استفاده شده در دیالوگ‌ها یا Language
ادبیات و لغات استفاده شده توسط شخصیت‌ها نیز یکی از عوامل تاثیر گذار بر درجه بندی MPAA است. در فیلمهای با رده G کلمات استفاده شده بسیار مودبانه بوده ولی با اضافه شدن فرهنگ‌ها و دایره جملات خیابانی، رده بندی فیلم‌ها افزایش خواهد یافت. البته با توجه به تغییر فرهنگ این رده بندی تغییر زیادی نسبت به گذشته نموده و بسیاری از جملاتی که در دهه‌های 70 و 80 موجب قرار دادن فیلم در رده‌های بالاتر می‌شدند، در حال حاضر به عنوان فرهنگ عامه شناخته می‌شوند.
استفاده از مواد مخدر یا Drugs
نمایش سکانس‌هایی که در آن شخصیت‌ها از مواد مخدر استفاده می‌کنند، تنها در رده PG-13 به بالا مجاز است. در چند سال گذشته و با توجه به محدودیت و ممنوعیت تبلیغ سیگار و تنباکو، از سال 2007 میلادی این مساله نیز در فیلم‌ها لحاظ شده و استفاده از سیگار توسط شخصیت‌ها، درجه فیلم را افزایش خواهد داد.
برهنگی و روابط جنسی یا Nudity
وجود برهنگی در فیلم تنها در آثار PG به بعد مجاز است. برهنگی محرک از لحاظ جنسی (به تعبیر عمومی نه مذهبی) نیز بلافاصله درجه فیلم را به R افزایش می دهد. در گذشته برهنگی تنها در مورد هنرپیشگان زن اعمال می شد اما از سال 2010 میلادی به بعد مردان نیز شامل این مساله شدند.
تاثیر درجه بندی سنی فیلم ها
درجه بندی سنی فیلم ها و سریال ها گذشته از مدیریت محتوا برای والدین و جلوگیری از تاثیر سو بر ذهن و روان کودکان، تاثیر مستقیمی بر میزان فروش نیز دارد. کارگردانان و فیلمسازان نیز همیشه در تلاش بوده تا با کاهش صحنه‌ها مشمول قوانین درجه بندی، طیف مخاطبان خود را گسترش داده و به سود و فروش بیشتری دست پیدا کنند.
به عنوان مثال، فیلم جن گیر یا The Exorcist که به عقیده بسیاری یکی از بهترین فیلم های ترسناک تاریخ سینمای جهان به حساب می آید، در سال 1973 با قرار گرفتن در رده R و مجاز بودن تماشای آن برای افراد کمتر از 17 سال با نظارت والدین، موفق به فروشی در حدود 440 میلیون دلار (در حدود 3 میلیارد تومان اوایل دهه 1350 شمسی و 5700 میلیارد تومان فعلی) شد. در صورتیکه به طور معمول و بر اساس سکانس‌های بسیار خشن و آزار دهنده، این فیلم قاعدتا در رده X قرار می‌گرفت و طبیعتا به فروشی بسیار کمتر دست می یافت.
- بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های ترسناک 2019
تاریخچه درجه بندی و رتبه بندی فیلم ها
کد هیز / Hays Code
اولین درجه بندی سنی فیلم ها و سریال های تلویزیونی در سال 1930 میلادی صورت گرفت. این رده بندی که توسط ویلیام هیز (William H. Hays)، اولین مدیرعامل MPPDA یا Motion Picture Producers & Distributors of America (که بعدها به انجمن تصاویر متحرک آمریکا تغییر نام داد)، برای بهبود وجهه هالیوود و سانسور و ممیزی، استانداردی را برای فیلم های سینمایی تدوین نمود که به نام کد هیز (Hays Code) مشهور شد. بر اساس کد هیز نمایش تصاویر و سکانس های شامل مواردی مانند خشونت شدید، روابط جنسی، مذهب و … در فیلم های سینمایی محدود شد.
