سال 1391 محمود احمدی نژاد از ماکت جنگنده پنهانکار ایران پرده برداشت. گفته می‌شود که جنگنده قاهر F313 تجهیزات پیشرفته‌ای داشته و کاملا رادارگریز است.
این مطلبی است که وب‌سایت نشنال اینترست منتشر کرده و به نقد هواپیمای رادارگریز ایران پرداخته است. اگرچه به نظر می‌رسد که سعی شده تا نقدی دقیق بر اساس شواهد صورت بگیرد، اما شاید توجه مسولان برای رسانه‌ای کردن چنین خبرهای مهمی باید با برنامه مشخصی انجام شود تا خروجی کار به طور علمی قابل دفاع بوده و نتایج آن نیز به اطلاع عموم برسد. اما نشنال اینترست درباره جنگنده پنهانکار ایران چه می‌گوید.
آیا جنگنده پنهانکار ایران واقعا پرواز می‌کند؟
مطمئنا ایران دلایل خوبی برای داشتن یک جنگنده پنهانکار دارد. این کشور، از یکسو با تهدید حملات اسرائیل یا آمریکا که قوی‌ترین نیروهای هوایی جهان را در اختیار دارند، مواجه بوده و از سوی دیگر برای تسلط منطقه‌ای، در رقابت با چندین کشور عربی است که عمدتا به جنگنده‌های پیشرفته‌ی نسل چهارم و چهار و نیم، مانند اف-۱۵، اف-۱۶ یوروفایتر تایفون و داسو رافال مجهز شده‌اند.
بیشتر بخوانید: قدرتمندترین کشورهای جهان از نظر تجهیزات نظامی ؛ با پیشرفته ترین ارتش های دنیا آشنا شوید
تحلیلگر نظامی “نشنال اینترست”، نگاهی به برنامه توسعه جنگنده قاهر اف- ۳۱۳ انداخته است. سال 1391 بود که رئیس جمهور وقت ایران، محمود احمدی‌نژاد از ماکت قاهر اف-۳۱۳ رونمایی کرد. بر اساس اظهارات مقامات وزارت دفاع کشورمان، جنگنده قاهر علاوه بر برخورداری از تجهیزات پیشرفته و سطح مقطع راداری بسیار کم، قدرت تهاجمی بالایی نیز دارد.
اما با وجود برخی اظهارات و حتی انتشار فیلم‌هایی از آزمایش این جنگنده پنهانکار هنوز شبهات زیادی در مورد وضعیت ساخت و کارایی آن وجود دارد. حتی در بسیاری موارد، امکان تحلیل دقیق مشخصات قاهر اف- ۳۱۳ برای تحلیل‌گران نظامی وجود نداشته و به همین جهت برخی از ویژگی‌های این جنگنده پنهانکار بومی قابل حدس نیست. حتی بسیاری نسبت به قابل پرواز بودن اف-۳۱۳، تردید داشته‌اند.
در ادامه با تحلیل نشنال اینترست از جنگنده قاهر اف- ۳۱۳ با تکراتو همراه باشید.
صنعت هوایی ایران با وجود تحریم‌های شدید، در طی ۴۰ سال اخیر دستاوردهایی داشته است. ایران توانسته جنگنده‌های پیشرفته فانتوم اف 14 و تامکت اف 14 را به مدت چندین دهه، از جمله در خلال ۸ سال جنگ شدید هوایی با عراق و به‌رغم ممنوعیت ورود قطعات یدکی از آمریکا در شرایط عملیاتی نگه دارد.
ایران از قطعات قدیمی هواپیماهای جنگنده اف-۴ برای ساخت جنگنده‌های صاعقه، مهندسی معکوسی موتورهای توربوجت جی-۸۵ و انواع هواپیماهای بدون‌سرنشین قابل قبول استفاده کرده است.
از همین نویسنده بخوانید: خلبانی که جنگنده سری شوروی را دزدید!
همه این دستاوردهای مهم، به‌مراتب کم اهمیت‌تر از توسعه یک جنگنده پنهانکار هستند. روسیه که صنعت نظامی قدرتمندی دارد، برنامه خود برای توسعه جنگنده پنهانکار سوخو-۵۷ را به دلیل هزینه‌ها و چالش‌های فنی بسیار زیاد متوقف کرده است. کشورهای ثروتمندی مانند فرانسه، آلمان، هند، ژاپن و انگلستان تنها در مراحل اولیه توسعه جنگنده‌های رادارگریز خود قرار دارند.
اما تهران اینطور نشان داد که در سکوت خبری، جت جنگنده پنهانکار خود را ساخته است. ۱۴ بهمن ۱۳۹۱، در بخشی از مراسم دهه فجر بود که از ماکت این جت جنگنده در حضور احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت ایران رونمایی شد.
