بحران آب در خوزستان در پی شوری بی سابقه آب لولهکشی آغاز و با اعلام خبر انتقال آب کارون به کویت شدت گرفت، اما ماجرای پشت پرده ناآرامیهای خوزستان و علیالخصوص خرمشهر چه بود؟ چه عواملی باعث تنش آبی در ایران شده است؟
در تیرماه سال 1379 نیز ناآرامیهای مشابهی در خرمشهر صورت گرفت. به نقل از وب سایت زیتون که در داخل ایران با فیلتر مواجه است، این ناآرامیها به دلیل افزایش شوری آب آغاز شده بود. در ادامه این خبر آمده، احمد میدری یکی از نمایندگان مجلس ششم اظهار میدارد که دلایل شوری آب در آن مقطع، کاهش سطح آب رودخانهها، کاهش بارندگی و پیشروی دریا به سمت رودخانه بوده است.
میدری در ادامه میگوید، یک بحران اقلیمی تبدیل به یک شورش شهری شده بود، به صورتیکه به اموال عمومی آسیبهای جدی وارد آمد -هیچکدام از عوامل افزایش شوری آب در سال 79 تحت تاثیر عوامل انسانی قرار نداشت.-
بیشتر بخوانید: وزات نیرو به دنبال منابع آب زیرزمینی؛ مرهمی باستانی بر بحران بی آبی!
اکنون پس از 18 سال، تاریخ تکرار میشود… هرچند اینبار، چاشنی شایعات شورتر از آب دریاست. میزان شوری آب در سال 79، بسیار بالاتر از شوری آب در سال جاری ثبت شده است. هرچند، احتمالا ناآرامیهای اخیر بسیار شدیدتر از حادثه مشابه در 18 سال پیش است.
در این مقاله، بدون تعارف به بررسی تمامی عواملی که منجر به بحران آب در خرمشهر شده خواهیم پرداخت. در ادامه، در رابطه با پروژههای انتقال آب از کارون به کویت، عراق و رفسنجان اطلاعات کاملی را به صورت یکجا در اختیار خوانندگان گرامی قرار خواهیم داد.
عوامل بحران آب در خوزستان چیست
بحران آب در خوزستان با توجه به افزایش شوری آب شرب رخ داد. در ابتدا، ناآرامیهای پراکندهای به علت غیر قابل مصرف بودن آب خرمشهر به وقوع پیوست. در این زمان، با پخش شایعاتی مبنی بر انتقال آب به کشورهای همسایه، بحران آب تبدیل به یک بحران امنیتی شده و زندگی عادی مردم به طور کامل مختل شد. در این بین، 10 نفز از نیروهای انتظامی و یک نفر از معترضین به شدت مجروح شدند.
افزایش شوری آب در خوزستان و مشکلات بعدی را میتوان به عنوان زنگ هشداری برای مردم و مسئولین در نظر گرفت. بحران آبی که در چند روز گذشته به صورت جدی خود را نشان داد، حاصل سالها سو مدیریت، تغییرات آب و هوایی منطقه، عدم استفاده صحیح از منابع آبی توسط مردم و… بود.
بیشتر بخوانید: اجرای پروژه بارور کردن ابرها برعهده سپاه بود
هرچند، در صورتیکه خط لوله انتقال آب غدیر با مشکل مواجه نمیشد یا آب دریا به سمت رودخانه بهمنشیر پیشروی نمیکرد یا اتفاقات به هم پیوسته دیگری رخ نمیداد، مشکلات آب خرمشهر رخ نمیداد.
به هر حال، مشکل آب خوزستان به همت تمام گروههایی که در زمینه انتقال آب فعالیت میکنند به سرعت برطرف گردید. با اجرای خط دوم انتقال آب غدیر و اجرایی شدن سد مارد میتوان با ضریب اطمینان بسیار بالایی نسبت به تامین آب جنوب غرب کشور –حداقل برای چند سال آینده- اطمینان حاصل نمود. هرچند، بروز این بحران در این مقطع میتواند به عنوان فرصتی ارزیابی شود که مسئولین کشور و مردم را به سمت همدلی هر چه بیشتر برای جلوگیری از مشکلات آب در آینده رهنمون سازد.