در سال 1966 میلادی، جک والنتی (Jack Valenti – متولد سال 1921، متوفی سال 2007) مدیر عامل وقت MPAA سیستم و استاندارد جدیدی را برای فیلم های سینمایی ارائه کرد. در این سیستم جدید که مابین سال های 1968 تا 1970 اعمال شده، فیلم بر اساس سن مخاطبین به 4 دسته تقسیم شدند. این رده بندی ها عبارت بودند از:
- درجه G یا General برای تمامی مخاطبین
- درجه M یا Mature برای مخاطبین بزرگسال
- درجه R یا Restricted برای مخاطبین 16 سال به بالا، کمتر از 16 سال با نظارت والدین
- درجه X برای مخاطبین 16 سال به بالا
درجه بندی جدید
درجه بندی سنی فیلم ها و سریال ها در سال 1970 تغییر کرد و حداقل سن از 16 سال به 17 سال افزایش یافت. در سیستم جدید، درجه M که حاوی صحنه‌هایی نامناسب برای سن کمتر از 13 سال بود، به GP تغییر نام داد. این استاندارد در سال 1972 باز هم دگرگون شد و GP به PG یا Parental Guidance تغییر کرد.
در دهه 1980 میلادی، خشونت موجود در برخی از فیلم‌ها موجب شد تا رده بندی جدید به نام PG-13 نیز به درجه بندی سنی فیلم ها اضافه شود. در رده بندی PG-13 تماشای فیلم‌ها برای افراد کمتر از 13 سال نیاز به نظارت والدین داشت. در سال 1990 میلادی نیز رده بندی X به NC-17 تغییر نام داد. این رده بندی تاکنون پابرجا بوده و آثار سینمایی بر اساس آن دسته بندی می شوند.
درجه بندی سنی فیلم ها در حال حاضر
در حال حاضر و در هالیوود درجه بندی سنی فیلم ها بر اساس استانداردهای MPAA در 5 دسته مختلف قرار می گیرند:
G
در این رده بندی، هیچ محدودیت سنی برای مخاطبان وجود نداشته و در هیچ سکانسی از خشونت، ادبیات نامناسب، مواد مخدر و برهنگی استفاده نشده است و کودکان بدون نگرانی می توانند از تماشای آن ها لذت ببرند. از فیلم های 2019 که در رده G قرار گرفته می توان به آثاری مانند داستان اسباب بازی 4 اشاره کرد.
گرچه آثار رده G مناسب برای تماشای کودکان بوده، اما این بدین معنی نیست که این رده مختص کارتون و انیمیشن است. از بهترین فیلمهای این رده می توان به اثر موزیکال The Sound Of Music ساخته رابرت وایز (Robert Wise) در سال 1965 اشاره کرد که با حضور هنرمندانی مانند جولی اندروز (Julie Andrews) و کریستوفر پلامر (Christopher Plummer) و فروش 286 میلیون دلاری (در حدود 2.2 میلیارد تومان اواسط دهه 1340 شمسی و 3700 میلیارد تومان فعلی)، نام خود را به عنوان یکی از بهترین و پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینمای جهان ثبت نمود.
پرفروش ترین و بهترین فیلم های درجه سنی G تاریخ سینمای جهان
| نام | ژانر | سال ساخت | نمره IMDB | نمره Metacritics | بودجه (میلیون دلار) | فروش (میلون دلار) |
| Toy Story 4 | انیمیشن | 2019 | 7.9 | 84 | 200 | 1073 |
| Toy Story 3 | انیمیشن | 2010 | 8.3 | 92 | 200 | 1067 |
| The Lion King | انیمیشن | 1994 | 8.5 | 88 | 45 | 969 |
| Finding Nemo | انیمیشن | 2003 | 8.1 | 90 | 94 | 940 |
| Monsters University | انیمیشن | 2013 | 7.3 | 65 | 200 | 744 |
| Monsters Inc. | انیمیشن | 2001 | 8.0 | 78 | 115 | 632 |
| Ratatouille | انیمیشن | 2007 | 8.0 | 96 | 150 | 624 |
| Cars 2 | انیمیشن | 2011 | 6.1 | 57 | 200 | 560 |
| Wall-E | انیمیشن | 2008 | 8.4 | 95 | 180 | 521 |
| Toy Story 2 | انیمیشن | 1999 | 7.9 | 88 | 90 | 509 |
- بیشتر بخوانید: بهترین کارتون های 2019
PG
در فیلمهای رده PG برخی سکانس‌ها ممکن است حاوی صحنه‌هایی باشد که برای کودکان مناسب نیست. والدین موظف هستند پیش از نمایش فیلم برای کودکان، در خصوص محتوای موجود در آن تحقیق کرده و در صورت تایید، آن را برای کودکان به نمایش بگذارند. البته سکانس‌های موجود در فیلم های رده PG حساس نبوده و ادبیات و صحنه‌های آزار دهنده در آن وجود ندارد. فیلم Maleficent: Mistress of Evil که در جمع بهترین فیلم های 2019 قرار می گیرد یکی از آثار با رده بندی PG است.