جنگنده قاهر اف- ۳۱۳، یک جنگنده تک‌سرنشین و پنهانکار است که ادعا شده، بسیار چابک و به شدت مانورپذیر است. این جنگنده ویژگی‌های برجسته طراحی جنگنده‌های اف-۵ همچون شکل ظاهری خروجی دو موتور را حفظ کرده، اما دارای لبه‌ها و زاویه‌های شبیه به اف-۲۲، بال‌های متحرک به مانند میگ-۱۷ (سری جنگنده‌هایی که در دهه 1950 توسط شوروی ساخته شدند) است. نوک بال‌ها و کاناردهای بزرگ (کانارد به بالچه‌های کوچکی گفته می‌شود که جلوتر از بال اصلی هواپیما و در دو طرف دماغه نصب می‌شوند) خفاشی شکلِ قاهر اف- ۳۱۳، به مدل مفهومی هواپیمای آزمایشی “بوئینگ بردآو پری” شبیه هستند.
با این حال، همانطور که دیوید چنیکوتی در وب‌سایت The Aviationist اشاره کرد، به نظر نمی‌رسد که این جنگنده بتواند واقعا پرواز کند. چنیکوتی در یادداشت خود اشاره کرد که کابین خلبان بسیار ساده و کوچک است، مگر اینکه خلبان کوتوله باشد که بتواند درون آن جا شود. خلبان باید زانوهای خود را جمع کند تا بتواند در کابین بنشیند. به همین ترتیب، دماغه جنگنده هم خیلی کوچکتر از چیزیست که مناسب جا دادن رادار باشد.
تجهیزات کابین خلبان بسیار ساده و ابتدایی هستند. در یکی از تصاویر پانل خلبان، تجهیزات نسبتا ساده‌ای را نشان می‌دهد که احتمالا از یک هواپیمای سبک غیرنظامی گرفته شده است. بنابر یکی از اظهار نظرها، جنگنده قاهر، دارای سرعت بیشینه 260 گره هوایی یا ۴۵۱ کیلومتر در ساعت است که کمی بیش از نصف سرعت یک هواپیمای مافوق صوت غیرنظامی است.
ورودی‌های هوا کوچک بوده و اگزوز خروجی برای موتور وجود ندارد. چنانچه جنگنده از پس‌سوز موتور استفاده کند، تمامی بدنه جت ذوب می‌شود. علاوه بر این، قابلیت حمل تسلیحات جنگنده هم کم است. جت‌های پنهانکار معمولا سلاح‌های خود را در جایگاه حمل سلاح داخلی حمل می‌کنند تا سطح مقطع رادار را کم نگه دارند، اما چنین جایگاه‌های داخلی یا حتی خارجی در این جنگنده دیده نمی‌شود.
ایران ادعا می‌کند که جنگنده قاهر می‌تواند دو بمب 2 هزار پوندی و شش موشک هوا به هوا را حمل کند، اما این هواپیمای کوچک، فضای لازم برای حمل این مقدار سلاح را ندارد.
بیشتر بخوانید: بهترین ماشین های جنگی جهان و ایران
از آنجایی که رد هیچ پرچ و پیچی دیده نمی‌شود، به‌نظر می‌رسد که جنگنده قاهر از پلاستیک براق ساخته شده است. سایبان جنگنده هم ظاهرا از جنس پلکسی گلاس (نوعی پلاستیک که ظاهری بسیار شفاف شبیه به شیشه دارد) است. رسانه‌های دولتی ایران، ویدیویی را منتشر کردند که ظاهرا جنگنده قاهره اف-۳۱۳ را در حال پرواز نشان می‌دهد، اما کافی است که نگاهی به این فیلم‌ها بیندازید تا متوجه شوید جنگنده‌ای که در تصاویر می‌بینید، چیزی به غیر از ماکت اصلی است. رسانه‌های ایرانی اعلام کردند که این تصاویر در واقع مربوط به دو ماکت کوچکتر بوده که برای تست بدون‌سرنشین در نظر گرفته شده‌اند.
همچنین در یکی از عکس‌ها، جنگنده قاهر اف-313 را در حال پرواز بر فراز کوه‌هایی سفیدپوش می‌بینیم که ظاهرا با جادوی فتوشاپ طراحی شده است. اساسا قاهر اف-313 ماکت پلاستیکی بسیار غافلگیرکننده‌ای بود که برای اهداف تبلیغاتی طراحی شده بود و رسانه‌های بین‌المللی نیز به آن اشاره کردند.
جت رادارگریز ایران چند سالی ناپدید شد و فروردین ۱۳۹۶ به شکل متقاعدکننده‌تری به‌نمایش درآمد. در این زمان، رسانه‌های ایران تایید کردند که این جنگنده تابه‌حال آزمایش‌های پروازی را انجام نداده است.
