در 12 شهریورماه سال 1371 بود که دکتر محمود حسابی پدر علم فیزیک ایران، بعد از 89 سال زندگی موفق و پر افتخار از دنیا رفت. اکنون 25 سال از مرگ وی می‌گذرد اما دکتر حسابی همچنان الگویی برتر از نظر استقامت و پشتکار در پژوهش و آموزش برای نسل جوان محسوب می‌شود.
آغاز زندگی دکتر محمود حسابی
دکتر محمود حسابی ، 115 سال پیش در سوم اسفندماه در شهر تفرش به دنیا آمد و توانست در سن 89 سالگی به موثرترین فرد کشور تبدیل شود. چهار سال اول دوران کودکی حسابی در تهران سپری شد و در ادامه همراه با والدین و برادرش عازم شامات شدند.
تحصیلات پروفسور حسابی
دکتر حسابی با تنگدستی و مشکلات فراوانی که داشت تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت و در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز نمود.
حسابی توانست در سن 17 سالگی لیسانس ادبیات و در سن 19 سالگی لیسانس بیولوژی را به پایان برساند. وی همچنین در رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فرانسوی بیروت فارغ‌التحصیل گشت. دکتر حسابی توانسته است در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره‌شناسی نیز تحصیلات دانشگاهی را به پایان رساند.
پدر فیزیک ایران، در رشته فیزیک در دانشگاه سوربن فرانسه به تحصیل و تحقیق پرداخت و در سال 1927 میلادی یعنی وقتی 25 سال داشت توانست دانشنامه دکترای فیزیک خود را با ارائه رساله ی حساسیت سلول‌های فتوالکتریک، با درجه عالی دریافت کند.
فعالیت ها و افتخارات دکتر حسابی
دکتر محمود حسابی توانست در سال 1310، انجمن فیزیک ایران را تشکیل دهد و همان زمان به عضویت انجمن فیزیک اروپا، امریکا، فرانسه و آکادمی علوم نیویورک درآید.
در سال 1314 بود که دکتر حسابی عضو پیوسته فرهنگستان ایران شد و همچنین توانست در شورای عالی فرهنگ و انجمن اصطلاحات علمی نیز عضو شود. وی همچنین توانست، رئیس پژوهش فضای ایران و همچنین رئیس انجمن ژئوفیزیک ایران به هنگام تشکیل آنها شود.
او توانست نکته‌سنجی، واقع‌نگری، ژرف نگری علمی و تعمق و تفکر علمی را در جامعه ایران پایه‌گذاری کند و الگویی برتر در این زمینه برای جوانان کشور باشد. او بیشتر از 60 سال به آموزش فیزیک اشتغال داشت و همچنین در طول عمر خود توانست چند هزار مهندس، استاد و دبیر فیزیک تربیت کند. وی پایه‌گذار چند نهاد علمی و فنی بود و در طول عمر خود به تالیف و انتشار چندین کتاب و مقاله علمی نیز پرداخت.
در سال 1366، به مناسبت بزرگداشت استاد حسابی، کنگره شصت سال فیزیک برگزار شد و در این کنگره از خدمات او به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی گردید.
از فعالیت مهمی که دکتر محمود حسابی در طول عمر خود انجام داده است می‌توان به نخستین نقشه برداری از راه ساحلی سراسری بندرهای خلیج فارس، نقشه برداری نخستین راه تهران به شمشک، ساختن نخستین رادیو در کشور، بنیانگذاری موسسه ژئوفیزیک، تاسیس سازمان انرژی اتمی، ایجاد نخستین دستگاه هواشناسی و پایه‌گذاری انجمن موسیقی در ایران اشاره نمود.
از جمله فعالیت های مهم دیگر وی می توان، عضویت در تاسیس فرهنگستان زبان ایران، تدوین قانون تاسیس برای دانشگاه، تشکیل موسسه استاندارد، پایه‌گذاری نخستین مدرسه عشایر، پایه‌گذاری مرکز مخابرات اسدآباد، تاسیس نخستین مرکز مدرن تعقیب ماهواره در شیراز، نصب و راه‌اندازی نخستین دستگاه رادیولوژی در ایران، تاسیس نخستین بیمارستان خصوصی در تهران، تاسیس مرکز عدسی‌سازی در دانشکده علوم تهران و ایجاد نخستین رصدخانه جدید در ایران را نام برد.
دکتر محمود حسابی علاوه بر افتخارات و فعالیت هایی که داشته است، توانسته بالاترین نشان علمی فرانسه یعنی لژیون دونور را دریافت نماید و در سال 1990 به عنوان مرد اول علمی جهان، انتخاب شد.
دکتر حسابی توانست در عالم سیاست نیز حضور یابد، به طوری که در سال 1330 و در دولت دکتر مصدق، وزیر فرهنگ ایران شد. پس از وزارت وارد مجلس سنا شد و تا سال 1342 نیز در این سمت به فعالیت پرداخت.
دکتر حسابی همچنین در هیاتی که از شرکت نفت انگلیس خلع ید کرد، حضور داشت و توانست نخستین رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران شود. پدر علم فیزیک ایران در 12 شهریور سال 1371 در هنگام معالجه قلب در بیمارستان قلب دانشگاه ژنو، دیده از جهان فرو بست.
مدتی بعد از مرگ دکتر حسابی و در سال 1372، خانه وی تبدیل به موزه شد. در این موزه کلیه وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، همچنین نشان‌ها و تقدیرنامه‌ها و عکس‌های قدیمی، متن های مربوط به نطق و نوشته‌های دکتر، تمامی پژوهش‌های دکتر که مربوط به بی نهایت بودن ذرات هستند، همه و همه به نمایش گذاشته شده اند.
.
منبع: isna
