معضلات مهم ناشران در سوگ کتابخوانی [مصاحبه اختصاصی تکراتو با داوود سوران]

اخیرا معضلات مهم ناشران و مشکلات دیگر باعث شده است که هر روز بیشتر شاهد بسته شدن کتابفروشی‌ها و البته عدم فعالیت ناشران باشیم.

با توجه به اهمیت کتاب و کتابخوانی و مشکلاتی که هر روز بیشتر گریبان گیر ناشران می‌شود، تصمیم گرفتیم در باب معضلات مهم ناشران ، با مدیریت محترم انتشارات آثار برتر، آقای داوود سوران، گفت‌وگویی داشته باشیم. داوود سوران هم خود شاعر است و هم ناشر؛ و به خوبی به مشکلات هر دو دسته آگاه است. در این مصاحبه به گفتگو در باب مشکلات نشر و چاپ کتاب می‌پردازیم.

معضلات مهم ناشران : حال کتاب به هیچ‌وجه خوب نیست!

داوود سوران در رابطه با بازاریابی برای فروش کتاب، مشکلاتی را در مراحل مختلف نشر یک کتاب مطرح کرد: اگر بخواهیم واقع‌بینانه به مسائل کتاب و کتابخوانی بپردازیم باید بگویم که حالِ کتاب به هیچ وجه خوب نیست. یک حلقه‌ی کاغذی که از مولف و ناشر آغاز می‌شود تا اتحادیه و کتابفروشی و مخاطب ادامه پیدا می‌کند. اما اینکه کدام زنجیر یا زنجیرها در این حلقه کارشان را به خوبی انجام نمی‌دهند تا یک جای کار بلنگد؟

وی در ادامه صحبت‌های خود به گروه‌هایی که در این چرخه نقش دارند، اشاره کرد و گفت:

مولف؟ که باید در اثرگذاری محتوای کتاب خود تا حد امکان بکوشد؟ اما آیا این اتفاق می‌افتد؟
ناشر؟ که باید کتاب‌های سره از ناسره را تشخیص دهد و برای چاپ اثر اقدام کند. اما آیا این کار صورت می‌گیرد؟

کتابفروشی؟ که باید از بین چند هزار ناشر، کتاب‌هایی در ژانرهای مختلف را در قفسه‌ی کتابفروشی شصت متری خود داشته باشد. اما آیا این اتفاق صورت می‌گیرد؟

مخاطب؟ که قدرت تشخیص کتاب خوب را داشته باشد و بتواند با حمایت خود از نویسنده و مترجم قابل قبول، در ارائه‌ی اثر بهتر و دیگری یاری‌گر باشد؟

دولت؟ که با حمایت از ناشران و ثابت نگه داشتن قیمت کاغذ، سهم عظیم و مهمی می‌تواند در رونق بازار کتاب داشته باشد که خب متأسفانه باید اقرار کنیم که طبق شواهد، این کار به خوبی صورت نمی‌گیرد.
وزارت ارشاد؟ که به نظر می‌رسد در ممیزی‌ها کمی سخت‌گیرانه‌تر برخورد می‌کند که به اثرهای ضعیف مجوز چاپ داده نشود.
اما همه‌ی این اتفاقات که ذکر شد چقدر در حال انجام شدن است؟ باید بگویم، متأسفانه همه‌ی ما در برابر وظیفه‌ای که داریم ضعیف عمل می‌کنیم.

قیمت کتاب سنگ بزرگی بر سر راه ناشران

مدیریت انتشارات برتر در ادامه‌ی گفتگو به یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که برای ناشران وجود دارد اشاره کرد و توضیح داد: شاید از معضلات مهم ناشران در این روزهای بازار کتاب، قیمت کتاب‌ها باشد. ناشر به هیچ وجه دوست ندارد قیمت کتاب با بالاترین مبلغ عرضه شود. اما وقتی حمایت درخوری از جانب ارگان‌های ذی‌ربط در خصوص اثبات قیمت کاغذ یا عرضه‌ی کاغذهای دولتی صورت نمی‌گیرد، ناشر هم مجبور می‌شود قیمت کتاب را علی‌رغم میل باطنی بیشتر کند. در نتیجه روز به روز از تعداد مخاطبان کتاب کاسته می‌شود. که «متاسفانه» تبعات سنگین این اتفاق در نسل‌های بعدی به وضوح مشخص خواهد شد.

