آموزش مسائل جنسی به کودکان ، شاید در کنار همه مسائل تربیتی دیگر، از جمله موضوعات مهمی باشد که هر پدر و مادری باید به آن توجه کنند.
طرفه آنکه کارکرد منفی این سنت‌ها در سالیان اخیر به وضوح و در سطح جامعه قابل مشاهده است. نه تنها سرکوب و لاپوشانی آموزش بچه دار شدن، بلوغ، مسائل زناشویی و جنسیت به فرزندان باعث دور ماندن کودکان از این موضوعات نمی‌شود، بلکه سیل بنیان‌کن تکنولوژی و ارتباطات نوین، به شدت قوی‌تر و شاید از راه‌هایی نادرست و به شیوه‌هایی غلط، فرزندان را در معرض مسائل جنسی و چالش‌های آن قرار می‌دهد. طرق نادرست آموزش این مسائل به کودکان میتواند یک عمر زندگی آنها را تحت الشعاع قرار دهد.
گرچه تا مدتها اصرار بر عدم آموزش مسائل جنسی به کودکان و توضیح مسائل زناشویی به کودکان از سنین پایین را در نهاد خانواده شاهد بوده‌ایم، این روزها و باز هم شاید به برکت علم روز و تکنولوژی نوین و فرآیند گردش اطلاعات، در نظر برخی از خانواده‌ها، به تدریج اهمیت پاسخ به سوالات جنسی کودکان، نحوه این آموزش و سن شروع آن بروز یافته است.
در همین راستا در این گفتار تکراتو سعی بر آن داریم تا شما را با برخی از مهمترین سوالاتی که برای والدین در ارتباط با نحوه آموزش مسائل جنسی به کودکان و همچنین پاسخ های علمی به سوالات جنسی کودکان اشنا کنیم. اگر شما هم با آموزش بلوغ به فرزندتان و یا آموزش جنسیت به آنها مشکل دارید، این نوشته را از دست ندهید.
آموزش مسائل جنسی به کودکان ؛ چگونه به سوالات کودکان پاسخ دهیم؟
یکی از پیش‌فرض‌های اساسی که در همین ابتدا باید پذیرفته شود مسئله‌ای است که شاید تجربه مشترکی نیز باشد. آن مسئله این است که هرگاه والدین به هر دلیلی اعم از عرفی، مذهبی یا اصلا به دلیل بی حوصلگی، در توجه به اهمیت آموزش مسائل جنسی از قبیل توضیح بچه دار شدن به کودکان و آموزش تولید مثل به فرزندمان کوتاهی کنند، پیامدهای خاصی به دنبال دارد. یکی از این پیامدها پرس و جو از دیگر همسالان برای رفع کنجکاوی پیش آمده است که شاید بتوان گفت به هیچ وجه راهکار مناسبی نیست.
فراموش نکنید که از همان اوان نونهالی، آگاهی‌های جنسی، علم به تفاوت جنسی (توضیح جنسیت به کودکان) و کشف اندام جنسی برای کودکان اتفاق می‌افتد. به زعم محققان این آگاهی از سنین پایین و از حدود 3 تا 5 سالگی رخ می‌دهد. در نتیجه باید هشیار باشید و مواظب که احیانا با بی توجهی و بی قیدی، باعث توسل فرزندان‌تان به منابع نادرست برای رفع کنجکاوی اش نشوید. پرسش اینجاست که چگونه بلوغ را به کودکان توضیح دهیم یا چگونه بچه دار شدن را به فرزندمان توضیح دهیم؟
اگر والدین نتوانند اطلاعات درستی درباره مسائل جنسی در اختیار کودک قرار دهند و یا هر عامل عرفی یا اعتقادی مانع صحبت کردن درباره این مسائل عادی زندگی انسان ها شود، آن ها از منابع غیرواقعی، تحریف شده و نادرست این اطلاعات را به دست می آورند.
بنابراین وقتی فرزندتان از شما سوال های جنسی می پرسد، در وهله اول باید بدانید چگونه به سوالات کودکان پاسخ دهیم. در ادامه نباید استرس بگیرید؛ با آرامش از او بخواهید تا اطلاعاتی که خودش دارد را در اختیار شما قرار دهد، یا از چگونگی کنجکاوی او بپرسید تا علت پدید آمدن سوال را بفهمید و در مورد میزان اطلاع او در باب آن مسئله آگاه شوید. بعد به او جواب واقعی متناسب دانسته ها و سن‌اش را بدهید.
روانشناسان معتقدند گرچه آموزش مسائل جنسی به کودکان اندکی دشوار و آمیخته به حیاست، اما آگاهی داشتن هر دو طرف یعنی والدین و فرزندان درباره این موضوع حساس بسیار با اهمیت بوده و نمی‌توان گفت که صبر می‌کنیم فرزندانمان، خودشان بزرگ شده و با این مسائل روبه‌رو شوند. بنابراین توضیح تولید مثل به کودکان و آموزش مسائل زناشویی به فرزندان ضروری به نظر می‌رسد.
