فیلشاه یا The Elephant King یک انیمیشن ایرانی است که پس از حضور در بخش رقابتی جشنواره فجر سال گذشته، موفق به قرار گرفتن در فهرست فیلمهای اکران نوروز 97 نیز گردید. در این نوشته به معرفی و بررسی این اثر خواهیم پرداخت.
هرچند مدت زمانی طولانی از شروع صنعت انیمیشن در ایران می‌گذرد، اما به دلیل هزینه‌بر بودن بسیار بالا و عدم دسترسی به امکانات و تجهیزات فنی برای رندر تصاویر و مشکلات و ممیزی‌های متعدد با وجود در دسترس بودن داستان‌ها و قصه‌های بدیع و حماسی، این بخش از سینمای ایران مهجور مانده و به نمونه‌هایی مانند ساخته‌های کوتاه و بلند بهرام عظیمی (سری انیمیشن‌های تبلیغاتی راهنمایی و رانندگی و تهران 1500) محدود می‌گردد.
سایر تولیدات انیمیشن ایران نیز به دلایلی مانند سفارشی بودن صرف، کیفیت بسیار پایین طراحی و صداگذاری و داستانهای تکراری و غیرجذاب، نتوانستند موفقیتی قابل قبول را تجربه کرده و قافیه رقابت را به آثار آمریکا، اروپا و یا حتی کشورهای اروپای شرقی واگذار نمودند. اما سال پیش سینمای ایران با پدیده‌ای به نام انیمیشن فیلشاه مواجه شد که با کیفیت بالا و رقابتی خود توانست به حریفی جدی برای نمونه‌های خارجی تبدیل گردد. گذشته از پشتیبانی مادی و معنوی فارابی و ارکان قدرت و تهیه کننده مطرح و جوان این فیلم، فیلشاه از استانداردهای قابل قبولی در سطح جهانی برخوردار بوده که شایستگی توجه بالاتری را دارد.
هفته گذشته فرصتی دست داد تا در تعطیلات نوروزی به تماشای این فیلم در یکی از مراکز خرید شهر تهران نشسته و به عنوان یک مخاطب عام و غیر تخصصی با پیشینه فعالیت در زمینه گرافیک کامپیوتری به بررسی یکی از بهترین انیمیشن های تاریخ سینمای ایران بپردازیم.
انیمیشن فیلشاه
فیلشاه با نام‌های The Elephant King و الفیل الملک یک انیمیشن 93 دقیقه‌ای محصول مشترک سال 2017 کشور ایران و لبنان به کارگردانی هادی محمدیان و تهیه کنندگی حامد جعفری و گروه هنری پویا است. این انیمیشن دومین محصول این گروه پس از شاهزاده روم (2015) است که با نمره 6.8 از 10 از سوی کاربران وب‌سایت IMDB بنا به اظهارات سازندگان لقب پرفروشترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص داده است. یکی از نکات جالب در خصوص این انیمیشن نیز این مساله بوده که در وب‌سایت IMDB این فیلم محصولی از کشور لبنان اعلام شده است.
بودجه تولید این فیلم پرهزینه (در حدود 1 میلیون دلار یا 5 میلیارد تومان با احتساب دلار 5.000 تومانی در زمان نگارش) توسط گروه هنری پویا، بنیاد فارابی و موسسه تصویر شهر تامین گردید و فیل شاه توانست به عنوان تنها انیمشن راه یافته به بخش مسابقه سودای سیمرغ سی و ششمین جشنواره فیلم فجر سال 96، به رقابت با 22 اثر دیگر بپردازد. صداگذاری این اثر در ایران و آمریکا صورت گرفته و موسیقی آن نیز به صورت ارکسترال با 60 نوازنده در کشور اکراین اجرا و ضبط شده است. دوبله این فیلم نیز به چهار زبان فارسی، انگلیسی، عربی و فرانسوی بوده که نشان از دورخیز آن برای اکران در کشورهای مختلف جهان دارد.
شخصیت سازی
در انیمیشن فیل شاه نزدیک به 115 شخصیت حضور داشته که تنها 60 نمونه از آنها دیالوگ داشته و 15 نمونه نیز از کاراکترهای اصلی بخش داستانی به حساب می‌آیند. تیمی 220 نفره دست اندر کار تولید این اثر بوده و بیش از 50 انیماتور، وظیفه سنگین ساخت و تولید بخش متحرک سازی آن را با استفاده از 20 نرم افزار گرافیکی بر عهده داشته و توانسته‌اند به خوبی از پس یکی از بزرگترین چالش‌های فیلمهای انیمیشن، متحرک سازی حیوانات، برآیند.
دوبله و صداگذاری
هنر دوبله ایران سالیان سال است که به عنوان یکی از قدرتمندترین بخش‌های هنر هفتم به شمار می‌آید. فیلشاه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و صداسازی و صداگذاری این اثر با تکیه بر اسامی مطرح، پرقدرت و ماندگار بر اساس تن صدای هنرمندان و بهره گیری از شخصیت گوینده ساخته شده است. فهرست زیر اسامی تعدادی از هنرمندانی است که به همکاری با این اثر پرداخته‌اند:
- اسفل: حسی عرفانی
- عبدالمطلب: ناصر طهماسب
- مافیل: زهره شکوفنده
- پافیل: بهرام زند
- عبدالله: ژرژ پطروسی
- برنابا: اکبر منانی
- مریم: شوکت حجت
- شادفیل: حامد عزیزی
- فراموش: اردشیر منظم
- شاه: شایان شامبیاتی
- سار: بهمن هاشمی
- قافیل: میرظاهر مظلومی
- وردست: تورج نصر
- آشپز: جواد پزشکیان
- راوی: سعید شیخ زاده
استفاده از این گروه موجب شده که شخصیت کاراکترها باورپذیرتر از گذشته شود و هر کدام از این اساتید با تکیه بر توانایی‌های خود، هویت دوست داشتنی و جذاب به خصوص برای کودکان را رقم زنند. استفاده از صدای حامد عزیزی که پیش از این نیز دوبله بسیاری از شخصیت‌های محبوب کودکان مانند پو در پاندای کونگ فو کار، گرو در سری من نفرت انگیز، باک در عصر یخبندان و پلانکتون در باب اسفنجی و باز در داستان اسباب بازی نیز بر جذابیت فیل شاه افزوده است.
- بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های ۲۰۱۸ که انتظار زیادی برای تماشای آن داریم
عوامل سازنده
از دست‌اندکاران و تولید کنندگان فیلم سینمایی فیلشاه میتوان به اسامی زیر اشاره نمود:
- کارگردان: هادی محمدیان
- تهیه کننده: حامد جعفری
- جانشین تهیه کننده: محمد جواد جنتی
- فیلنامه و سناریو: محمدباقر مفیدی نیا، هادی محمدیان، محمدعلی رمضان‌پور بر اساس طرحی از عباس شراره
- موسیقی: ستار اورکی
- مدیر تولید: مهدی پاکدل
- تدوین: حسن ایوبی
- صداگذاری: حسین مهدوی
- مدیر دوبلاژ: سعید شیخ زاده
- نورپردازی: مهرداد فرضی، حسین محمدیان
- طراح کاراکتر فیلشاه : هادی طبسی
خلاصه داستان
انیمیشن سینمایی فیلشاه را میتوان برداشتی آزاد از داستان مذهبی حمله سپاه ابرهه به شهر مکه دانست که با ریزه‌کاری‌ها و اضافه کردن جزئیاتی مناسب به اثری جذاب برای کودکان تبدیل شده است.
داستان در جنگلی در آفریقا و جزایر اریتره آغاز می‌گردد . رئیس قدرتمند و خوشنام گله فیلها صاحب فرزندی است به نام شادفیل که همه انتظار جانشینی چدر را از او دارند. اما بر خلاف انتظار شادفیل موجودی است تپل، بامزه، ساده دل و دست و پا چلفتی و عزیز دردانه مادر! او ناخوآگاه موجب خرابکاری‌های بسیاری شده و به همین دلیل با لقب شاسفیل شناخته میشود!
اسفل السافلین به همراه شکارچیان به محل زندگی فیلها آمده و پس از اسیر کردن، آنها را با کشتی به نزد شاه صبا می‌برد. شاه قصد دارد تا با ساخت یک عبادتگاه، شکوه از دست رفته کشور خود را که تحت تاثیر عبادتگاه کشور همسایه (کعبه – مکه) قرار گرفته، بازگرداند و به همین دلیل به فیلها و عاج آنها نیاز دارد. مریم نیز به نمایندگی از پدر برنابا برای پرستاری و مراقبت از حیوانات حضور دارد. پس از بازگشت، شاد فیل متحول شده و به همراهی مریم اتفاقاتی جذاب را رقم زده و صاحب عنوان فیلشاه می‌گردد.
میزان فروش
بر اساس آمار منتشر شده توسط وب شایت سینما تیکت، میزان فروش فیلشاه در اکران نوروزی تا روز 31 فروردین 97 در حدود 3 میلیارد و 100 میلیون تومان بوده که آن را در مکانی بالاتر از فراری و خرگیوش و در رتبه 6 جدول فروش قرار می‌دهد که با وجود فاصله داشتن با هزینه تولید، رقمی قابل قبول برای یک انیمیشن با نزدیک به 1 ماه اکران و نمایش عمومی به حساب می‌آید.
- بیشتر بخوانید: جدول پرفروش ترین فیلم های سینمایی ایران در تعطیلات نوروز 97
نقاط مثبت
این انیمیشن در مقایسه با سایر آثار سینمایی ایران از سطحی بسیار بالاتر در بخش‌های فنی برخوردار بوده و گرافیک آن فاصله بسیار زیادی با دیگر تولیدات کارتونی ایران دارد. افکت‌های مختلف در کنار رندر (Render) نرم و روان و در حد استانداردهای جهانی نیز یکی از عواملی است که این فیلم را به یک نمونه رقابتی برای سینمای جهان تبدیل می‌کند و بخش‌های بسیاری از آن در کشورهایی مانند اوکراین صورت گرفته است. استفاده از صداهای آشنا، قدرتمند و جذاب برای مخاطب برای دوبله نیز موجب شده فیلشاه تجربه‌ای بسیار زیبا و دلپذیر برای مخاطبان باشد.
خط داستانی نیز علیرغم اینکه برگرفته از یک روایت مذهبی است، اما تاکید شدید و گل درشتی نداشته و توانسته بدون استفاده از شعار و با هماهنگی و همزیستی دو آیین مسیحیت و اسلام، پیام خود را در عین ظرافت و با جذابیت کودکانه به مخاطب انتقال دهد.
- بیشتر بخوانید: بهترین سریال های ۲۰۱۷ از نگاه وب سایت های معتبر خارجی
نقاط ضعف
اما در کنار این نقاط مثبت، انیمیشن فیلشاه ضعف‌هایی نیز داشته که بیشتر بر جنبه هنری آن وارد است. طراحی شخصیت‌ها با وجود دقت و ظرافت، نیم نگاهی به انیمیشن‌های پرفروش و موفق دنیا داشته که از نمونه‌های آن میتوان به مواردی چون شخصیت فراموش (انیمیشن رتتویی)، حیوانات وحشی آفریقا مانند شیر، زرافه، ببر (انیمیشن ماداگاسکار) یا فیل هورتون اشاره نمود.
موسیقی نیز اگرچه ساخته هنرمندی مانند ستار اورکی (آهنگساز فیلم اسکار گرفته اصغر فرهادی) است، اما انسجام کارهای قبلی وی را نداشته و با بخش‌هایی از تصویر هماهنگی ندارد. داستان نیز علیرغم قدرت، به درستی مورد پرداخت قرار نگرفته و مانند بسیاری از آثار ایرانی شاهد تغییر ریتم بی دلیل در نیمه اول و دوم آن هستیم. از لحاظ بخش سرگرمی نیز این انیمیشن کمبودهایی داشته و در سالن کمتر صدای خنده کودکان به گوش می‌رسد.
سخن آخر
با همه این توصیفات و با وجود شائبه اتصال به ارکان حکومت و رانت‌ها متعدد، میتوان فیلشاه را بهترین انیمیشن ایرانی ساخته شده تا کنون به حساب آورد. هماهنگی قابل قبول نیز در بین بخش‌های مختلف وجود داشته که با گرافیک زیبا و نزدیک به استانداردهای جهانی، آن را به نمونه‌ای رقابتی برای بازارهای جهانی تبدیل کرده و می‌تواند به راحتی با حریفانی مانند کوکو (COCO) و استار (Star) به رقابت بپردازد و در نهایت مخاطب را با تجربه‌ای خوب و نسبتا خشنود از سالن خارج نماید.
البته در انتها باید اشاره کرد که تجربه شخصی نگارنده، در سالن مجتمع کوروش تهران بود که علیرغم هزینه‌های بسیار، صدایی نامناسب و تصویری نسبتا محو را در اختیار بیننده قرار می‌داد و به همین دلیل اندکی لذت تماشای یک انیمیشن کیفیت بالا (در مقایسه با تجربه در سالن‌های سینمای مراکز خرید و تفریحی کشورهای همسایه) کاهش می‌داد.
انیمیشن فیل شاه در یک نگاه
| نام انگلیسی | The Elephant King |
| نام عربی | الفیل الملک |
| سال ساخت | ۱۳۹۶ – ۲۰۱۷ |
| کشور سازنده | ایران – لبنان |
| مدت زمان | ۹۳ دقیقه |
| کارگردان | هادی محمدیان |
| تهیه کننده | حامد جعفری |
| فیلمنامه | محمدباقر مفیدی‌کیا
هادی محمدیان محمدعلی رمضان‌پور |
| مدیر تولید | مهدی پاکدل |
| آهنگساز | ستار اورکی |
| تدوین | حسن ایوبی |
| مدیر دوبلاژ | سعید شیخ‌زاده |
| جلوه‌های ویژه | سروش امینی
امیرعباس فیض جلال زائری |
| نمره IMDB | ۶.۷ |
| شرکت تولید کننده | گروه هنری پویا |
| میزان فروش (خرداد 97) | 7.8 میلیارد تومان |
گالری تصاویر
فرزندان خود را آسوده به سینما ببرید(به نقل از تبلیغ فیلم)
تا زنده به گور شدن دختران را به دست اعراب بدوی ببینند.
سلام. نقد جامع و نسبتا منصفانه ای بود. ازتون تشکر میکنم.
فقط چرا اینقدر نسبت به احتمال حکومتی بودنش حساسیت منفی نشون دادید؟ برفرض که سفارشی و حکومتی باشه عیبش چیه؟ اگه فیلمی قوی باشه که هزینه بیت المال هدر نره چه عیبی داره حمایت بشه؟
همه جای دنیا حکومت ها برای تبلیغ اهداف و سیاست گذاری های کلانشون از سینما بهره می برند.
بسیاری از فیلم های طراز اول و بسیار گران هالیوودی کاملا سفارشی از جانب پنتاگون یا اف بی آی و … هستند. حکومت ایران هم از این قاعده مستثنی نیست.
اتفاقا اهالی رسانه باید از این مشی جدید حکومت استقبال کنند که بجای کارهای کلیشه ای و بی ثمر ولی پرهزینه بظاهر فرهنگی گذشته، به انجام چنین کارهای لطیف و بروزی روی اورده است.
الان واقعا اینو با کوکو قابل مقایسه دونستی؟ من دیگه حرفی ندارم …
سلام
اول از همه یک سوال شما این کارتون رو با فیلم های کمپانی های دریم ورکس والت دیزنی و پیکسار مقایسه میکنید ؟
چرا تو تبلیغ این کارتون درباره ی مذهبی بودنش حرفی نمیزنید
از نظر من ادم پولشو تو جوب بریزه نره اینو ببینه
ممنون از نظرتون دوست عزیز؛
اولا هیچ قصدی برای تبلیغ نداریم، دوما از لحاظ تکنیک، طراحی و رندر به دلیل الهام برداری از شخصیت‌های دیزنی و پیکسار در کنار انجام بخش‌های فنی در کشورهای معتبر این اثر قابل مقایسه با این شرکت‌ها بوده و سوما ذکر شده که انیمیشن فیلشاه یک برداشت از داستان ابرهه است….
فیلم کاملا بی محتوا و بر گرفته از چند انیمیشن هالیوودی وچند داستان مذهبی که شالوده ان شده بود فیلشاه خسته کننده وکسالت آور واقعا متاسفانه که مکنه میلیون ها تومن خرج همچین انیمیشن هایی بشه که در آخر مخاطب با بی میلی وخستگی از روی صندلیه سینما بند شه با این همه تبلیعی که د مورد این فیلم شده بود از این شاخه به ان شاخه پریدن تا تا انجایی که میشود داستانهای مدهبی را به خورد معز کودکانه بچه فرو کرد حتی میتوان گفت از کارتون ها ونمایش های عروسکی که ما در دوره خودمون هم میدیم مسخره تر بود البته باید گفت اون ها خیلی زیبا تر ازین بودند یک لحطه همان خانه مادربزرگه خودمان را با این انیمشین مقایسه کنید البته که بچه های الان با دنیای امروز پیش میرن وهرگز خانه مادربزرگه هم اونها رو قانع نمیکنه ولی نکته اینجاست که تمام اونچه که مادر کودکی میدیدیم انقدر به دل ما مینشست که هیچ وقت از دیدن کارتون ها ونمایش های عروسکی های تلویزیون یا سینما خسته نمیشدیم‌چون با توجه به سن ما وافکار کوچک ما ساخته میشد نه انمیشینی مانند فیلشاه که میخواست شالوده وچکیده چند داستان مدهبی را یکجا به خورد بچه بدبخت بدهد
داستان های مذهبی، فقط باید با پول نفت ساخته شود.
مردم برای داستانهای مذهبی پول نمیدهند! سر فیلم شاهزاده روم هم سر مردم از جمله خود من کلاه رفت. کوفتتون بشه پولی که به سینما دادم…
اشتباه فاحش این فیلم اینه که رییسه گله فیلها همیشه یک ماده پیر است. مثل اینکه بگیم کندو عسل ملکه نداره پادشاه داره
حتی حاظر نیستند برای دخترای ایرانی یک کارتون بسازند که قهرمانش یک دختر (حالا گیرم از نوع فیلش) باشه
سلام آبجی. پس انیمیشن عصر یخبندان هم تو انتخابات رئیس گله ماموت‌ها اشتباه کرده.
کدوم گله ؟