فارغ از بحران آبی که خرمشهر را در برگرفته بود، بازار شایعات چنان داغ بود که کل فضای مجازی کشور را دچار التهاب نمود.تا جایی که برخی سلبریتیها، پیشنهاد عجیبی مبنی بر انتقال آب معدنی به خرمشهر را به واسطه کمکهای مردمی دادند. این مساله خود نشان دهنده عدم درک بدیهیترین مسائلی بود که در خوزستان جریان داشت.
اگرچه، این چنین واکنشهایی از سوی سلبریتیها خود بیانگر حساسیت جامعه نسبت به اتفاقات روزمره است که نشان از همبستگی بالا بین مردم و وجود ظرفیتهایی دارد که در صورت استفاده درست از آنها، میتواند به مشکلات کنونی و آینده کشور غلبه نمود.
بیشتر بخوانید: جدیدترین دستگاه تولید آب شیرین ؛ آیا حل بحران کم آبی نزدیک است؟
پذیرش شایعات توسط مردمی که برای تامین آب مصرفی مورد نیاز خود، با صفهای طولانی رو به رو هستند، قابل درک است. در شرایطی که به دلایل مختلف، به کانالهای رسمی انتقال خبر همانند صدا و سیمای ملی اقبال چندانی وجود ندارد، پخش و گسترش شایعات در بین مردم سایر نقاط کشور نیز قابل پیشبینی است. اما، دامن زدن به چنین شایعاتی از طریق خبرنگاران حرفهای و کانالهای خبری ماهوارهای و… چیزی جز، بازی با افکار عمومی مردم و سو استفاده از احساسات آنها نخواهد بود.
دلایل کاهش منابع آبی خوزستان چیست
به نوشته وب سایت انگلیسی زبان فاناک، از عمده دلایل کم آبی در خوزستان، ایجاد سدهای متعدد در ایران و ترکیه است. علاوه بر این، کاهش بارندگی و خشکسالیهای بی سابقه موجب تشدید وضعیت خوزستان شده است.
بی بی سی فارسی در تاریخ 25 دی ماه سال گذشته، در رابطه با شدیدترین خشکسالی در پاییز و زمستان نیم قرن گذشته، گزارشی تصویری ارائه کرد. در ادامه این گزارش آمده بود، فارغ از مناطق بیابانی و کویری ایران، شهرهای بزرگ همانند تهران نیز بیشتر از 60 درصد نسبت به سال گذشته کاهش بارندگی داشتهاند.
برای اولین بار در زمان حکومت پهلوی دوم، پروژه انتقال آب از سرشاخههای کارون اجرا شد. انتقال آب پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران نیز با شدت بیشتری دنبال شد. به صورتیکه، به نقل از وب سایت فاناک، دو سوم آب کارون در اثر سدهای ساخته شده کاهش پیدا کرد.
در ادامه این مقاله نیز در رابطه با حجم آب انتقال یافته از کارون به سایر استانها نظیر اصفهان مطالبی ذکر شده است. در این قسمت ذکر یک نکته بسیار ضروری به نظر میرسد. انتقال آب از رودخانه به سایر شهرها در حال حاضر نه تنها در ایران، بلکه در سایر کشورهای منطقه نظیر افغانستان و ترکیه نیز اجرا میشود.
علاوه بر این، نسبت به جلوگیری از ورود آب رودخانهها به دریا اقداماتی انجام پذیرفته است. ایران نیز، از سالها پیش به منظور افزایش بهرهوری از منابع آبی خود دست به ساخت سد و پروژههای انتقال آب زد، هرچند مسائلی باعث بروز مشکلاتی جدی در این زمینه شدند.
به عنوان مثال، کاهش بی سابقه میزان بارندگی در ایران باعث شده است، ورودی آب رودخانههای کشور کاهش یابد. احتمالا این مساله در هنگام بررسیهای اولیه طرح قابل پیشبینی نبوده است؛ چراکه علاوه بر مطالعاتی که شرکتهای داخلی در این زمینه انجام داده بودند، شرکتهای بسیار معتبر خارجی، حتی پروژههای صادرات آب از ایران به کشورهای همسایه را عملی میدانستند.