هرچند بسیاری از فیلم های درجه PG را آثار انیمیشن و کارتون تشکیل می دهند، اما آثار مناسب برای بزرگسالان نیز در آن حضور دارد. به عنوان مثال قسمت اول فیلم جومانجی در سال 1995 ساخته جو جانستون (Joe Johnston) با بازی رابین ویلیامز فقید نیز یکی از بهترین فیلم رده PG تاریخ به حساب می آید.
پرفروش ترین و بهترین فیلم های درجه سنی PG تاریخ سینمای جهان
| نام | ژانر | سال ساخت | نمره IMDB | نمره Metacritics | بودجه (میلیون دلار) | فروش (میلون دلار) |
| The Lion King | انیمیشن | 2019 | 7.0 | 55 | 260 | 1657 |
| Frozen | انیمیشن | 2013 | 7.5 | 74 | 150 | 1274 |
| Beauty & The Beast | موزیکال | 2017 | 7.2 | 65 | 160 | 1264 |
| Incredibles 2 | انیمیشن | 2018 | 7.7 | 80 | 200 | 1243 |
| Minions | انیمیشن | 2015 | 6.4 | 56 | 74 | 1159 |
| Aladdin | لایو اکشن | 2019 | 7.1 | 53 | 183 | 1051 |
| Frozen 2 | انیمیشن | 2019 | 7.3 | 64 | 150 | 1040 |
| Despicable Me 3 | انیمیشن | 2017 | 6.3 | 49 | 80 | 1035 |
| Finding Dory | انیمیشن | 2016 | 7.3 | 77 | 175 | 1029 |
| Star Wars Ep. 1 | علمی تخیلی | 1999 | 6.5 | 51 | 115 | 1027 |
- بیشتر بخوانید: بهترین انیمیشن های 2018
PG-13
در فیلم های رده PG-13 سکانس‌های حاوی خشونت، برهنگی، ادبیات خشن و یا استعمال مواد مخدر وجود داشته، اما به شدت فیلم های رده R نیست. به همین دلیل والدین موظف به نظارت بر کودکان کمتر از 13 سال برای مشاهده این فیلم ها هستند. برخی از انیمیشن ها نیز که مخاطبان عمومی و بزرگسال داشته نیز در این رده قرار می گیرند. فیلم Avengers: EndGame که عنوان پرفروش ترین فیلم 2019 را به خود اختصاص داد، از فیلم های رده PG-13 است.
فیلم های رده PG-13 عمومیت بیشتری داشته و بسیاری از آثار سینمای جهان که در جمع پرفروش ترین های سال حاضر می شوند، در این درجه بندی سنی فیلم ها قرار می گیرند. از بهترین آثاری که در درجه بندی سنی فیلم ها رده PG-13 را به خود اختصاص دادند می توان به مواردی مانند فورست گامپ در سال 1994 میلادی با بازی تام هنکس، پلنگ سیاه (یا Black Panther) در سال 2018 میلادی و تایتانیک در سال 1999 میلادی اشاره کرد.
