سال گذشته، محققان در جزیره دور افتاده بِلی در سیبری، کشف عجیبی انجام دادند. آن‌ها حباب‌های متانی را در زمین های منطقه مشاهده کرده بودند که همچون ژله زیر پای مردم می‌لرزیدند.
در آن زمان، تنها 15 مورد از این حباب ها کشف شده بود، اما تحقیقاتی گسترده‌تر در مناطق یامال و گیدن سیبری، نشان می‌دهد، 7 هزار و یا حتی تعداد بیشتری از این حباب ها در این نواحی سیبری وجود دارد که ممکن از هرلحظه منفجر شوند.
محققان گمان می‌کنند، این حباب ها براثر گرمای زمین و ذوب پرمافراست ایجادشده‌اند. درجه حرارت گرم‌تر باعث شده پرمافراست بیشتر ذوب شوند. کربنی که برای هزاران سال در پرمافراست ذخیره‌شده، با این فرآیند منتشرشده و سپس میکروب‌های بستر گودال‌ها متابولیزه می‌شوند. محصول این فرایند متان است که به‌صورت حباب به سطح می‌آید. با فرارسیدن فصل زمستان و منجمد شدن زمین، این حباب‌های گاز متان مانند زودپز زیر یخ جمع می‌شوند.
آلکسی تیتوفسکی، مدیر دپارتمان علوم و نوآوری یامال به سیبری تایمز، گفت:”در ابتدا مردم به برآمدگی‌ها حباب می‌گفتند اما باگذشت زمان، حباب‌ها شکافته شده و گاز آزاده کرده‌اند. به‌این‌ترتیب، این حباب ها می‌توانند، گودال عظیمی در زمین ایجاد کنند.”
درحالی‌که فروریختن این حباب ها، می‌تواند گودال‌های نسبتا کوچکی در زمین ایجاد کند. اما محققان شکل گرفتن گودال‌های عظیم و چاله‌هایی را که در سراسر سیبری ایجادشده‌اند؛ به این حباب‌ها نسبت می‌دهند. درواقع تصاویر جدید منتشرشده از این ناحیه سیبری نشان می‌دهد، هزاران حباب مشابه در این نواحی وجود دارد.
در سال 2016، محققان محلی الکساندر سوکولوف و دروتی ایریچ، علف‌ها و گل‌ولای که روی این برآمدگی‌ها را پوشانده بود، کنار زدند. آن‌ها متوجه شدند، گاز فرار این حباب‌ها حاوی 1000 برابر متان بیشتری از هوا اطراف و همچنین دارای 25 درصد دی‌اکسید کربن بیشتری است.
اما در بزرگ‌ترین گودال کشف‌شده در این منطقه شرایط حتی از این هم عجیب‌تر است. سال 2014، محققانی در تحقیقی که در گودالی به عرض 30 متر در یامال انجام دادند، دریافتند؛ در نزدیکی بستر این گودال، غلظت متان به طرز غیرمنتظره‌ای بالاست و غلظت آن حتی تا 9.6 درصد هم می‌رسد.
باستان‌شناس آندری پلخانف از مرکز علمی مطالعات شمالگان در سالخارد، روسیه، می‌گوید، هوای اطراف معمولا فقط حاوی 0.000179 درصد متان است.
پژوهشگران گمان می‌کنند، موج گرمای اخیر در پرمافراست ناحیه تندرا در سیبری، با ایجاد این حباب‌های متان مرتبط است. پرمافراست سیبری به دلیل حفظ فسیل‌های چند هزارساله شهرت دارند. محققان در سال‌های اخیر موفق به کشف، توله‌سگی 12400 ساله و همچنین دو توله شیر 30هزارساله در لایه‌های منجمد سیبری شده‌اند.
مطالعه‌ای در سال 2013 نشان داده بود، افزایش یک‌درجه‌ای دمای جهانی برای شروع ذوب شدن این نواحی کافی خواهد بود. اما به دلیل گرمای بی‌سابقه ناشی از تغییرات آب و هوایی در سال اخیر، محققان محلی اعلام کرده‌اند، روند ذوب شدن یخ‌های این ناحیه آغازشده است.
یک سخنگوی شعبه اورال آکادمی علوم روسیه به سیبری تایمز، گفت:”پدید آمدن چنین گودال‌هایی در چنین عرض‌های جغرافیایی بالایی، به‌احتمال‌زیاد به ذوب پرمافراست و افزایش دمای هوا در طول چند دهه گذشته، در شمال اوراسیا مرتبط است.”
بااین‌وجود، برای تائید نهایی، باید منتظر انتشار مطالعات کارشناسی شده بمانیم. اما با توجه به شواهد زیادی که در دست است، حباب‌های متان تا حد زیادی به تغییرات آب و هوایی مرتبط هستند. هرچند نمی‌توان از ساختار زمین‌شناسی منحصربه‌فرد ناحیه تندرای سیبری گذشت که می‌تواند، نقش مهمی در این پدیده ایفا کند.
به گفته واسیلی بوگویاولنسکی از آکادمی علوم روسیه که سال‌هاست در حال مطالعه این حباب‌های متان است، زمین اینجا متعلق به دوران سنومانین در عصر کرتاسه پسین (100.3 تا 93.5 میلیون سال پیش) است. در این ناحیه یک مخزن باستانی گاز در ارتفاع 500 تا 1200 متری سطح زمین کشف شده است.
بوگویاولنسکی در مقاله‌ای که در سال 2015 در نشریه GEO ExPro منتشر کرد، نوشته:”گاز بر اثر فشار بیش از حد در لایه‌های خاک رس پالائو پرمافراست، به سطح راه پیدا می‌کند و چشمه‌های گاز و گودال‌های انفجاری را شکل می‌دهد. درواقع، پس از یک دوره طولانی گسترش، بخش فوقانی پینگو (حجم بزرگی از یخ که با خاک پوشیده شده) شکاف می‌خورد، هسته یخ‌ها ذوب می‌شوند و تشکیل یک دریاچه را می‌دهند. گاهی ممکن است، این تپه‌های یخی تحت‌فشار بسیار بالای یخ، منفجر شوند.“
خوشبختانه در حال حاضر، چندین تیم تحقیقاتی در توندرای سیبری در حال مطالعه این پدیده عجیب هستند، بنابراین به‌زودی، نتایج یافته‌های این محققان که قطعا حاوی توضیحات روشنی از دلایل ایجاد چنین حباب‌هایی است؛ منتشر خواهد شد.
تیتوفسکی، می‌گوید:”لازم است بدانیم، آیا این برآمدگی‌ها خطرناک‌اند یا خیر. دانشمندان مشغول شناسایی و بررسی این حباب‌ها هستند. آن‌ها می‌خواهند بدانند، حداکثر ارتفاع یک تپه این‌چنینی چقدر است و تا چه میزانی تحمل فشار را دارند.”
.
منبع: sciencealert