بیشتر بخوانید: آغاز جیره بندی برق در کشور با شروع فصل گرما؛ در مصرف برق صرفه جویی کنیم
از سوی دیگر، متاسفانه یارانههای مستقیم و غیر مستقیم دولتهای مختلف، به بلای جان مردم تبدیل شده است. به بیان سادهتر، دولتها برای راضی نگاه داشتن مردم نسبت به واقعی ساختن بهای آب، سوخت و… تعلل به خرج میدهند. در چنین شرایطی، برای کشاورزان حرکت به سمت کشاورزی مکانیزه و علمی مقرون به صرفه نیست. در طول زمان، کشاورزان برای افزایش سود خود به سمت “کاشت محصولات آب بر” حرکت نمودند. علاوه بر این، برخی تولیدکنندگان محصولات کشاورزی با اجاره زمین، اقدام به کاشت این محصولات و صادرات آنها نمودند.
در ابتدا به دلیل وجود منابع کافی آبی، این مساله چندان به چشم نیامد. هرچند پس از گذشت چند دهه، با کاهش ذخایر آب زیر زمینی و به وجود آمدن شرایط خشکسالی دیگر ادامه این وضعیت ممکن نیست. در شرایط فعلی، امکان آزاد سازی قیمت آب، سوخت و… مرتبط با تولید وجود ندارد؛ بنابرین دولت با استفاده از راهکارهایی دستوری نظیر ممنوعیت کاشت برنج در بسیاری از استانها، ممنوعیت صادرات هندوانه و… نسبت به مدیریت منابع آب کشور اقدام میکند.
در بحران آبی که گریبانگیر کشور شده است، قطعا سو مدیریت آب یکی از مهمترین دلایل بروز این مساله بوده است، هرچند نقش مردم که ناآگاهانه با استفاده از روشهای کشاورزی سنتی، کاشت محصولات کم بازده و… در بروز مشکل کم آبی در کشور تاثیر داشتهاند نیز قابل انکار نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: بحران کم آبی بیداد میکند ؛ علم برای مقابله با بی آبی چه راهکاری دارد؟
در کنار مشکلات ذکر شده، مسائل دیگری نظیر فعالیت شرکتهای نفتی نیز باعث بروز خشکسالی در منطقه شده است. ورود پسماندهای کارخانههای نیشکر و… به آب رودخانههای این منطقه از کشور، از عمده دلایل افزایش شوری آب عنوان شدهاند. در تحقیقات دانشگاهی انجام گرفته، شوری آب در مناطقی که کاشت نیشکر در آنها انجام میشود، به صورت معناداری بالاتر از سایر مناطق اندازهگیری شده است.
بحران آب در خوزستان اما، تنها ریشه در داخل کشور ندارد. با توجه به مشترک بودن برخی منابع آبی ایران با کشورهای همسایه، اجرای پروژههایی نظیر سد سازی در این کشورها، قطعا بر روی کم آبی ایران تاثیر میگذارد. نقش ترکیه در ایجاد تنش آبی در ایران و عراق، توسط خبرگزاریهایی همچون گاردین و رویترز نیز تایید شده است.
برای درک اهمیت سدهای ترکیه بر روی منابع آبی ایران در این قسمت تنها به یک نکته اشاره میکنیم. به گزارش تسنیم سد آتاتورک که در سال 1992 توسط این کشور افتتاح گردید، از مجموع 650 سدی که در ایران ساخته شده است، ظرفیت نگهداری آب بیشتری دارد!
این سد، بر روی رود فرات قرار گرفت است که اثرات ساخت آن را به طور مشهود در تالاب هورالعظیم میتوان مشاهده نمود. هرچند سد ایلیسو فجایع زیست محیط بسیار جدیتری را نیز برای ایران و عراق به همراه خواهد داشت که در ادامه به آن اشاره میکنیم. بروز بحران آب و ریزگردها، تنها بخشی از تنشهای ایجاد شده پس از ایجاد چنین پروژههای در منطقه است؛ به صورتیکه وب سایت رویترز به نقش ایجاد سدهای آبی ترکیه در بروز جنگ داخلی در سوریه اشاره کرده است!