بهترین تبلت ها برای کودکان ؛ کدام محصول را برای فرزندمان انتخاب کنیم؟
نباید فراموش کنیم مقتضیات زندگی صنعتی موجب شده تا فاصله ازدواج و دوران بلوغ افزایش یافته و فرزندان علاوه بر اینکه در این فاصله در برابر انواع و اقسام محرک‌ها و منابع اطلاعاتی همچون تلویزیون، ماهواره و اینترنت قرار دارند، این فرصت را نیز دارند که آگاهانه این مسیر را طی کرده و برای ازدواج مهیا شوند. اما این فرصت تیغ دو دم است که در صورت ناآگاهی موجب می‌شود خطرات بسیاری پیش روی نوجوانان و جوانان ما قرار گیرد. به عقیده محققان علوم رفتاری عدم آموزش مسائل جنسی به کودکان و عدم ارائه پاسخ به سوالات جنسی کودکان ، ممکن است مشکلاتی از قبیل ترس، اندوه و حتی در مواردی افسردگی را برای دختر و پسر نوجوان و بی اطلاع به دنبال داشته باشد.
او که از هیچ چیز خبر ندارد گمان بر این میبرد که شاید بلایی به سرش آمده یا نقصی در او پدید آمده است و مدتها درگیر این موضوع می‌شود. در حالیکه آموزش صحیح و به موقع والدین میتواند از این نگرانی‌ها و مصائب جلوگیری کند.
توضیح مسائل جنسی به کودکان ؛ خیر یا شر؟
نوزاد از همان بدو تولد با مناسبات مرتبط با جنسیت مواجه است و این مواجهه تا زمان مرگ نیز ادامه دارد. بنابراین آموزش جنسی نیز از همان سال های نخست زندگی آغاز می‌شود. یعنی حتی وقتی اطرافیان کودک خود متوجه نیستند، بطور مستقیم و غیرمستقیم در حال تأثیرگذاری بر مفاهیمی همچون هویت جنسی ، نقش جنسی کودک و آموزش جنسیت به فرزندمان هستند.
طبیعی است که هرچه سن کودک بیشتر می شود، ملاحظات تربیتی او نیز پیچیده تر می‌شود و همانطور که بسیاری از ابعاد یادگیری مثل زبان یا بسیاری از مهارت های حرکتی محدوده ایده آل خاص خود را دارند، آموزش جنسی (مانند آموزش تولید مثل به فرزندمان) نیز متناسب با سن کودک و سپس در دوران نوجوانی ملاحظات ویژه خود را می‌طلبد.
اما والدین اگر اصولاً در این خصوص دغدغه ای داشته باشند، اغلب دچار سردرگمی هستند. عدم آشنایی آنها با مفاهیم جنسی و محدود دانستن این امور در روابط جنسی بین زن و مرد، باعث می شود نتوانند در این مورد با کودکان خود صحبت کنند. خود آنها نیز اغلب در سن مناسب و به شکل مناسب با این مقوله آشنا نشده اند. بدتر آن که بسیاری از آنها تصور می کنند که صحبت در این رابطه ممکن است به ترغیب کودکان برای تفحص بیشتر و حتی تجربه های نامطلوب منجر شود.
در حالی که برخی از متخصصان بر ضرورت آموزش مسائل جنسی به کودکان و نوجوانان از سنین پایین تأکید می کنند به دلیل آنکه این قشر در معرض آگاهی‌های نامناسب و رفتارهای پرخطر است، اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند آموزش جنسی زودرس و زودهنگام به کودکان، به نوعی موجب بلوغ جنسی زودرس و مشکلات روانی و رفتاری در کودکان می شود و به تعویق انداختن آن را ترجیح می‌دهند.
این در حالی است که مطالعات متعدد، چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، نشان داده اند که آموزش جنسی مناسب در سن مقتضی، نه تنها باعث تشویق رفتار پرخطر نشده، بلکه فرزندانی که از نظر جنسی به درستی آموزش دیده‌اند حتی در نوجوانی و جوانی فعالیت جنسی را به مراتب دیرتر شروع کرده اند.
تأکید می کنم همانطور که هر سنی محتوای آموزشی خاص خود را دارد، در آموزش جنسی نیز لازم نیست برخی موارد به شکل زودرس برای کودکان توضیح داده شود و البته در مقابل طبیعی است که دادن اطلاعات لازم به شکل دیرهنگام با افزایش شانس آسیب به سلامت جسمی، روانی و اجتماعی فرد همراه خواهد بود.
