در ۲۵ می ۱۹۶۱، رئیس جمهور جان اف. کندی برنامه جدید و عظیمی را برای کشور و بالاخص برای ناسا عنوان کرد؛ ارسال یک آمریکایی به ماه و بازگرداندن او به سلامت در حدود یک دهه آینده. این مطلب چشم‌انداز فضایی آمریکا را به طور خلاصه نشان می‌دهد.
سخنرانی کندی درست ۶ هفته پس از آن بود که یوری گاگارین، فضانورد روس، لقب نخستین انسانی که از جو زمین عبور و به فضا وارد شد را از آن خود کرد. این سخنرانی تاثیر شگرفی بر ناسا و اکتشافات فضایی ایالات متحده گذاشت و شروعی بود برای برنامه “آپولو” این سازمان فضایی؛ یک رقابت تمام عیار برای رسیدن به ماه که سرانجام در ۲۰ جولای ۱۹۶۹ موفقیت را برای آمریکایی‌ها به ارمغان آورد و آن هنگامی بود که پای نیل آرمسترانگ سطح خاکستری کره ماه را لمس کرد.
بیشتر بخوانید : زندگی حرفه‌ای نیل آرمسترانگ ؛ داستان یک قدم کوچک برای یک مرد بزرگ
البته که کندی نخستین رهبری نبوده است که برای برنامه فضایی ایالات متحده چشم انداز ترسیم کرده است. از آن زمانی که ناسا در ۱۹۵۸ تاسیس شد، هر رئیس جمهوری از آیزنهاور گرفته تا باراک اوباما همگی تاثیر خود را باقی گذاشتند. تکراتو در ادامه نگاهی خواهد انداخت به نحوه شکل دادن و هدایت کردن فعالیت‌های فضایی آمریکایی‌ها توسط رئیس جمهور‌های مختلف. با ما همراه باشید.
دوایت آیزنهاور (از ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۱)
هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی نخستین ماهواره مصنوعی جهان، اسپوتنیک ۱، را در اکتبر ۱۹۵۷ پرتاب کرد، دوایت آیزنهاور رئیس جمهور ایالات متحده بود. این واقعه آنها را در شوک فرو برد و جنگ سردی را در رقابت فضایی میان این دو ابر قدرت آغاز کرد. همین کشمکش‌ها سبب تاسیس سازمان فضایی ناسا در ۱۹۵۸ شد.
با این حال آیزنهاور اهداف کوتاه‌مدتی برای فعالیت‌های فضایی متصور نبود. او توسعه ماموریت‌های علمی بدون سرنشین که در نهایت به بازده تجاری یا نظامی زیادی منجر می‌شوند را معتبر می‌دانست. به عنوان مثال حتی قبل از ماموریت اسپوتنیک ، آیزنهاور در سال‌های ۵۸-۱۹۵۷ به عنوان بخشی از پروژه “سال بین‌المللی ژئوفیزیک” اجازه توسعه یک موشک بالستیک و نیز برنامه ماهواره‌ای علمی را صادر کرد.
بیشتر بخوانید : ماهواره چیست؟ با قمر مصنوعی بیشتر آشنا شوید
نخستین ماهواره موفق ایالات متحده، اکسپلورر ۱ بود که در تاریخ ۳۱ ژانویه ۱۹۵۸ پرتاب شد. تا سال ۱۹۶۰، آمریکا یک ماهواره جاسوسی به نام دیسکاوری ۱۴ را پرتاب و بازیابی کرد.
جان اف. کندی (از ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳)
رئیس جمهور جان اف. کندی با ایراد سخنرانی معروف خود قبل از برگزاری مجمع کنگره در تاریخ ۲۵ می ۱۹۶۱ نقش تاثیر گذاری بر مسیر طی شده توسط ناسا در دهه ۱۹۶۰ ایفا کرد.
در سال ۱۹۵۷ شوروی ماهواره اسپوتنیک ۱ را پرتاب کرد، در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ یوری گاگارین به اولین انسانی تبدیل شد که به فضا می‌رود. درست شش هفته بعد بود که جان اف. کندی سخنرانی خود را انجام داد. همزمان با اوج شکست‌های فضایی آمریکایی‌ها، برنامه آنها برای سرنگونی رژیم کوبا به رهبری فیدل کاسترو و حمایت شوروی، با شکستی سخت در آوریل ۱۹۶۱ موجه شد.