پرفروش ترین و بهترین فیلم های درجه سنی PG-13 تاریخ سینمای جهان
| نام | ژانر | سال ساخت | نمره IMDB | نمره Metacritics | بودجه (میلیون دلار) | فروش (میلون دلار) |
| Avengers: Endgame | اکشن | 2019 | 8.5 | 78 | 356 | 2798 |
| Avatar | لایو اکشن | 2009 | 7.8 | 83 | 237 | 2790 |
| Titanic | درام | 1999 | 7.8 | 85 | 200 | 2187 |
| Star Wars Ep. VII | علمی تخیلی | 2015 | 7.9 | 81 | 245 | 2068 |
| Avengers: Infinity War | اکشن | 2018 | 8.5 | 68 | 316 | 2048 |
| Jurassic World | علمی تخیلی | 2015 | 7.0 | 59 | 150 | 1670 |
| The Avengers | اکشن | 2012 | 8.0 | 69 | 220 | 1519 |
| Furious 7 | اکشن | 2015 | 7.2 | 67 | 190 | 1515 |
| Avengers: Age of Ultron | اکشن | 2015 | 7.3 | 66 | 250 | 1403 |
| Black Panther | اکشن | 2018 | 7.3 | 88 | 200 | 1347 |
- بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های اکشن 2019
R
فیلم های رده R از نگاه کارشناسان MPAA و CARA، حاوی سکانس‌هایی است که مناسب برای افراد بزرگسال است. در این فیلم ها صحنه هایی از خشونت نسبتا شدید، ادبیات زننده، برهنگی مربوط به روابط جنسی و استعمال مواد مخدر وجود داشته و والدین موظف به نظارت برای تماشای اینگونه فیلم ها برای فرزندان کمتر از 17 سال خود هستند. این فیلم ها به طور کلی برای کودکان مناسب نبوده و والدین نباید به همراه فرزندان کمتر از 13 سال خود به تماشای این فیلم ها بروند. فیلم Parasite ساخته بونگ جون هو (Bong Joon Ho) که موفق به حضور در جمع نامزدهای گلدن گلوب 2020 شده، یکی از بهترین فیلم های رده R سال 2019 به حساب می آید.
فیلم های کمدی و عاشقانه و ترسناک جهان و عموما بهترین فیلم های تاریخ سینما معمولا در این رده قرار می گیرند. از بهترین فیلم های رده R تاریخ سینمای جهان می توان به آثاری مانند پدرخوانده در سال 1972، میتریکس در سال 1999 و سکوت بره ها در سال 1991 از بهترین فیلم های رده R تاریخ سینمای جهان هستند.
پرفروش ترین و بهترین فیلم های درجه سنی R تاریخ سینمای جهان
| نام | ژانر | سال ساخت | نمره IMDB | نمره Metacritics | بودجه (میلیون دلار) | فروش (میلون دلار) |
| Joker | درام ترسناک | 2019 | 8.7 | 59 | 55 | 1060 |
| Deadpool 2 | کمدی | 2018 | 7.7 | 66 | 110 | 785 |
| Deadpool | کمدی | 2016 | 8.0 | 65 | 58 | 783 |
| Matrix Reloaded | علمی تخیلی | 2003 | 7.2 | 62 | 150 | 742 |
| It | ترسناک | 2017 | 7.3 | 69 | 35 | 700 |
| Logan | اکشن | 2017 | 8.1 | 77 | 97 | 619 |
| Passion of Christ | درام | 2004 | 7.1 | 47 | 30 | 610 |
| The Hangover 2 | کمدی | 2011 | 6.4 | 44 | 80 | 587 |
| Fifty Shade of Grey | درام | 2015 | 4.1 | 46 | 40 | 570 |
| Ted | کمدی | 2012 | 6.9 | 62 | 50 | 549 |
- بیشتر بخوانید: پرفروش ترین فیلم های 2019
NC-17
NC-17 آخرین رده در درجه بندی سنی فیلم ها و آثار سینمایی بر اساس استانداردهای MPAA است که از سال 1990 میلادی جایگزین درجه X شد. در این فیلم ها سکانس‌های حاوی خشونت بسیار شدید، برهنگی مرتبط به روابط جنسی، رفتارهای نامعقول و استعمال مواد مخدر بوده و برخی از آثار هنری کارگردانان بزرگ جهان در آن قرار می گیرند و به طور کلی تماشای آن ها برای افراد کمتر از 17 سال ممنوع هستند. ذکر این نکته ضروری است که قرار گرفتن یک اثر در رده NC-17 مترادف با نمایش روابط جنسی به صورت مستقیم نیست و آثار پورنوگرافی در حال حاضر در رده بندی فیلم ها جایگاهی نداشته و این فیلم ها در کشورهای مختلف بر اساس رده بندی های مختلفی مانند +18 یا X قرار می گیرند.