قاهر اف-۳۱۳، ماکت پلاستیکی بود که برای اهداف تبلیغاتی طراحی شده بود
جت جدیدی که به نمایش درآمد، این‌بار از کابین خلبانی برخوردار بود که می‌توانست یک خلبان را در خود جای دهد، دو موتور توربوجت با اگزوز خروجی و یک سنسور مادون قرمز هم زیر دماغه قرار داشتند که می‌توانستند کار کنند، اما به احتمال زیاد، با بخش رادار تداخل داشتند و سطح مقطع رادار جنگنده را افزایش می‌دادند.
اعتقاد بر این است که موتورهای توربوجت جی-۸۵ همان موتورهای آمریکایی هستند که در دهه 1950 ساخته شد و ایران با موفقیت توانسته این موتورها را مهندسی معکوس کند. طول قاهر F313 کمتر از ۱۶ متر و فاصله دو نوک بال آن کمتر از ۱۱ متر است.
با این حال، هنوز به‌نظر می‌رسد که این هواپیمای غیرمتعارف دارای آئرودینامیک غیرقابل قبول و نقص راداری است. علاوه بر این، تحلیلگر نظامی گالین رایت مدعی است که یک مکانیک ایرانی، فشار تایر قاهر اف-۳۱۳ را 50 پوند بر اینچ مربع اندازه‌گیری کرده است. برای مقایسه، فشار تایرهای سبک وزن اف-۱۶ تا 300 پوند بر اینچ مربع افزایش می‌یابند. این نشان می‌دهد که حتی مدل واقعی جنگنده قاهر بسیار سبک‌تر از این است که یک جنگنده واقعی و کارآمد باشد!
در همین خصوص بخوانید: بهترین جت‌های جنگنده جهان، با قاتلان آسمان بیشتر آشنا شوید
به همین دلیل، تصور بر این است که حتی کارایی رادار ماکتِ قاهر نیز مشکوک باشد، چرا که ایران احتمالا دسترسی به مواد لازم و مهندسی دقیق رادار را نداشته است. خبرگزاری فارس هم جنگنده قاهر اف-۳۱۳ جدید را یک “هواپیمای لجستیک” (هرچند به وضوح مشخص است که قاهر یک هواپیمای ترابری نیست) و یک “جنگنده سبک جنگی برای اهداف نظامی و آموزشی” توصیف کرد.
در واقع، این بدان معناست که اگر ایران زمانی یک مدل جنگنده قاهر قابل پرواز نیز بسازد، باز هم ممکن است برای خدمت در خط مقدم و نبردهای هوایی از آن استفاده نکند. شاید بتواند از این جنگنده به عنوان یک نمونه اولیه یا وسیله‌ای برای تست یک هواپیمای نیمه پنهان بهره ببرد.
مسئولان ایرانی، از جمله معاون وزیر دفاع همچنین این ادعا را مطرح کردند که ممکن است قاهر اف-۳۱۳ برای هدف قرار دادن هلیکوپترهای دشمن مورد استفاده قرار گیرد. ظاهرا تهدید ناشی از قایق‌های موتوری ایرانی (که از موشک‌های ضد کشتی برخوردارند) آنچنان است که نیروی دریایی ایالات متحده مجبور شده، به هلیکوپترهای خود متکی شود. با این حال، این جنگنده هم به‌راحتی می‌تواند توسط جنگنده‌ها (مادامی که از موشک‌های زمین به هوا پنهان شود) مورد هدف قرار بگیرد.
در نهایت، ممکن است که ایران، یک هواپیمای جت واقعی قابل پرواز شبیه به مدل‌هایی که به عنوان مدل واقعی جا زده بسازد، اما حتی چنین هواپیمایی نیز صرفا یک مدل نمایشی و بستری برای آزمایش خواهد بود. ایرانی‌ها می‌توانند با آمریکا، چین و روسیه مشورت کنند تا معنی یک “برنامه جنگنده پنهانکار واقعی” را درک کنند.
بیشتر بخوانید: جنگنده‌های نسل ششم روسیه با رادار فوتونی ؛ قاتلی مخفی با دید سه بعدی
به نظر نمی‌رسد که تلاش ایران واقعی باشد. همچنین باید خاطر نشان کرد که ایران در سال ۱۳۸۱ از یک جنگنده مافوق صوت قانع‌کننده‌تر به نام “شفق”رونمایی کرد که بعدها (در سال ۱۳۹۳) مشخص شد که این ماکت هم از مقوا ساخته شده بود.
اخبار گوناگون را از تکراتو بخوانید.
.
منبع: nationalinterest
