عجیب‌ترین انتخابات جهان چگونه است؛ از بزرگ‌ترین تا عجیب‌ و غریب‌ترین‌ها!

انتخابات درسرتاسر دنیا چه شکلی است؟ از بزرگ‌ترین تا عجیب‌ترین‌ها و از استونی تا هند را بررسی می‌کنیم تا ببینیم عجیب‌ترین انتخابات جهان چگونه برگزار می‌شود. در این ماجراجویی همراه تکراتو باشید.

دموکراسی‌های درست و حسابی یک هدفِ نهایی دارند، و آن این است که تضمین کنند هر شهروند – صرف نظر از محل زندگی، جنسیت، مذهب، موقعیت اجتماعی یا قومیت خود، حق رأی داشته باشد و به آسانی بتواند خودش را به مراکز رأی‌گیری برساند. اما گاه‌گداری این کار آسانی برای کمیته‌هایِ برگذارکننده انتخابات نیست و هم پیش از اجرای مراسم انتخابات و هم چینش با مشکلاتِ ریز و درشتی روبه‌رو می‌شوند که نگو و نپرس!

مثلاً چه چیزهایی؟ از دسترسی جغرافیایی بگیرید تا به تراکم جمعیتیِ بالا، نظارت استصوابی و حذف مخالفین، درگیری‌های داخلی و صدها شرایط خلق الساعه دیگر که دولت‌ها را برای تضمین برگزاری انتخاباتِ آزاد و عادلانه با چالش‌های جدّی مواجه می‌کند.

عجیب ترین انتخابات و دموکراسی‌هایی شگفت‌آور

پیش از آغاز ماجراجویی‌ما و قبل از اینکه به برگزاری عجیب‌ترین انتخابات در جهان بپردازیم باید دربارهٔ یک دموکراسیِ درست و حسابی و اصولش چیزهایی بدانیم، یادآوری‌اشْ هم برای من خوب است و هم شما. خلاصه اگر بخواهیم فهرست‌وار از اصول یک دموکراسی درست و درمان بگوییم بدین شرح است:

• مشارکتِ شهروندان؛
• برابری؛
• مسئولیت‌پذیری؛
• شفافیت و پاسخ‌گویی؛
• تحمل ایده‌های سیاسی متفاوت؛
• نظامی چند حزبی؛
• نظارت بر سوءاستفاده از قدرت؛
• آزادیِ اقتصادی؛
• تقدم حق بر قانون؛
• پایبندی به حقوق بشر؛
• انتخاباتی آزاد و منصفانه؛
• دادگاه‌های مستقل؛
• حاکمیتِ قانون؛

حالا که اصول دموکراسی را می‌دانیم رهسپار جهان‌گردی‌مان می‌شویم؛ خواهیم دید که هندی‌ها چگونه انتخابات را در قلمروهای وسیع و متنوع خود، از قلّه‌های هیمالیا تا جزایر گرمسیری مدیریت می‌کنند، و دولت پاپوآ گینه نو چگونه قبایل دوردست را بسیج می‌کند تا رای خودشان را به صندوق بیندازند و یا ببینیم که اگر رای دهنده فضانوردی باشد که به دور زمین می‌چرخد، آن‌وقت تکلیف ما چطور چیزی می‌تواند باشد و البته چیزهای شگفت‌انگیز دیگر… .

چرا در آمریکا انتخابات سه‌شنبه برگزار می‌شود؟

شیوه و فرآیند رأی‌گیری در کشورهای مختلف تحت تأثیر عوامل زیادی است. برای نمونه، انتخابات ایالات متحده امریکا در روزهای سه‌شنبه برگزار می‌شود، زیرا در گذشته‌هایِ نه چندان دور، ایالات متحده جامعه‌ای کشاورز بود. و در آن روزگار، کشاورزان می‌بایست مسافت‌هایِ طولانی را طی می‌کردند تا به مراکز رأی‌گیری برسند که نهادهای برگذارکننده باید درنظرش می‌گرفتند؛ چرا که کشاورزها نمی‌توانستند یلخی یکشنبه‌ها راه بی‌افتند، چرا که آن‌موقع‌ها اکثر آمریکایی‌ها دین‌دارانِ سفت و سختی بودند و علاوه بر آن، چهارشنبه هم باید به بازار روز می‌رسیدند؛ پس هیچ‌جوره راه نداشت و سه‌شنبه‌ها معقول‌ترین روز برای رای‌گیری از کار در می‌آمد و تا به امروز هم ادامه همین آش و همین کاسه است.

در موارد دیگر، عوامل شکل‌دهنده چگونگی رأی‌گیری ممکن است جغرافیای سفت و خشن یک کشور یا ناهمگونی زبانی، تضادها، فناوری‌، سنت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون باشد.

