و باز هم یک خبر جدید و جذاب دیگر از سیاره یا بهتر است بگوییم سرزمین عجایب پلوتون. در چند هفته اخیر پلوتون تبدیل به یک دوست قدیمی شده است که اگر هر روز از او خبر جدیدی به دستمان نرسد، نگرانش می شویم.
ماهواره ناسا نیو هورایزن (New Horizons) مجددا گزارشات شگفت انگیزی از این سیاره کوچک ارسال کرده است. روی سطح پلوتون یخچال های طبیعی جاری هستند و در جو آن توده هایی از مه پراکنده شده اند. در آینده نه چندان دور، جو این سیاره از بین خواهد رفت.
این سیاره تا حدودی انسان را به یاد افسانه ادیسه می اندازد. حتی زیر عالم مردگان هم دنیای دیگری وجود دارد که در آن شرورترین موجودات کفاره اعمال خود را می پردازند، مانند تانتالوس که از گوشت پسر خدایان رومی برای آنها ضیافتی تدارک دیده بود. به عنوان مجازات برای این عمل شنیعش، باید در یک برکه می ایستاد، بالای سر او پر از درخت های گلابی، انار و انجیر های شیرین بود، ولی به محض اینکه می خواست آب بنوشد، آب از او فرار می کرد و هنگامی که می خواست میوه ای بچیند، میوه ها توسط یک طوفان شدید پراکنده می شدند. این بخش از افسانه ادیسه در مکانی به نام تاتاروس در پایین ترین نقطه جهنم (برگرفته از کلمه لاتین Hades) اتفاق می افتد. سطح آن را یخ پوشانده و زیر توده های یخ، پر از آب روان و میوه است. مسلما این فقط یک تصادف است که سیاره پلوتون که در سال 1930 کشف شده و در سال 2006 به یک سیاره کوتوله تنزل پیدا کرده است، بر اسال نام Hades یا مترادف یونانی اش پلوتون نامیده می شود. البته باید از این تصادف لذت ببریم؛ زمانی که ماهواره ناسا پس از پروازی که شش سال و نیم به طول اتجامیده بود در اواسط ماه جولای اولین تصاویر را از پلوتون ارسال کرد، اولین چیزی که به چشم می خورد، یخ بود. آنچه که در این تصاویر دیده می شد کوه های از آب یخ زده بودند که تا ارتفاع 3500 متری قد علم کرده اند و طبیعتا تحت دمایی که در پلوتون حکم فرما است همیشه مستحکم باقی می مانند- با اینکه دمای پلوتون با تناسب به فاصله اش با خورشید نوسان دارد ولی همیشه زیر 200 درجه سانتی گراد می ماند-
ناسا دو عدد از این قله ها را بر اساس نام اولین فاتحان کوه های اورست، هیلری و نورگِی (Hillary و Norgay) نامیده است.
یخی که در دمای انجماد جاری می شود
همانگونه که گفتیم این کوه های یخی استوار و محکم ایستاده اند ولی در دامنه آنها چیزی در حال حرکت است، به خصوص در کناره های منطقه قلب شکل تومبا رجیو (Tombaugh Regio)که بر اساس نام کاشف پلوتون کلاید تومبا (ClydeTombaugh) نام گذاری شده است. جدید ترین تصاویر نشان می دهند که در این مکان یخچال های طبیعی در حال جاری شدن هستند که از یخ، نیتروژن، دی اکسید کربن و متان تشکیل شده اند. طبق گفته بیل مک کینون (Bill McKinnon)، زمین شناسی که مسئولیت این ماموریت را به عهده دارد، حتی با دمایی که روی پلوتون حکم فرما است، ترکیب مواد مذکور برای جاری شدن آهسته، به اندازه کافی به شکل مایع باقی می ماند.
ظاهرا این یخچال های طبیعی، شکاف های سطح سیاره را پر می کنند، این می تواند توضیحی برای این باشد که چرا تا کنون تقریبا هیچ یک از آن ها دیده نشده بودند. حال سوال این است که این مواد از کجا می آیند؟ دو نظریه در این خصوص وجود دارد؛ یا از بالا به پایین یعنی از طریق جو و یا از پایین به بالا یعنی از اعماق سیاره. مک کینون بیشتر به نظریه آخر و به وجود حرارت درونی اعتقاد دارد. البته تا کنون هیچ مکانیزمی شناخته نشده است که بتواند چنین تاثیری را ایجاد کند. اگر هم پلوتون زمانی بر اثر رادیو اکتیویته یا برخورد با یک جسم آسمانی دیگر داغ شده بود، باید حتما تا کنون دوباره سرد می شد.
آیا منبع این یخچال های طبیعی در جو سیاره بوده است؟ قطر جو پلوتون در دو سال گذشته به نصف رسیده -این نتیجه سنجش فشار هوا توسط نیو هورایزن است- شاید جو پلوتو در حال نا پدید شدن باشد، این اتفاقی است که می افتد، هر گاه که پلوتون به اندازه کافی از خورشید دور می شود. در این حالت، تمام گازها منجمد می شوند. ولی چگونه ممکن است که این گازهای یخ زده یخچال های طبیعی با قطری بالغ بر چندین کیلومتر را تشکیل دهند؟
هرچند جو پلوتون هنوز به اندازه ای قطور است که نیو هورایزن در میان آن توده هایی از مه را مشاهده کرده است. جان گرانسفلد (John Grunsfeld) از ناسا می گوید: یخ جاری، کوه و مه، پلوتون واقعا شگفت انگیز است. الن استرن (Alan Stern)که مدیریت این ماموریت را به عهده دارد توضیح کوتاه تری در مورد این سیاره می دهد و می گوید پلوتون “سرزمین عجایب علمی” است. نیو هورایزن مطمئنا از شگفتی های بیشتر دیگری گزارش خواهد داد.
.
منبع: diepresse