بیشتر بخوانید : عجیب ترین رکوردهای فضایی ؛ از مسن‌ترین فضانورد تا بیشترین زمان حضور در فضا
کندی و مشاورانش پی بردند که ایالات متحده به راهی برای شکست شوروی نیاز دارد؛ راهی برای بازسازی اعتبار از دست رفته و نمایش دوباره قدرت کشور در سطح بین‌المللی. بنابراین آنها درصدد اجرای برنامه‌ای بلند پروازانه برای ارسال انسان بر سطح کره ماه تا پایان دهه ۱۹۶۰ شدند، این هدفی بود که کندی در سخنرانی‌اش تبیین کرده بود.
نتیجه تمام این بحث‌ها آپولو بود؛ پروژه‌ای که مانند ققفنوسی از دل خاکستر شکست‌های پیاپی آمریکایی ها سر بلند کرد. به این ترتیب ناسا ماموریتی پر سر و صدا را برای ارسال انسان به ماه شروع کرد. ماموریتی که در سال ۱۹۶۹ پایانی موفقیت آمیز در پی داشت. در پایان پروژه آپولو در سال ۱۹۷۲، ایالات متحده مجموعا ۲۵ میلیارد دلار بر روی این برنامه هزینه کرد. رقمی معادل ۱۰۰ میلیارد دلار امروزی.
لیندن جانسن (از ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۹)
لیندن جانسون چه در پست رئیس جمهور و چه به عنوان معاون اول جان اف. کندی نقش زیادی در افت و خیز‌های ایالات متحده در رقابت فضایی با اتحاد جماهیر شوروی داشت.
او به عنوان رهبر اکثریت مجلس در دهه ۱۹۵۰، هشدار‌ها نسبت به ماهواره اسپوتنیک را، با تکیه بر این موضوع که پرتاب‌های ماهواره‌ای آغازی برای رقابت تسلط بر فضا هستند، بازتاب بیشتری داد. او بعدها به سمت معاونت کندی رسید و مسئولیت برنامه فضایی ملی توسط رئیس جمهور به وی سپرده شد. همچنین جانسون پس از ترور کندی نیز حمایت خود را از اهداف برنامه آپولو ادامه داد.
اگرچه هزینه‌های بالای برنامه “جامعه بزرگ” جانسون و جنگ ویتنام، رئیس جمهور را مجبور کرد تا بودجه ناسا را قطع کند. آنطور که برخی از تاریخدانان می‌گویند، دولت او برای جلوگیری از تسلط شوروی بر فضا، معاهده‌ای را پیشنهاد کرد که به موجب آن استفاده از تجهیزات هسته‌ای در فضا ممنوع شد و از مالکیت کشور‌ها بر اجرام آسمانی ممانعت می‌کرد.
نتایج این امر در معاهده‌ای به نام “پیمان فضایی ماورای جو” در ۱۰ام اکتبر ۱۹۶۷ به امضای سه کشور مهم عرصه فضایی یعنی بریتانیا، روسیه و ایالات متحده رسید. این معاهده پایه‌های قانون بین‌المللی فضا را شکل داد.
ریچارد یکسون (از ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴)
تمامی ماموریت‌های سرنشین‌دار ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون بر سطح ماه فرود آمدند. اگر چه پایه‌های برنامه ماموریت آپولو در دوران کندی و جانسون پی ریزی شده بودند. با این تفسیر ماندگار ترین تاثیر نیکسون بر فعالیت‌های فضایی آمریکا را شاید بتوان برنامه شاتل‌های فضایی عنوان کرد.
در اواخر دهه ۱۹۶۰، مدیران ناسا شروع به پی ریزی برنامه‌های بلند پروازانه‌ای برای ایجاد پایگاهی انسانی در ماه تا سال ۱۹۸۰ و نیز ارسال فضانورد به مریخ تا سال ۱۹۸۳ کردند. اگر چه این طرح‌ها با مخالفت نیکسون مواجه شد، اما او در ۱۹۷۲ برنامه توسعه شاتل‌های فضایی را تایید کرد. برنامه‌ای که در ۱۹۸۱ شروع شد و به مدت سه دهه نقش زیادی در تحقق اهدف ایالات متحده در صنعت فضایی ایفا کرد.
شایعات و تئوری‌های توطئه زیادی در مورد ماموریت آپولو وجود دارد. برخی معتقدند این سری ماموریت‌ها کاملا ساختگی هستند و آمریکایی‌ها صرفا برای مقابله با شوروی در جریان جنگ سرد و نیز نمایش چهره‌ای بهتر از آمریکا پس از جنگ ویتنام این سناریو‌ها را به اجرا در آورده است. در مطلب زیر این گفته‌ها مورد راستی‌آزمایی قرار گرفته‌اند.