هند و بزرگترین و طولانی‌ترین انتخابات جهان

یکی از عجیب‌ترین انتخابات جهان به هند تعلق دارد. این کشور با بیش از 900 میلیون رای دهنده، بزرگ‌ترین انتخابات روی کره زمین را برگزار می‌کند.

گفتن ندارد اما این یک چالش واقعاً بزرگ است – و نه تنها به دلیل تعداد زیادی از رای دهندگان، باید بدانید که شبه‌قاره هند 22 زبان رسمی و قلمروهای متنوعی دارد که شامل انواع مناطق دورافتاده و بدقلق است: از قله‌هایِ هیمالیا بگیرید تا به جزایر و جنگل‌هایِ گرمسیری. با این حال، قانون می‌گوید که هیچ رای‌دهنده‌ای نباید بیش از 2 کیلومتر از مرکز رای گیری فاصله داشته باشد. چه مکافات جذابی!

این‌ها به کنار، آن ‌جایی ماجرا عجیب می‌شود که بدانیم در سایر کشورهایِ دموکراتیک رأی‌گیری معمولاً در یک روز فشرده می‌شود، اما در هند می‌تواند این رقابت انتخاباتی نفس‌گیر هفته‌ها ادامه یابد. مثلاً در سال 2019، انتخابات پس از 39 روز به پایان رسید؛ غلط نکنم برای کمیته‌های برگزاری یک کابوس بوده باشد؛ چون بیش از 10 میلیون کارمند دولتی، ساعت‌ها که چه عرض کنم، هفته‌ها در راه بودند و  در آن گاه می‌باید با قایق و یا گاهی هم سوار بر فیل‌های عظیم الجثه، یک میلیون شعبه رأی‌گیری برپا می‌کردند! حتی یک روایتی هم بود که یک کمپِ رأی‌گیری تنها برای یک رای‌دهنده در وسط جنگل برپا شده بود که شش تا مامور دولتی را درگیر کرده بود.

 از سال 1998 به این‌ور، رأی‌گیری الکترونیکی به تدریج، جایگزین برگه‌های رای کاغذی شد تا مثلاً از تقلب جلوگیری شود؛ خودمانیم بیش‌تر ساز و کاری برای کم‌تر کردن هزینه  به‌نظر می‌رسد و نه جلوگیری از تقلب. با این حال، دستگاه‌های رای‌گیری به اینترنت متصل نیستند و پس از اتمام رای‌گیری باید در جعبه‌های مخصوص حمل بسته‌بندی شوند، که باعث می‌شود مقامات مسئول کمی توی زحمت بی‌افتند!

یا رای بده یا پول؛ مشارکتِ زوری در انتخابات استرالیا

استرالیا نیز در فهرست کشورهایی قرار می‌گیرد که عجیب‌ترین انتخابات را برگزار می‌کند. شاید اگر در استرالیا زندگی کنید یک مامورِ دولت که وجنات محترمی هم دارد با صدایی خش‌ داری در بیاید بگوید:

«امیدوارم دلیل موجهی برای حاضر نشدن در پای صندوق رای داشته باشید، قربان!»

اگر استرالیایی هستید مراقب نادیده گرفتن هرگونه انتخابات یا رفراندومِ در شُرف برگزاری باشید؛ چون اگر از زیرش در بروید، جریمهٔ 20 دلار استرالیا در انتظارتان است.

شاید باور کردن این موضوع برای بسیاری سخت باشد، اما آش کشک خاله است و در استرالیا رای دادن اجباری است. حالا نه آن‌قدرها که شما را بیندازند زندان، صحبت سر لحافِ مُلانصرالدین است.

اگر انتخابات را از دست بدهید، ایمیل یا پیامکی از دولت دریافت می‌کنید که شهروند عزیزم، توضیح بده چرا نیامدی در رای‌گیری شرکت کنی، البته اینجایش زیاد مهم نیست، چون نهایتاً باید پول را اِخ کنید! تازه، در صورت عدم پرداخت یا اگر اوّلین باری نباشد که اخطاریه دریافت می‌کنید، چند چوق می‌رود بالای جریمه‌تان.

بسیاری از کشورها رأی دادن در آن‌ها طبق قانون الزامی است، اما فقط تعداد کمی آن را اجرا می‌کنند. در آرژانتین ممکن است مانند استرالیا جریمه شوید. در برزیل، برای دریافت پاسپورت یا پذیرش در یک دانشگاه دولتی، باید مدرکی دال بر رای دادن داشته باشید و یا یک جواب خوب توی آستین را می‌طلبد که از مهلکه در بروید مثلاً بگویید آنفولانزا گرفتم، هان؟ رای ندادن در سنگاپور هم به این معنی است که از انتخابات حذف خواهید شد، کمی اعصاب‌ِشان ناراحت است!