اغراق در تعداد چاپ کتاب

امروزه شاهد تعداد چاپ‌های اغراق آمیزی هستیم که بر روی جلد کتاب‌ها دیده می‌شوند و به نظر می‌رسد این یک نوع بازارگرمی برای فروش بیشتر کتاب‌ها باشد. صحبت‌های داوود سوران را در این مورد بخوانید:

در مورد چاپ‌های اغراق‌آمیزی که در بین برخی کتاب‌ها شاهد هستیم، باید عرض کنم ما واقعا خوشحال می‌شویم وقتی می‌بینیم یک کتاب آنقدر پتانسیل داشته که بتواند حداقل آمار کتابخوانی را کمی تکان بدهد اما آیا واقعاً به عنوان مثال یک کتابی به چاپ شصتم رسیده، در حقیقتِ ماجرا واقعا شصت هزار نسخه از این کتاب عرضه شده و به فروش رسیده؟

مدیریت انتشارات آثار برتر این چنین ادامه داد: از آنجایی که شاید برخورد و کنترل صحیحی در این مورد وجود ندارد، نمی‌شود به طور قطع گفت که همه‌ی کتاب‌هایی که به چاپ‌های بالاتر رسیدند لزوماً و حتماً محتوای درخوری داشته‌اند، به جز تعدادی از این کتب که به نظر می‌رسد علل مختلفی وجود دارد.
طی این چند سال اخیر متاسفانه شاهد پررنگ شدن کتاب‌هایی بودیم که محتوای آن‌ها در نازل‌ترین محدوده‌ی ممکن قرار داشتند. اما باتوجه به تبلیغات ناشر خاص و کتابفروشی‌های خاص، شاهد بودیم که این کتب ضعیف به چاپ‌های بسیاری رسیده‌اند. بخشی از این آسیب به عدم آگاهی مخاطب و عدم درک صحیح از کتاب برمی‌گردد. بدون شک اگر مخاطب حرفه‌ای کتاب، قدرت تشخیص اثر خوب و بد را داشته باشد، بسیاری از این معضلات حل خواهد شد.

 جلوگیری از مرگ کتاب، مطالبه‌ی اصلی ناشر

از داوود سوران پرسیدیم که به عنوان یک ناشر چه موانعی را بر سر خرید و فروش کتاب می‌بیند؟ و حالا پاسخ ایشان را بخوانیم:

یکی از معضلات اساسی در این حوزه، _ البته بعد از گرانی سرسام‌آور و کمرشکن کاغذ_ بحث قاچاق کتاب و عدم توجه به قانون کپی‌رایت رایت است. در برخی شهرها شاهد عرضه‌ی کتاب با قیمت پنجاه درصد هستیم. باید بگویم متأسفانه هیچ نظارتی بر نحوه‌ی چاپ و حتی نوع ترجمه و کیفیت چاپ وجود ندارد و برپایی این نمایشگاه‌های 50 درصدی که بسیاری از آن‌ها دائمی هم هستند، ضربه‌ی مهلکی بر پیکر نیمه‌جان بازار کتاب می‌زند.

 

مدیریت انتشارات آثار برتر صحبت‌های خود را اینگونه ادامه داد: ما اگر نگاهی به آمار تعداد ناشران و در مقابل آن‌‌ها به تعداد کتابفروشی‌های فعال کشور بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که هیچ توازنی در این زمینه وجود ندارد. وجود حدود دوازده هزار ناشر در مقابل تنها سه هزار و چند کتابفروشی. متاسفانه چندین و چند مورد از این کتابفروشی‌ها در چند سال اخیر به تعطیلی کشیده شد و هیچ چیز اندوهناک‌تر از این نیست که شاهد تعطیلی یک کتابفروشی با پنجاه سابقه باشیم.

سوران در پایان گفتگو از مرگ آگاهی گفت: حرف آخر اینکه اگر نگاه کارشناسانه و مهم‌تر از آن، دلسوزانه‌ای از مقامات ذی‌ربط به حوزه‌ی کتاب و کتابخوانی نباشد، متاسفانه باید بگویم که این صنعت و این هنر روز به روز به روزهای پایانی خودش نزدیک خواهد شد.
کما اینکه این زنگ خطر مخصوصا بعد از شیوع کرونا با صدای بلند و واضح به گوش رسیده و اگر گوش شنوایی وجود نداشته باشد و اقدام عاجلی صورت نگیرد باید شاهد مرگ کاغذ و کتاب و در نهایت شاهد مرگِ آگاهی و شناخت باشیم.

تکراتو امیدوار است که با بازتاب سخنان و معضلات مهم ناشران ، گره‌ای هرچند کوچک از کار این صنعت بسیار تاثیرگذار باز کند. اگر چه امروزه با وجود تورم و مشکلات اقتصادی، دیگر کتابخوانی جزو سنتی است که انگار به فراموشی سپرده شده است، اما باز هم امید در دل تمام کلمات زنده است.

بیشتر بخوانید:

• استیضاح وزیر ارتباطات چه تاثیری بر کسب و کار اینترنتی دارد؟ [مصاحبه اختصاصی تکراتو با عادل طالبی]
• وزیر ارتباطات از راه اندازی اینترنت کودکان در آینده نزدیک خبر داد
• ساترا مسئول نظارت بر VODها است؛ شورای عالی فضای مجازی تغییر موضع داد!
• 10 کتابی که قبل از 25 سالگی باید بخوانید

نظر شما در مورد مشکلات صنعت کتاب و معضلات مهم ناشران چیست؟ لطفا نظرات خود را در بخش کامنت با تکراتو و سایر کاربران در میان بگذارید.