بیشتر بخوانید : سفر به ماه با آپولو ۱۷ دروغ یا واقعیت؟ چرا انسان دیگر به ماه نرفت؟
همچنین در همان سال، نیکسون یک برنامه همکاری پنج ساله میان ناسا و آژانس فضایی شوروی را ترتیب داد. پروژه آزمایشی آپولو-سایوز (ماموریت فضایی مشترکی میان دو ابر قدرت) در سال ۱۹۷۵ یکی از نتایج این همکاری‌ها بود.
جرالد فورد (از ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۷)
جرالد فورد تنها کمتر از دو و نیم سال بر صندلی ریاست کاخ سفید تکیه زد، بنابراین فرصت چندانی برای تاثیر گذاری در خط مشی فضایی ایالات متحده نداشت. با این وجود نمی‌توان از تلاش‌های او برای ادامه توسعه برنامه شاتل فضایی، علی‌رغم خواست برخی نهاد‌ها مبنی بر لغو موقت این برنامه به دلیل وضعیت اقتصادی سخت در اواسط دهه ۷۰، چشم پوشی کرد.
فورد همچنین در سال ۱۹۷۶، به تشکیل دفتر سیاست علم و فناوری مبادرت ورزید. این دفتر در خصوص تاثیرات احتمالی علم و تکنولوژی در امور داخلی و بین‌المللی، وظیفه ارائه توصیه به رئیس جمهور را بر عهده داشت و دارد.
جیمی کارتر (از ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱)
جیمی کارتر در طول یک دوره ریاست جمهوری خود اهداف بزرگ و بلند پروازانه‌ای برای پرواز‌های فضایی بیان نکرد. با این حال دولت او در زمینه خط مشی‌های فضایی ارتش سنگ بنا‌های زیادی را بنیان نهاد.
با وجود اینکه کارتر درصدد محدود کردن استفاده از سلاح‌های فضایی بود، اما در سال ۱۹۷۸ یک معاهده را که بر اهمیت سیستم‌های فضایی در بقای کشور تاکید داشت را امضا کرد. همچنان که دولت او بر ادامه گسترش یک قبلیت ضدماهواره‌ای تمایل داشت.
یند ۱۹۷۸ به برقراری یک بخش کلیدی از سیاست فضایی آمریکا کمک کرد : حق دفاع از خود در فضا. این سند همچنین از نگاه ارتش ایالات متحده به فضا به عنوان یک میدان نبرد که در آن امکان رخ دادن جنگ وجود داشت، حمایت می‌کرد. در این نگاه فضا به عنوان بستری برای قرارگیری سخت‌افزارها در راستای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های روی زمین قلمداد نمی‌شد.
رونالد ریگان (۱۹۸۱ تا ۱۹۸۹)
رونالدو ریگان در طول دو دوره تکبه خود بر صندلی کاخ سفید حمایت بی چون و چرایی از برنامه شاتل‌های فضایی داشت. پس از آنکه در ۱۹۸۶ شاتل فضایی چلنجر (Challenger) منفجر شد، او با تکیه بر این موضوع که این تراژدی نخواهد توانست آمریکا را از کاوش در فضا بازدارد، یک سخنرانی انگیزشی را ایراد کرد. او گفت: “افراد ضعیف‌النفس سهمی در آینده ندارند، آینده متعلق به شجاعان است.”
او به قدرت بازار آزاد بسیار باور داشت و بر همین اساس خواهان افزایش و تسهیل حضور بخش خصوصی در صنعت فضا بود. وی در سال ۱۹۸۲ در همین زمینه بیانیه‌ای سیاسی منتشر کرد. دو سال بعد او دفتر تجاری حمل و نقل فضایی را بنیان نهاد که تا به امروز وظیفه تنظیم کردن پرتاب‌های تجاری و عملیات‌های ورود مجدد را برعهده داشته است.
ریگان همچنین به جد به افزایش ظرفیت‌های دفاع فضایی کشور باور داشت. در سال ۱۹۸۳، طرح بلند پروازانه “ابتکار دفاع استراتژیک” را پیشنهاد کرد، که به موجب آن می‌بایست برای محافظت از ایالات متحده در مقابل حملات موشک‌های بالستیک هسته‌ای از شبکه‌ای از موشک‌ها و لیزر‌ها در فضا استفاده کرد.