وب سایت فاناک نیز در این رابطه به نقش سد ترکیه بر روی آب فرات میپردازد. با ایجاد این سد، آب ورودی به سوریه به شدت کاهش یافت. این مساله موجب از بین رفتن کشاورزی در مناطق روستایی و مهاجرت به شهرها و حاشیه شهرها گردید. در ادامه به علت بیکاری و فقر، این گروه جمعیتی نقش بسیار فعالی را در آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011 بازی کردند.
بیشتر بخوانید: استخراج آب از هوا ؛ روشی جدید برای مقابله با بحران کم آبی
ماجرای انتقال آب ایران به کویت چیست
بر طبق مقاله دکتر کامران طارمی، ایران به منظور افزایش نفوذ و قدرت خود در کشورهای حاشیه خلیج فارس، تصمیم به اجرای پروژه انتقال آب شیرین به قطر گرفت. با نزدیکی ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس، علاوه بر کاهش نفوذ آمریکا در این کشورها، امکان گرفتن امتیازاتی در اوپک برای کاهش میزان تولید نفت و در نتیجه افزایش قیمت نفت خام وجود داشت.
صادرات آب از یک سو باعث افزایش اعتماد کشورهای حاشیه خلیج فارس به ایران میشد و از سوی دیگر، با توجه به سهیم بودن سران دو کشور در این پروژه، نزدیکی و تفاهم بیشتری را بین آنها ایجاد مینمود.
در نهایت، آب به عنوان کالایی استراتژیک موجب افزایش نفوذ ایران در این کشورها میشد. فروش آب به قطر و کویت از لحاظ اقتصادی چندان اهمیتی نداشت، به طوریکه برخی دولتمردان معتقد به انتقال آب ایران به قطر به صورت رایگان بودند.
در ملاقاتهای صورت گرفته بین سران ایران و قطر در سال 1989، مطالعات اولیه امکان سنجی پروژه انتقال آب توسط یک شرکت آلمانی مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس شرکت لامایر پیشنهاد نمود، آب مورد نیاز برای صادرات به قطر از سد شهید عباسپور که در مسیر کارون قرار داشت تامین گردد. در صورت اجرای این خط لوله 770 کیلومتری، ایران سالانه 135 میلیون متر مکعب آب به قطر صادر مینمود.
مدت زمان انجام این پروژه سه سال پیشبینی شده و در طول 3 سال اجرایی میشد. اما طرفهای معامله پس از ده سال به دلیل عدم توافق بر سر مسائل مالی، این پروژه را کنار گذاشتند. هرچند، برخی گمانهزنیها مبنی بر دخالت سایر کشورها و سنگ اندازی در مسیر توافق در این باره مطرح است.
پس از شکست مذاکرات انتقال آب به قطر، کویت داوطلب خرید آب ایران شد. بر مبنای مطالعاتی که با هزینه دو طرف انجام گرفت، قرار بود خط لولهای با طول 540 کیلومتر، آب را از سد کرخه در مسیر رودخانه کرخه به کویت انتقال دهد. میزان انتقال آب در این پروژه هر ساله معادل 300 میلیون متر مکعب در نظر گرفته شده بود. این میزان، قادر به تامین آب مصرفی 2.5 میلیون نفر طبق الگوی مصرف واقعی آن زمان در استان تهران بود.
بیشتر بخوانید: عواقب خروج آمریکا از توافقنامه آب و هوایی پاریس
هزینه این پروژه دو میلیارد دلار برآورد شده بود؛ هرچند مسیر جایگزینی نیز برای آن تعریف گردیده بود که هزینه انتقال آب را نیم میلیارد دلار کاهش میداد. 330 کیلومتر از این خط لوله در ایران و 220 کیلومتر از آن در مسیر دریا و کویت قرار میگرفت. علاوه بر این، زیر ساختهای لازم برای انتقال آب به میزان 600 میلیون متر مکعب در سال، در این پروژه پیشبینی شده بود. –لولههایی به قطر 270 سانتیمتر این کار را در خاک ایران به عهده میگرفتند.-
برای اجرای این پروژه، از سه کشور آلمان، ژاپن و انگلیس به طور مستقیم و کشور آمریکا به طور غیر مستقیم کمک گرفته میشد. هزینههای اجرای پروژه نیز به عهده ایران، کویت و شرکتهایی بود که در انجام پروژه دست داشتند. علیرغم امضای تفاهم نامهای بین ایران و کویت، این طرح هرگز وارد مجلس نگردید و به دلایل مختلفی اجرایی نشد.