حالا این اجبار مشارکت را افزایش هم داده است؟ بله صحبت وقتی سر پول است، هیچ‌کس با آدم شوخی ندارد، با همین شگرد، استرالیا بالاترین میزان مشارکت در انتخابات را در جهان دارد، آن هم با رکوردِ هشتاد و نه درصد در انتخابات سال 2022.

فراتر از زمین و در فضا هم انتخابات برگزار شد

دولت‌های دموکراتیک باید سخت تلاش کنند تا هر سدی را که از رأی دادن شهروندانشان جلوگیری می‌کند از سر راه بردارند: مسافت، حمل‌ونقل، زمین، آب و هوا و هزارجور مکافات دیگر هم نباید جلوتان را بگیرد. اما گیریم که روی زمین همه‌چیز را مهیا کردیم، اگر فرداروزی انتخابات زمانی اتفاق بی‌افتد که برخی از شهروندان شما با آرامش خاطر و یک لبخند ژکوند در صدها کیلومتر بالاتر از سطح زمین مثلاً در مریخ گردش کنند، آن‌وقت چه گِلی باید برسر گرفت؟

این‌جا هم یک نمونه عجیب از رای‌گیری را داریم، مثلاً برای فضانوردان آمریکایی، حق رای از فضا یک فتح باب نسبتاً متأخر است. اولین باری که یک رای از خارج از سیاره زمین به صندوق انداخته شد حوالی سال 1997 بود، زمانی که دیوید وولف، فضانورد ناسا، از ایستگاه فضایی روسیِ میر رای داد. در آن روزگار، پروازهای فضایی برای چند روز یا حداکثر چند هفته طول می‌کشید.

 امروزه شانس شرکت در انتخابات در طول یک ماموریت افزایش پیدا کرده؛ چون فضانوردان تا شش ماه هم شده که در ایستگاه‌های فضایی عمر را بگذرانند. به عنوان مثال، دکتر کیت روبینز قبلاً دو بار روی ایستگاه فضایی بین‌المللی رای داده است.

در سال‌های 2016 و 2020. به لطف اینترنت، انتخابات در فضا بسیار آسان شده است. توکن الکترونیکی امن تولید شده در تگزاس به دستگاه خدمه رای‌دهنده متصل می‌شود و فضانوردان از اعتبارنامه های خاصی برای دادن رای خود استفاده می‌کنند، سپس برگه رای امن به سیاره بازگردانده می‌شود.

پاپوآ گینه نو: قبیله‌ای با برگزاری انتخاباتی عجیب

وقتی در سال 1975 استرالیایی ها پاپوآ گینه نو را ترک کردند، این کشورِ تازه استقلال‌یافته تصمیم گرفت دموکراسی را به یادگار نگاه دارد. از آن زمان، انتخابات رقابتیِ ملی، به طور منظم برگزار شده است.

اما چیزی که پاپوآ گینه نو را در زمرهٔ عجیب‌ترین انتخابات و رای گیری جهان قرار می‌دهد، این موضوع است که این مملکت، یکی از معدود ایالت‌های پسااستعماری است که به دموکراسیِ نیم‌بندی دست یافته است. با این حال، انتخابات – که چالش‌برانگیزترین انتخابات در جهان تلقی می‌شود – اغلب با بی‌نظمی و خشونت بسیار همراه بوده است.

دلیل بل‌بشو در پاپوآ گینه‌نو چیست؟

پاپوآ گینه‌ٔ نو عنوان پراکنده‌ترین جامعه جهان را یدک می‌کشد. بیش از 800 زبان – حدود یک پنجم کل زبان‌های دنیا – و هزاران قبیله قومی کوچک و رقابت‌جو را در زیر چتر خود جای داده و خُب، آمیختگیِ بینِ قبیله‌گرایی و دموکراسی همیشه هم بی‌دردسر نیست.

در دورافتاده‌ترین سرزمین‌هایِ این کشور، قبیله‌ها زمان و انرژی زیادی را صرف تصمیم‌گیری برای انتخاب نامزدهای مورد نظرشان می‌کنند و ته‌اش هم نامزد موردنظر با اختصاصِ پول، خوک یا الکل در خرید رأی‌ها تردیدی به خود راه نمی‌دهد.

تازه، این همهٔ ماجرا نیست، گاهی ممکن است گیج شوید که چرا اسامی رای دهندگان اغلب نام ارواح، نوزادان یا حیوانات و گیاهان است؛ آن لحظه شاید همان مامور استرالیاییِ محترم از ناکجا گردن دراز کند و به‌تان بگوید که به آفریقایِ کوچک استرالیا خوش آمدید!