بسیاری از ناظران در آن زمان ابتکار دفاع فضایی را طرحی غیرواقعی می دانستند و برای تاکید بر ماهیت علمی تخیلی آن از فیلم “جنگ ستارگان” یاد می‌کردند. این طرح هرگز به طور کامل توسعه و گسترش پیدا نکرد، هرچند که بخش‌هایی از آن راه را برای استراتژی‌ها و فناوری‌های دفاع موشکی امروزی هموار کرد.
جرج ایچ. دبلیو. بوش یا بوش پدر (از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳)
جرج بوش پدر در شرایط سخت اقتصادی توجه ویژه‌ای به بودجه ناسا داشت و از اکتشافات و توسعه فضایی حمایت می‌کرد. دولت او چشم‌اندازی از آینده ناسا را در یک گزارش ترسیم کرد. این گزارش در سال ۱۹۹۰ منتشر و تحت عنوان “گزارش آگوستین” شهرت یافت.
بوش رویاهای بزرگی برای برنامه فضایی آمریکا متصور بود. در ۲۰ جولای ۱۹۸۹، یعنی بیستمین سالگرد قدم نهادن انسان بر روی ماه، او یک برنامه برجسته را تحت عنون “ابتکار اکتشاف فضایی” اعلام کرد. این برنامه خواستار ساخت یک ایستگاه فضایی به نام “آزادی” (Freedom)، حضور مستمر بر روی ماه و انجام یک ماموریت سرنشین‌دار به مقصد مریخ تا سال ۲۰۱۹ میلادی بود.
تخمین زده می‌شد این اهداف بلند پروازانه تا ۲۰ یا ۳۰ آینده حدود ۵۰۰ میلیارد هزینه در بر داشته باشد. بسیاری از نماینده‌های کنگره با هزینه‌های سرسام‌آور این طرح مخالف بودند، به طوری ابتکار اکتشاف فضایی هرگز به مرحله اجرا در نیامد.
بیل کلینتون (از ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۱)
در اواسط دومین دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون، پروژه ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) در اواخر سال ۱۹۹۸ آغاز شد. کلینتون در سال ۱۹۹۶ یک خط مشی جدید فضایی را نیز تعریف کرده بود.
بیشتر بخوانید: ایستگاه فضایی بین‌المللی ؛ حقایق، تاریخچه و چگونگی ردیابی
بر اساس این سیاست، اهداف فضایی اصلی ایالات متحده، افزایش دانش در مورد سیاره زمین، منظومه شمسی و کائنات بواسطه اکتشافات رباتیک و انسانی، را شامل می‌شد. این موارد حول افزایش قدرت و حفاظت از امنیت ایالات متحده تعریف شده بودند.
گفته‌های کلینتون با بیانیه‌های سیاسی فضایی دولت‌های پیشین کاملا مطابقت داشت. هرچند برخی محققان معتقدند این سند ۱۹۹۶ بود که درهای توسعه سلاح‌های فضایی را به روی ایالات متحده گشود. به علاوه اینکه این بیانیه عنوان می‌کند هرگونه فعالیت‌های کنترلی بالقوه با تعهدات پیمان سازگاری خواهد داشت.
جرج دبلیو. بوش یا بوش پسر (از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۹)
جرج دبلیو. بوش در سال ۲۰۰۶ بیانیه سیاست فضایی خود را صادر کرد، که به موجب آن از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در حوزه فضایی حمایت بیشتری می‌شد. این بیانیه همچنین نسبته به دولت‌های پیشین اظهارات قاطع‌تری نسبت به حقوق ملی دفاع از خود در فضا داشت. بر همین اساس ایالات متحده می‌تواند در صورت اختیار از هرگونه دسترسی احزاب متخاصم به فضا ممانعت کند.
بوش با پی ریزی طرح جدید “چشم انداز اکتشاف فضایی” در سال ۲۰۰۴، به طور قابل توجه‌ای به جهت‌گیری و آینده ناسا شکل داد. این چشم‌انداز یک برنامه برجسته بود، که خواستار بازگشت ماموریت‌های سرنشین‌دار به ماه تا سال ۲۰۲۰ با هدف آماده کردن ماموریت‌های انسانی آینده به مریخ و فراتر از آن بود. این چشم انداز همچنین ناسا را موظف می‌کرد تا پایان سال ۲۰۱۰ ایستگاه فضایی بین‌المللی را تکمیل و ناوگان شاتل فضایی را بازنشسته کند.