متاسفانه، هر از چندگاهی با بروز بحران آب یا کاهش قابل مشاهده دبی رودخانه کارون، شایعه انتقال آب از ایران به کویت شدت میگیرد. هرچند پذیرش این شایعات در زمانی که تقریبا همه افراد به اینترنت دسترسی دارند، قابل پذیرش نیست. قبول و گسترش چنین شایعاتی، نشان از بی اعتمادی به رسانههای داخلی، عدم سواد و دانش فنی کاربران در استفاده از فضای مجازی دارد. اگرچه، پخش این شایعات از سوی تلویزیونهای ماهوارهای که به طور حرفهای در زمینه خبر رسانی فعالیت میکنند جای سوال دارد!
به هر حال، در صورتیکه خوانندگان گرامی نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در این رابطه دارند میتوانند از لینکهای موجود در بخش منبع این مقاله استفاده نمایند. علاوه بر این، ذکر چند نکته به کاهش تنش در فضای مجازی کمک خواهد نمود.
- پروژه انتقال آب به کویت، نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی داشت، این مصوبه هرگز به تصویب نرسیده است!
- بر طبق توافق طرفین، فرایند شیرین سازی آب در ایران انجام میگرفت. چگونه میتوان چنین تجهیزات با عظمتی را در طول سالیان طولانی مشاهده نکرد!
- در طول سالهای پس از توافق ایران و کویت، هرگز به میزان درآمد حاصل از این پروژه که حداقل مبلغ 75 میلیون دلار برآورد میشد، اشاره نگردیده است!
- وب سایت شرکتهایی که برای انجام این پروژه انتخاب گردیده بودند، از این پروژه نامی نبردهاند!
- چگونه میتوان پروژه انتقال آب با حضور کنسرسیومی بین المللی را در مسیری طولانی انجام داد، به صورتیکه هیچکس قادر به کشف آن تاکنون نباشد!
- قطر لولههای محاسبه شده برای پروژه انتقال آب از ایران به کویت در خاک کشورمان، 270 سانتیمتر بودهاند، در تصاویر منتشر شده در اینترنت به روشنی لولههایی با قطر کمتری مشاهده میشوند.
- نه تنها کویتیها، بلکه هیچ وب سایت معتبر خارجی نیز این خبر را تایید نکرده است.
دلیل صادرات آب ایران به عراق چیست
سوال بالا یک پاسخ ساده دارد، منافع مادی… البته، یک جواب نسبتا بلند نیز در ادامه باید ذکر شود. صادرات آب از ایران به عراق به دو صورت انجام میپذیرد. صادرات، آب معدنی بسته بندی شده و صادرات آب مجازی در قالب محصولات کشاورزی، نظیر هندوانه و… در واقع، صادرات آب به عراق از طریق لولههایی که روزانه میلیونها لیتر آب صادر میکنند، از پایه بی اساس است.
عراق، ازبکستان و افغانستان از جمله خریداران عمده آب معدنیهای ایران هستند. تولید آب معدنی از سالها پیش در ایران آغاز شد، هرچند فروش این محصول تا 10 سال گذشته چندان ساده نبود. به هر حال، پر کردن و بسته بندی آب چشمههای مختلف، علاوه بر ایجاد شغل، از هدر رفت آنها جلوگیری کرده و سود آوری اقتصادی دارد. در سال 95، ایران توانست یک میلیون و هفتصد هزار دلار آب معدنی به کشورهای همسایه صادر نماید.
هرچند این رقم بسیار ناچیزی محسوب میشود، اما با توجه به مشکلات حمل و نقل، لوکس بودن کالا و… نیازمند بازاریابی هوشمندانهای بوده است. بدیهی است، صادرات آب معدنی به صورت بسته بندی به کشورهای همسایه، نه تنها باعث بروز بحران آب در کشور نمیشود، بلکه باعث رونق اقتصادی در مناطقی از کشور نیز شده است.