در طول انتخابات سال 2002، که تا کنون به عنوان دراماتیک‌ترین انتخابات در تاریخ این کشور شناخته شده، مردم استانِ انگا به خشونت و سوزاندن آراء متوسل شدند. سپس مقامات انتخاباتیِ نگون‌بخت، آرای بقایای سوخته شده را شمارش کرده و حتّی خدا هم نمی‌داند که چرا در نهایت، دویست‌هزار برگه رای بیشتر از رای دهندگان ثبت شده از کاسهٔ این ماموران دولتی خداترس درآمد!

انتخابات اینترنتی در استونی؛ پیشگام در دموکراسی دیجیتالی

از سال  2005 به این‌ور، استونیایی‌ها می‌توانند از هر کجا که بخواهند نامزد خودشان را انتخاب کرده و برخط (آنلاین) رای دهند. توِ قطار، دفتر، لمیده در مبل، کشوری دیگر، فرقی ندارد همان حکایت بمیر و بدم است، و می‌توانند هر جایی رأی بدهند. فعلاً، استونی تنها کشوری است که این امکان را به همه شهروندان خود داده است. در ابتدا استونیایی‌ها ترجیح می‌دادند به رای‌گیری حضوری و سنتی پایبند باشند، امّا به مرور i-voting محبوبیت بیشتری پیدا کرد و در طول انتخابات ۲۰۱۹ تقریباً نیمی از کل رأی‌دهی‌ها الکترونیک بود.

در طول این سال‌ها، استونی زیرساخت های عمومی دیجیتال خود را گسترش داده تا امکان رأی‌گیری را فراهم ‌کند. ساز و کار این‌طور است که هر استونیایی یک  شناسه و رمز دریافت می‌کند که دسترسی دیجیتالی به تعدادی از خدمات الکترونیکی دولتی امن مانند سوابق پزشکی یا ادعاهای مالیاتی را فراهم می‌کند.

برای شرکت در انتخابات، رای‌دهندگان فقط با استفاده از شناسه الکترونیکی خود وارد سامانه شده و رای می‌دهند. طراحان ناشناس بودن رأی‌دهنده را نیز تضمین کرده‌اند؛ چرا که هویت رای‌دهنده پیش از رسیدن به شمارش از برگه رای حذف می‌شود. در سال‌های اخیر هم، دولت استونی در حال بررسی امکان استفاده از روش‌های زیست‌سنجی (بیومتریک) در i-voting  بوده، تا بتواند در این راه قدم بردارد.

عجیب‌ترین انتخابات دنیا در کشور جمهوری کمال‌گانیِ ایرها!

کشور ایرها، تک حزبی است و تنها پیشواست که حرف آخر را می‌زند. روایتی هست که این پیشوا برگزیدهٔ خدای آن کشور بوده و هیچ‌کس نمی‌تواند در این امر تردیدی به خود راه دهد.

پیشوا هیأت مرگی دارد که در مواقع لزوم مخالفین خود را حذف فیزیکی می‌کند؛ اما در مراتب سبک‌تر معمولاً دیگر نمی‌توانید از هویّتِ فرد نگون‌بخت سر در بیاورید؛ خلاصه عرض کنم گم و گور می‌شود.

هرچند باید گفت که در این مملکت، رأی دادن اجباری نیست، امّا اگر کسی رأی ندهد به مرور از خدمات دولتی نظیر دانشگاه و مشاغل دولتی تحریم می‌شود. معمولاً قدرت، بین خانواده‌های موردعلاقهٔ پیشوا تقسیم می‌شود و عساکرِ پیشوا، چند فرد اصلح را برای مردم انتخاب می‌کنند و مردم باید از بین آن‌ها، بسته به نوع انتخابات، یک یا چند نفر را برگزینند.

مقامات این کشور ادعا دارند که یکی از بهترین دموکراسی‌های تاریخ بشریت را بنا گذاشته‌اند؛ در آن‌جا تمام قومیت‌ها، مذاهب، جنسیت‌ها و خلاصه همه‌جور فردی می‌تواند رأی دهد منتهی حتماً باید در فهرست کوتاه دولتی، این مذاهب و جنسیت‌ها و قومیت‌های متکثر گنجانده شده باشد، که از قضا فقط نام کمال‌گانی‌ها به چشم می‌آید. و حتماً خودتان می‌توانید حدس بزنید که چه اتفاقی می‌افتد، مگر نه؟

برگرفته از نشریهٔ اینترنتیِ innovatrics

دیدگاه شما دربارهٔ انتخابات عجیب در سرتاسر جهان چیست؟ آیا با کشوری عجیب مواجه شده‌اید که در فهرست ما نیامده باشد؟ لطفاً نظرات خود را در بخش کامنت‌ها برای تکراتو بنویسید.