این فیلم ها با توجه به علاقه شرکت های فیلم سازی و حضور بیشتر تماشاچی در سال های سینما بسیار محدودتر بوده و فیلمسازان با حذف برخی سکانس‌ها، فیلم های خود را از این رده خارج می کنند. از مهمترین فیلم های رده NC-17 می توان به نمونه هایی مانند Showgirl در سال 1995 (به عنوان یکی از بدترین درام های سال) و The Evil Dead در سال 1981 اشاره کرد. فیلم کلاسیک آخرین تانگو در پاریس سال 1965 ساخته برناردو برتولوچی کارگردان مشهور ایتالیایی با بازی مارلون براندو فقید و ماریا اشنایدر نیز در این درجه بندی قرار می گیرد.
پرفروش ترین و بهترین فیلم های درجه سنی NC-17 تاریخ سینمای جهان
| نام | ژانر | سال ساخت | نمره IMDB | نمره Metacritics | بودجه (میلیون دلار) | فروش (میلون دلار) |
| Lust, Caution | عاشقانه | 2007 | 7.5 | 61 | 15 | 67 |
| Bad Education | جنایی | 2004 | 7.4 | 81 | 5 | 40 |
| Last Tango in Paris | عاشقانه | 1972 | 7.0 | 77 | 1 | 36 |
| Henry & June | بیوگرافی | 1990 | 6.3 | – | – | 23.5 |
| Showgirls | درام | 1995 | 4.8 | 16 | 45 | 20 |
| Shame | درام | 2011 | 7.2 | 72 | 6.5 | 18 |
| The Dreamers | عاشقانه | 2003 | 7.2 | 62 | 15 | 15 |
| The Cook, The Thief, His Wife and Her Lover | جنایی | 1989 | 7.6 | 62 | – | 7.7 |
| Blue is The Warmest Color | عاشقانه | 2013 | 7.7 | 88 | 4.5 | 7.4 |
| Tie Me Up, Tie Me Down | کمدی | 1989 | 7.0 | 55 | – | 4 |
- بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های کمدی 2019
درجه بندی سنی فیلم ها در سایر کشور بر اساس محتوا
گرچه درجه بندی سنی فیلم ها بر اساس استاندارد MPAA و هالیوود به عنوان یک استاندارد جهانی پذیرفته شده، اما هر کشوری نیز بنا بر مقتضیات فرهنگی و اجتماعی خود، درجه‌ای معقول و متناسب از ممیزی و سانسور را بر فیلم های سینمایی اعمال می‌کند. به طور کلی این آثار در کشورهای مختلف در 5 طبقه تقسیم بندی می شوند:
- رنگ سفید: بدون محدودیت سنی؛ مناسب برای تمامی تماشاگران
- رنگ زرد: بدون محدودیت سنی؛ مناسب برای کودکان با نظارت والدین
- رنگ بنفش: بدون محدودیت سنی؛ نامناسب برای تماشاگران نوجوان
- رنگ قرمز: با محدودیت سنی؛ تماشا برای نوجوانان ممنوع است
- رنگ سیاه: ممنوع؛ تماشا تنها برای افراد بزرگسال یا دارای مجوز خاص مچاز است
بیشتر بخوانید:
- نامزدهای گرمی 2020
- بهترین فیلم های 2019
- بهترین فیلم های اکشن 2019
- بهترین انیمه های 2019
- بهترین سریال های 2019
- برندگان امریکن موزیک اواردز 2019
- بهترین و پرفروش ترین فیلم های 2018
- بهترین فیلم های اکشن 2018
منابع:
