اگر توانایی گردش واژگونی اقیانوسی برای حذف دی اکسید کربن از جوِّ به شدت کاهش یابد، اثرات گرمایش جهانی را به مرحله اَبَربحران می‌رساند. اما چرا؟
مطالعه منتشر شده در مجلهٔ تغییرات اقلیمی نیچر (Nature Climate Change) نشان داد که گردش واژگونی نیمروزان (نصف النهار) اقیانوس اطلس و گردش واژگونی نیمروزان جنوبی ممکن است تا سال 2100 تا حدود 42 درصد کاهش یابد. بدترین سناریوی از شبیه‌سازی‌ها حتی نشان می‌دهند که گروانیج (SMOC) می‌تواند تا سال 2300 به‌طور کامل متوقف شود.
بیشتر بخوانید: کشف یک سیاره فراخورشیدی مشابه زمین در فاصله 72 سال نوری
از گرمایش زمین تا واژگونی گردش عیمق اقیانوسی
گروهی از پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا، ایروین دریافته‌اند که الگوهای گردش عمیق اقیانوس اطلس و اقیانوس‌های جنوبی به دلیل گرم شدن آب دریا ناشی از آب و هوا کُند می‌شود. اگر این روند ادامه پیدا کند، توانایی اقیانوس برای حذف دی اکسید کربن از جوِّ به شدت کاهش می‌یابد و این امر، اثرات گرمایش جهانی را به مرحله اَبَربحران می‌رساند. جی. کیث مور (J. Keith Moore)، استاد دانشگاه علوم سیستم زمین، یکی از نویسندگان این مقاله گفت:
«تحلیل پیش‌بینی‌های 36 مدل سامانه‌های زمین‌شناسیک در طیف وسیعی از سناریوهای اقلیمی نشان می‌دهد که گرمایش جهانی کنترل نشده می‌تواند منجر به خاموشیِ گردش اعماق اقیانوس شود.»
شاید گفتنش راحت باشد؛ اما این یک فاجعه آب و هوایی خواهد بود که از نظر مقیاس بزرگی شبیه به ذوب شدن کامل صفحات یخی در خشکی است. بله، می‌توانیم بگوییم که جزایر، و بخشی از قاره‌ها به کلی زیر آب خواهند رفت.
اهمیت واژگونی گردش عمیق اقیانوسی
گردش واژگونی عمیق ناشی از تفاوت در چگالی آب است که به نوبه خود ناشی از تغییرات دما و شوری آب است. به عنوان نمونه، در اقیانوس اطلس، آب گرم و شور از مناطق استوایی به سمت شمال نزدیک سطح جریان دارد، در آن حالی که آب سردتر و شیرین‌تر از قطب‌ها فرو می‌رود و در عمق به سمت جنوب جریان می‌یابد. این حلقه‌ای پیوسته از جریان‌های اقیانوسی را ایجاد می‌کند که ما گردش ترموهالین می‌نامیمش که به توزیع گرما و سایر خواص در سراسر اقیانوس کمک می‌کند.
درک گردش واژگونی اقیانوسی بسیار مهم است زیرا تغییرات در این سیستم می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر آب و هوای منطقه‌ای و جهانی داشته باشد. به عنوان مثال، کاهش سرعت یا تغییر در گردش واژگونی عمیق می‌تواند توزیع گرما و انرژی در اقیانوس را تغییر دهد که به نوبهٔ خود می‌تواند بر الگوهای آب و هوای منطقه‌ای و سطح جهانی دریاها تأثیر بگذارد.
هنگامی که آب گرم در اقیانوس اطلس، به سمت شمال در سطح آن جریان دارد، سرد و تبخیر می‌شود و بعد شورتر و متراکم‌تر پیش می‌رود. از همین‌رو، آب سنگین‌تر در اعماق اقیانوس فرو رفته و به سمت جنوب پیش‌روی می‌کند و در نهایت، دوباره بالا آمده و مواد مغذی را که پایه غذایی اکوسیستم‌های دریایی هستند از اعماق اقیانوس حمل می‌کند.
چگونه گردش واژگونی اقیانوسی نقش کارخانه بازیافت را ایفا می‌کند؟
گردش اقیانوسی در سراسر کره زمین کارخانه قدرتمندی برای پردازش دی‌اکسید کربن اتمسفر ایجاد می‌کند. در واقع، فعل و انفعالات و شیمیایی و فیزیکی اساسی آب دریا و هوا – چیزی که مور و همکارانش «پمپاژ حل‌شوندگی» می‌نامند – دی اکسید کربن را به اقیانوس‌ها می‌کِشاند. علی‌رغم آن‌که گردش اقیانوس مقداری کربن را به آسمان می‌فرستد، مقدار خالصی از آن در ژرفای اقیانوسی ذخیره می‌شود.
این تمام ماجرا نیست، در این ژرفا، هنگامی که فیتوپلانکتون ها از کربن دی‌اکسید، در طول فتوسنتز و برای تشکیل پوسته‌های کربناته استفاده می‌کنند، «پمپاژ زیستی» نیز ایجاد می‌شود. حتّی زمانی‌که پلانکتون‌ها و حیوانات بزرگتر دریا مرده، غرق شده و به آرامی تجزیه و کربن و مواد مغذی را در ژرفا آزاد می‌کنند، برخی از آن‌ها با گردش و بالا آمدن بالا می‌آیند، اما بخشی نیز در زیر امواج محصور می‌ماند. مور گفت:
«اختلال در گردش اقیانوسی، باعث کاهش جذب دی اکسید کربن اقیانوس از جوّ می شود و شرایط آب و هوایی گرم را تشدید کرده و گسترش می دهد. با گذشت زمان، مواد مغذی که از اکوسیستم‌های دریایی حمایت می‌کنند، به طور فزاینده‌ای در اعماق اقیانوس به دام می‌افتند که منجر به کاهش بهره‌وری زیست‌شناسیکِ جهانی-اقیانوسی می‌شود.»
جمع‌بندی
در واقع، به گفته مور، انسان برای کمک به حذف بخشی از دی‌اکسید کربن منتشر شده در هوا از طریق سوزاندن سوخت های فسیلی، شیوه‌های استفاده از زمین و سایر فعالیت‌ها به پمپاژِ حل‌شوندگی و پمپاژ زیست‌شناسیک وابسته است.
او ادامه داد: «تحلیل ما همچنین نشان می‌دهد که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای همینک می‌تواند از توقف کامل گردش عمیق در آینده جلوگیری کند.»
گردش عمیق واژگونی به سیستم گردش اقیانوسی در مقیاس بزرگ اشاره دارد که آب، گرما و سایر خواص را از یک قسمت اقیانوس به قسمت دیگر منتقل می‌کند. این گردش جزء مهمی از ساز و کار آب و هوای زمین است، و نقش مهمی در تنظیم توزیع جهانی گرما و انرژی ایفا می‌کند.
بیشتر بخوانید:
- تامین انرژی خورشیدی از مدار و ارسال به زمین ؛ طرح مشترک عربستان و بریتانیا
- حمله گروه‌های حامی محیط زیست به غول‌های خودروساز جهان ؛ جنجال‌های فراوان برای نجات زمین
دیدگاه شما درباره گردش واژگونی اقیانوسی چیست؟ آیا تغییرات اقلیمی را یک ابربحران در نظر می‌گیرید؟ لطفا نظرات خود را در بخش کامنت‌ها برای تکراتو بنویسید.
منبع:SciTechDaily