از سوی دیگر اما، صادرات آب مجازی مشکلی جدی است که کشور با آن روبرو است. آب مجازی، عبارت از میزان آبی است که در مراحل تولید یک محصول استفاده میشود. به عنوان مثال، برای تولید هر کیلوگرم هندوانه در مراحل مختلف، بیش از 250 لیتر آب مصرف میشود!
هرگاه، محصول نهایی صادر شود، اصطلاحا صادرات آب مجازی صورت گرفته است. یک مقام مسئول در بخش مطالعات راهبردی کشاورزی کشور در سال 92 اظهار داشت، سالانه بیش از 4 میلیارد متر مکعب آب به صورت صادرات آب مجازی از ایران خارج میشود.
این نکته در جایی حائز اهمیت است که شایعه انتقال آب از ایران به کویت سالانه به سیصد میلیون متر مکعب محدود میشد. در شایعه انتقال آب از ایران به عراق نیز ذهن شایعه سازان به رقم ششصد میلیون متر مکعب در سال قناعت نمود. اما در نقطه مقابل، ایران سالانه 37 میلیارد متر مکعب واردات آب مجازی دارد. به طور کلی، هر گونه صادرات کالا بدون صادرات آب مجازی ممکن نیست. مشکل اساسی بر سر قیمت تمام شده این نوع صادرات و انتخاب بهینه محصولات تولید شده برای کاهش میزان آب مصرفی آنهاست.
بیشتر بخوانید: تغییر اقلیم چیست ؛ تغییرات آب و هوایی و تاثیر عجیب آن بر زندگی انسان
ایران به دلیل اینکه جزو کشورهای خشک محسوب میشود، به طور کل کشاورزی در آن با مشکلات بسیار زیادی همراه است. با این حال، تولید محصولاتی چون گندم به دلیل اهمیت استراتژیک، علیرغم مصرف آب فوق العاده بالا در آنها همچنان ترویج میشود. –با توجه به مساله امنیت غذایی، کشت گندم و برنج در کشور به لحاظ عقلانی قابل توجیه است.- فارغ از میزان بازده پایین به علت کشاورزی سنتی در ایران، صادرات محصولات کشاورزی از ایران به علت یارانههای غیر مستقیم دولت به کشاورزان، توجیه اقتصادی دارد.
اما در این میان، صادرات برخی محصولات همانند هندوانه، بیشتر به چشم میآید. چراکه صادرات هندوانه تنها به یُمن قیمت بسیار پایین آب در کشور توجیه اقتصادی پیدا کرده است. در سالهای گذشته، طبق آمار رسمی برای هر یک کیلوگرم هندوانه حدود 500 لیتر آب مصرف میگردید که این رقم در سالهای اخیر به حدود 250 لیتر -286 لیتر به طور میانگین- به ازای هر کیلوگرم رسیده است.
استان خوزستان در سال 94 به تنهایی، 489 هزار تن هندوانه برداشت نمود. نکته جالبتر اینکه، در این سال هندوانه تولید شده، حتی به لحاظ اقتصادی دارای توجیه برداشت محصول نبود!
برای این میزان هندوانه، حدود 250 میلیون متر مکعب آب مصرف گردیده بود. در سال 96، تنها صادرات هندوانه ایران به عراق، بیش از 230 هزار تن برآورد شده است. بر طبق محاسبات خبرنگار روزنامه ایران، میزان صادرات آب مجازی ایران از طریق هندوانه، برای پر کردن آب پشت سد کرج کفایت میکند. –با مطالعه هرچه بیشتر این ارقام، نگارنده آرزو میکرد که شایعه صادرات آب به عراق حقیقت میداشت!-
در رابطه با عدم صحت انتقال آب شیرین ایران به عراق در دنیای مجازی اطلاعات بسیاری موجود است که کافیست تنها با یک جستجوی ساده به آنها دسترسی پیدا کنید. از این رو، در این قسمت به مشکلاتی که گریبانگیر عراق در بخش تامین آب شده است میپردازیم و نقش ایران در به وجود آمدن این بحران با استفاده از اظهار نظر مقامات عراقی و رسانههای خارجی گوشزد خواهیم نمود.