در راستای دستیابی به این اهداف، ناسا برنامه‌ای را تحت عنوان “صورت فلکی” (Constellation) با چشم انداز توسعه فضاپیما سرنشین‌دار جدیدی به نام اوریون (Orion)، یک سطح نشی ماه به نام آلتیر (Altair) و دو موشک جدید: اریز یک (Ares I) برای ماموریت‌های سرنشین‌دار و اریز پنج (Ares V) برای حمل محموله.، آغاز کرد. اما این برنامه چیزی نبود که باب میل رئیس جمهور بعدی، باراک اوباما، باشد. برنامه صورت فلکی در سال ۲۰۱۰ به کلی لغو شد.
بیشتر بخوانید : طبق گفته ناسا اولین ماموریت اوریون در ماه بدون سرنشین خواهد بود
باراک اوباما (از ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷)
در سال ۲۰۰۹ باراک اوباما خواستار بازبینی برنامه‌های پرواز فضایی سرنشین‌دار آمریکا توسط هیئتی از متخصصان، که به کمیسیون آگوستین شهرت یافتند، شد. کمیسیون آگوستین را نباید با گزارش آگوستین اشتباه گرفت که حدود دو دهه قبل توسط بوش پدر اعلام شد.
یک سال بعد، اوباما سیاست فضایی دولت خودش را اعلام کرد که یک جنبش رادیکال در مسیر حرکتی ناسا ارائه می‌داد. این سیاست جدید برنامه صورت فلکی جرج بوش را لغو کرد، چرا که کمیسیون آگوستین عنوان داشت این برنامه به طور قابل ملاحظه‌ای از لحاظ بودجه و برنامه ریزی نقص دارد. اگر چه اوباما از ادامه توسعه فضاپیما اوریون در راستای استفاده احتمالی آن در ایستگاه فضایی حمایت کرد.
در عوض برنامه صورت فلکی، اوباما ناسا را به سوی تمرکز بر رساندن انسان‌ها با یک سیارک تا سال ۲۰۲۵ و سپس رسیدن به مریخ تا اواسط دهه ۲۰۳۰، سوق داد. این هدف مستلزم آن است که تا پایان سال ۲۰۱۵ نوعی دید از موشک‌های سنگین مورد طراحی، توسعه و تکمیل قرار گیرند.
بیشتر بخوانید : پرتاب موفقیت‌آمیز موشک فالکون هوی ؛ نقطه عطفی در صنعت فضایی
این سیاست جدید به دنبال تحقق ظرفیت‌های پرواز‌های تجاری است. برنامه اوباما برای انتقال فضانوردان ناسا به ایستگاه فضایی بین‌المللی بعد از بازنشستگی شاتل‌های فضایی، به صورت کوتاه مدت بر موشک‌های سایوز روسیه وابسته است. اما اوباما می خواهد در طول این مسیر طولانی این وظیفه مهم را به فضاپیما‌های آمریکایی بخش خصوصی واگذار کند. بر همین اساس او وعده ۶ میلیارد دلار سرمایه بیشتر را در طول پنج سال به ناسا داد تا بدین وسیله این شرکت از کمپانی‌های خصوصی فعال در این زمینه حمایت کند.
دونالدو ترامپ (از ۲۰۱۷ تا کنون)
دونالدو ترامپ کمتر از یکسال پس از روی کار آمدنش، طی دستوری ناسا را موظف به بازگرداندن فضانوردان آمریکایی به کره ماه در راستای آماده‌سازی برای ماموریت‌های سرنشین‌دار به سوی مریخ و سایر اهداف در منظومه شمسی کرده است.
بیشتر بخوانید : دستور فضایی ترامپ برای بازگشت به ماه ؛ داستان سفر به ماه از نو نوشته می‌شود!
این دستور در حالی در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۷ پس از امضای “دستور سیاست فضایی” توسط ترامپ، منتشر شد که در آن هیچگونه برنامه زمانی برای تامین بودجه در نظر گرفته نشده است. مقامات ناسا اظهار داشتند، برآوردهای اولیه بودجه این دستور جدید که بر کپسول خدمه فضاپیما اوریون، موشک سیستم پرتاب فضایی و همچنین مشارکت‌های تجاری و بین‌المللی متکی است، درخواست بودجه سال ۲۰۱۹ این آژانس فضایی را شامل می‌شود.
بیشتر بخوانید :
- هیجان‌انگیزترین ماموریت های فضایی سال ۲۰۱۸ ؛ ماه و مریخ در صدر اهداف
- مدیر عامل شرکت بوئینگ مدعی شد که سفر به مریخ را قبل از ایلان ماسک عملی می کند
- داستان شگفت‌انگیز ایلان ماسک ؛ فرزند طلاقی که مرز های علم و تخیل را به هم پیوند زد
- روسکاسموس ؛ سازمان فدرال فضایی روسیه
.
منبع : Space
