اخترشناسان در سامانه‌ی ستاره‌ای نزدیک، سیاره‌ای شبیه به مشتری کشف کردند. این سیاره به دور یکی از ستاره‌ی دوگانه‌‌ی سامانه‌ی خود می‌چرخد.
اخترشناسان در سامانه‌ی ستاره‌ای نزدیک، سیاره‌ای شبیه به مشتری کشف کردند. این سیاره به دور یکی از ستاره‌ی دوگانه‌ای می‌چرخد که دانشمندان با ردیابی دقیق پالس‌های ناچیز و تقریبا نامحسوس آن، در نخستین قدم مدار یک کامل و سه بعدی یک جفت ستاره دوگانه و در وهله‌ی بعد آن توانستند مدار سیاره‌ای را که به دور یکی از آنها می چرخد مدل‌سازی کنند.
بیشتر بخوانید: کشف یک اَبَر زمین زیست‌پذیر که تنها 37 سال نوری با ما فاصله دارد [+عکس]
کشف سیاره‌ای شبیه به مشتری در فاصله‌ی ۲۰ سال نوری با ما!
به گفته اخترشناسان، این دستاورد می‌تواند افق‌های نو و ارزشمندی را درباره‌ی فرآیند شکل‌گیری سیارگان ارائه دهد. آورده‌ای که با استفاده از آرایه خط پایه بسیار بزرگ – رصدخانه ملی آمریکا VLBA انجام شده است: آرایه خط پایه‌های بسیار بزرگ سامانه‌ای متشکل از رادیوتلسکوپ‌هایی هستند که به صورت آرایه‌ای در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
تا لحظه‌ی انتشار این پژوهش، بیش از 5 هزار سیارهٔ فراخورشیدی کشف شده است، امّا تنها سه سیاره با فناوری اخترسنجی که برای این اکتشاف مورد استفاده قرار گرفته، کشف شده‌اند. در همین خصوص سالوادور کوریل، از دانشگاه مستقل ملی مکزیک گفت:
شاهکار ترسیم آنجاست‌که شاکله‌ی سه بعدی ستاره‌ی دوگانه، که شامل یک سیاره هم است، با روش‌های دیگر قابل دستیابی نیست
کوریل افزود:
از آن روی‌که اغلب ستارگان در سامانه‌های دو یا چندگانه قرار دارند، یافتن چنین چیزی به ما، در درک چگونگی تشکیل سیارات کمک بسیاری می‌کند.
ستارگان دو قلوی مکشوف «GJ 896AB» نامیده می‌شوند که فقط در حدود 20 سال نوری از زمین فاصله دارند، که این در معیار نجومی نشان از همسایگی آنها با ماست! ستارگانی از نوع کوتوله قرمز، که در کهکشان راه‌شیری رایج ترین نوع ستارگان هستند. برآوردها نشان می‌دهد که آن ستاره‌ای که قدری بزرگتر است و سیاره مشتری‌سانی به دور آن می چرخد، حدود 44 درصد از جرم خورشید ما را دارد، و آن یکی که جرم کوچکتری، حدود 17 درصد به جرم خورشید ما نزدیک است. تقریباً می‌توان گفت با فاصله نپتون تا خورشید از هم فاصله دارند و هر 229 سال یک بار به دور یکدیگر می‌چرخند.
بر خلاف انتظار علاقه‌مندان اخترشناسی، زمان زیادی برای فراهم‌آوری اطلاعات انجام شده است مثلاً، برای مطالعه GJ 896AB، دانشمندان داده‌های مشاهدات نوری این سامانه‌ی ستاره‌ای را که بین سال‌های 1941 و 2017 در دسترس بود، با داده‌های رصدهای VLBA مابین سال‌های 2006 و 2011 ادغام و سپس حوالی سال 2020 نیز با رصد جدیدی این مقایسه را جمع‌بندی کردند.
در نهایت، تفکیک‌پذیری رادیو‌تلسکوپ‌های قاره‌ای با اَبَر سامانه‌های فضایی واضح که توانایی فوق العاده‌ای برای دیدن جزئیات ریزبینانه دارند، اندازه‌گیری‌های بسیار دقیقی از موقعیت ستارگان ردگیری شده است. با تجزیه و تحلیل گسترده‌ای که دانشمندان به‌روی داده‌هایِ مداری ستارگان و همچنین حرکت مشترک آنها انجام داده‌اند، مجموعه دانش ارزشمندی برای‌مان فراهم شده است.
بیشتر بخوانید: اسرار پیدایش زمین با مطالعه‌ی شهاب سنگ مریخی کهن‌سال فاش شد!
چگونه توانستیم رد سیاره‌ای شبیه به مشتری را بزنیم؟
با ردیابی دقیق حرکت ستاره‌ی بزرگتر، که لرزشی ناچیز را نشان می داد، ردپای این سیاره آشکار شد؛ چرا که اثر گرانشی این سیاره‌ی مشتری‌سان باعث لرزش روی مدار گرانشی ستاره می‌شود. آن‌هم در مکانی به نام باریسنتر که این دو ستاره و سیاره حول آن می‌چرخند که به نوعی نشانگر گرانیگاه جرم آنها هم است. چنان‌که اگر به اندازه‌یِ کافی از ستاره دور افتاده باشد، حرکت مداری ستاره در نزدیکی آن نیز قابل تشخیص است.
القصه، بر اساس برآوردهای اخترشناسان، جرم این سیاره حدوداً دو برابر مشتری است و هر 284 روز یک بار به دور ستاره‌ی خود می‌چرخد؛ اگر بخواهیم قیاسی با منظومه‌ی خودمان داشته باشیم، مثلاً فاصله آن از ستاره‌اش، کمی کمتر از فاصله‌یِ زهره از خورشید خودمان است. اگر بخواهید بیشتر بدانید تقریباً مدار سیاره‌ای آن نیز 148 درجه نسبت به مدار دو ستاره سامانه دچار خمیدگی است. گیزلا اورتیز-لئون، از مؤسسه اخترشناسی رادیویی ماکس پلانک و دانشگاه ملی مکزیک گفت:
این بدان معناست که سیاره شبیه به مشتری ما در جهت مخالف ستاره‌ی دوم، به دور ستاره اصلی خود می‌چرخد.
او افزود:
برای نخستین‌بار است که چنین ساختار پویایی در سیاره‌ای مرتبط با یک سامانه‌ی دوگانه‌یِ فشرده که احتمالاً در همان دوره‌یِ قرص پیرا-سیاره‌ای شکل گرفته، مشاهده‌پذیر شده است.
اگر نمی‌دانید، قرص‌های پیرا-سیاره‌ای protoplanetary disk توده‌هایی از گرد و غبار و گاز هستند که اغلب دور ستارگان جوان می‌چرخند.
بیشتر بخوانید:
- آهنگ‌آرایی داده‌ها و تصاویر تلسکوپ جیمز وب به قطعات صوتی!
- مهندسی مواد و دی‌ان‌ای؛ انقلابی در صنعت الکترونیک در راه است؟
- پیوند فوتونی راه پژوهشگران برای اینترنت کوانتومی تمام سیلیکونی
- چرا باید قید ایجاد خودآگاهی مصنوعی را بزنیم؟
- ساخت باتری از پوست خرچنگ ؛ راه‌حل بحران جهانی باتری!
شما دربارهٔ سیاره‌ای شبیه به مشتری چه فکر می کنید؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با تکراتو در میان بگذارید.
منبع: Scitechdaily