در روزهای اخیر، سخنگوی رسمی وزارت خارجه عراق نسبت به قطع آب عراق توسط ایران اعتراض نمود! هرچند محتوای این خبر احتمالا برای شما نیز تکان دهنده خواهد بود. بر طبق این گزارش، ایران با قطع نهرهایی که به عراق میریزند، در تامین آب شرب مناطق مختلفی در عراق ایجاد اشکال نموده است. علاوه بر این، با تغییر مسیر آبهای شور به اروند رود، باعث افزایش شوری آب این رودخانه شده است.
در گذشته نیز، عراق به ایجاد سد توسط ایران و ترکیه در مسیر آبهای ورودی به عراق اعتراض نموده بود. به گفته مقامات عراقی، ایران با ایجاد سدهایی نظیر داریان، در انتقال آب به عراق بر خلاف معاهدات بین المللی عمل نموده است. علاوه بر این، با ایجاد تونلی چند کیلومتری، مسیر انتقال آب به عراق را تغییر داده است!
به بیان دیگر، ایران با ایجاد سد در مسیر رودهایی که به عراق میریزند باعث تشدید خشک سالی در عراق شده است. افزون بر ایجاد سد، با ایجاد تونلهای انتقال آب، میزان ورودی آب به عراق را به این ترتیب کاهش داده است.
بیشتر بخوانید: توافق آب و هوایی پاریس ؛ با بزرگترین پیمان تغییر اقلیم جهان بیشتر آشنا شوید
هرچند، این تنها ایران نیست که به خشک سالی در عراق دامن میزند. به گزارش وب سایتهای انگلیسی عرب نیوز و روداو، ترکیه با ایجاد مجموعهای از سدها در مسیر دجله و فرات باعث بحران جدی آب و ریزگرد در عراق شده است. سد آتاتورک باعث خشک شدن بخش عمدهای از تالاب هورالعظیم شد که این امر به نوبه خود باعث بروز فاجعه ریزگردها در ایران نیز شده است.
علاوه بر این ترکیه با ایجاد سد ایلیسو میتواند علاوه بر بروز فاجعه زیست محیطی در بخش تامین آب کشورهای ایران و عراق، ریزگردها را به دردسر 25 استان غربی و مرکزی کشور تبدیل کند.
احتمالا در صورتیکه رسانهها به درستی به انعکاس اخبار میپرداختند، مردم به جای اعتراض به دولت ایران یا دامن زدن به شایعات انتقال آب به کویت و عراق، به سراغ منشا اصلی مشکلات آب و ریزگردها در منطقه میرفتند.
ماجرای انتقال آب از سرشاخههای کارون به رفسنجان چیست
یکی دیگر از شایعاتی که هر چند وقت یکبار جان دوبارهای میگیرد، طرح انتقال آب کارون به رفسنجان است. پسته به عنوان محصول اصلی در بخش صادرات کشاورزی ایران، علاوه بر توجیه اقتصادی به لحاظ مصرف آب هم، بر صادرات محصولاتی نظیر هندوانه ارجحیت دارد. هرچند، به علت استفاده بیرویه از منابع آب زیر زمینی، بزرگترین شهر تولید کننده پسته در جهان با مشکلات جدی رو به رو است.
علت مخالفت با طرح انتقال آب کارون به رفسنجان، احتمالا ریشه در افسانههایی دارد که پرداختن به آنها در حوصله این مقاله نمیگنجد؛ هرچند به طور خلاصه میتوان توضیح داد، تولید و صادرات پسته در انحصار هیچ خانوادهای نیست! به صورت منطقی کنترل بزرگترین جنگل مصنوعی کشور –که در معرض نابودی است…- جز توسط بخش خصوصی –به معنای واقعی کلمه- قابل انجام نیست، با نابودی پسته، نیمی از ارزآوری بخش کشاورزی از بین خواهد رفت.
هرچند از سال 73 که برای اولین بار، طرح انتقال آب از کارون به رفسنجان بر سر زبانها افتاد، تاکنون بارها و بارها برای جمع آوری پول برای انجام این طرح توسط بخش خصوصی و مردمی اقدام شده، این طرح هرگز اجرایی نشده است.
به نظر شما، راهکارهای دولت برای حل معضل آبی کشور چیست و نقش بخش خصوصی در هدر رفت آب را چقدر میدانید؟ آیا با انجام پروژههای سد سازی عظیم در ایران و جلوگیری از خروج آب از کشور موافقید؟ آیا پروژه انتقال آب دریا از خلیج فارس یا دریای مازندران به کویر مرکزی یا کویر سمنان را عملی میدانید؟ آیا با انتقال آب بین حوزههای آبی کشور موافقید؟ نظر خود را با تکراتو در میان بگذارید.
.
با عرض معذرت، به نظر میرسه نویسنده مقرضانه و تحت تاثیر سخنان سطحی برخی کارشناسان معلوم الحال این مطلب رو نوشته…
این مطالب و مانند آنها توسط جاسوسان پر نفوذ مطرح شد و همچنین اصرار جاسوسان دستگیر شده (قبل از دستگیری و هنگام فعالیت خود) کاملا مشهود بود.
امروزه ضررهای سدسازی و مهمتر از آن مضرات انتقال آب بر هیچ کس عاقل و بی تعصبی پوشیده نیست و تنها دستاورد انتقال آب خشک شدن کل رود خانه در آینده و محروم شدن شهرهایی که آب به آنها انتقال میشود و همچنین شهرهایی که آب از آنها منتقل میشود خواهد شد
در ضمن آب رودهای خوزستان به نه فقط کرمان، بلکه به یزد و قم و اصفهان و … منتقل میشود
سلام دانیال جان، نظرتون رو لایک کردم، چون دلسوزانه انتقادت رو مطرح کردی و کلی وقت گذاشتی واسه نوشتنش، ممنونم.
واسه نوشتن این مطلب، بیش از 20 رفرنس مورد رجوع قرار گرفته، با توجه به وجود شایعات فراوان و درگیری های پیش اومده تو خوزستان که قسمت عمده اش، به دلیل همین شایعات بود، از رفرنسهایی استفاده شد، که حتی مورد وثوق اپوزیسیون باشن و در نهایت، قصدمون رد کردن این شایعات بود.
در رابطه با انتقال آب، اون قسمتی رو که توضیح دادم، کاش به کویت و قطر آب رو انتقال داده بودیم حداقل… دلیلش این بود که، الان کویت رو، ما از نظر آبی تحت کنترل داشتیم… 2.5 میلیون نفر حداقل از جمعیت کویت، تحت تاثیر آبی بودن که ایران می تونست جلوش رو بگیره… اما الان، جمعیت کویت رو وابسته به هندونه امون کردیم؟ البته، این رو در جایی مطرح کردم، که قبلش در رابطه با هدر رفت آب توضیح داده بودم… یعنی اگه قراره آبمون رو هدر بدیم، کاش یه منفعت ملی حداقل داشته باشیم. درست میگین، اما آبی به رفسنجان واسه پسته کاری! نمیاد… قسمت عمده آب، رو اصفهان میبره… اونم به دلایل مختلف، که البته باز از سر شاخه های کارون و… که باید سرچ کنین از کدوم استان کشور خارج میشه و به کجا میره… خلاصه که دانیال جان، گفتنی زیاده… شاید تو قسمت های دیگه این مسائل رو به صورت باز تر عنوان کنیم… یه نکته دیگه رو هم بهتون توصیه می کنم حتما دنبال کنین… ببین، لزوما کسی که به اتهام جاسوسی تحت پیگرد قرار گرفته، تمام حرفهاش رو نمیشه غلط دونست حتی در راستای پروژه نفوذ که تعریف شده… از این جهت، مثلا سخنرانی کاوه مدنی در رابطه با خرافات آب و سخنرانی رائفی پور رو درباره بحران آب گوش کنین، ببینین چند درصد حرفهایی که زده شده، کاملا با هم مطابقت دارن. اگه بازم سوالی داشتین، در خدمتم.