آموزش بچه دار شدن به فرزندان ؛ از چه سنی مسائل زناشویی را به کودک توضیح دهیم؟
آموزش تولید مثل به کودکان باید به‌تدریج، زمان‌بندی شده، متعادل و متناسب با ویژگی‌های سنی و با لحاظ حرمت و احترام و همچنین پرهیز از افراط و تفریط داده شود. در عین حال باید توجه داشت که اگر این آموزش‌ها با تاخیر، پنهان‌سازی و بر مبنای خرافه‌ها باشد، آسیب‌زاست. توضیح مسائل زناشویی به کودکان باید درست باشد تا اعتماد نوجوان به ما جلب شود. نباید از نظر دور داشت که مخصوصا دختران ممکن است در سنین کودکی و نزدیک به نوجوانی وارد سن بلوغ شوند، بنابراین باید علاوه بر نکات ذکر شده از شرح و بسط بی‌مورد پرهیز شود و در سنین دبستان به شکل غیر مستقیم با آنها صحبت کرد.
از منظر تخصصی بحث مربوط به آموزش مسائل جنسی به کودکان از آن جهت که امر نوینی در آموزش کودکان محسوب می شود، مورد مناقشه بسیاری از روانشناسان و متخصصان علوم رفتاری و جنسی است. باید تأکید شود آموزش تولید مثل به کودکان شامل سن شروع یادگیری، مسئولیت آموزش آن، محدوده اطلاعات داده شده و چگونگی اطلاع رسانی به کودکان است که در مورد آنها نظریات مختلفی میان کارشناسان وجود دارد.
داستان شگفت‌انگیز ایلان ماسک ؛ فرزند طلاقی که مرز های علم و تخیل را به هم پیوند زد
اما به طور کلی در میان بسیاری از متخصصان نوعی اجماع بر سر کلیات آموزش مسائل جنسی به کوکان به مقتضای بازه سنی وجود دارد. این ترتیب به شرح زیر است و شامل اطلاعاتی می‌شود که هر کودک باید در بازه سنی خاصی نسبت به مسائل جنسی داشته باشد:
آموزش های جنسیت و تولید مثل به فرزندان ۰ تا ۵ سال:
- علم به نام صحیح اعضای بدن از جمله اعضای ناحیه تناسلی.
- درک اینکه نوزادان از رحم مادر متولد می‌شوند.
- داشتن عزت نفس نسبت به هویت مذکر یا مونث خود.
- صحبت کردن راحت والدین یا فرد بزرگسال قابل اعتماد دیگر درباره جنسیت.
- درک مفهوم فضای خصوصی هنگام تعویض لباس و رفتن به توالت. به ویژه ضروری است کودکان 5 ساله تفاوت خصوصی و سری را بفهمند.
آموزش های بچه دار شدن به فرزندان بین 6 تا 9 سال:
- درک تولید مثل حیوانات و گیاهان را به عنوان بخشی از چرخه حیات.
- آگاهی از تفاوت بین دو جنس و علم به نام صحیح اندام تناسلی خود و جنس مخالف.
- دریافت هایی کلی از پاسخ پرسش‌هایی مانند «نوزادان چطوری به دنیا می‌آیند؟»
- درک کلی از ایدز و عفونت‌ها و بیماری‌های تناسلی شایعه دیگر.
- مسئولیت روزافزون نسبت به سلامت کلی و نیازهای ایمنی بدن خود بهداشت شخصی از قبیل مسواک زدن، دوش گرفتن، رعایت تغذیه مناسب و غیره.
- فهم مفاهیم دوستی و عدالت و توانایی در میان گذاشتن احساسات خود را با والدین یا افراد بزرگسال قابل اعتماد دیگر.
آموزش های بلوغ، تفاوت جنسیت و مسائل زناشویی به فرزندان 9 تا 13 سال:
- درک جنسیت را به عنوان بخشی طبیعی از زندگی.
- آگاهی از روند تولید مثل و مفاهیمی نظیر آمیزش جنسی، پدر و مادرشدن، سقط جنین و جلوگیری از بارداری.
- آشنا شدن با تغییرات طبیعی دختران و پسرها در دوران بلوغ (عادت ماهیانه و احتلام).
- بتوانایی دوست شدن و حفظ دوستی. (معمولاً با هم جنس‌های خودشان)
- آگاهی از مفهوم سوء استفاده جنسی، نحوه تشخیص آن و اطلاع از رفتار مناسب در موقعیت‌های بالقوه خطرناک.
پدوفیلی چیست ؛ دلایل و روش‌های جلوگیری از آزار جنسی کودکان
والدین بایستی بکوشند متناسب با سن کوذک به سوالات و کنجکاوی های او پاسخ دهند و البته و در عین حال او را در مقابل خطرات و آسیب‌های احتمالی، مجهز کنند.
نکات مهم در توضیح بچه دار شدن به کودکان
- دروغ و سعی در پنهان کاری و طفره رفتن را زمانی که سوالی برای فرزندتان شکل گرفته کنار بگذارید. این کار شما را نزد او بی اعتبار می‌کند و باعث می‌شود اعتمادش به شما خدشه دار شود.
- اگر درباره سوال هایش از شما پرسید، ابتدا با او درباره این سوالش گفت و گو کنید تا متوجه میزان اطلاعاتش در این زمینه شوید. سپس متناسب با سن و اطلاعاتش جواب سوال هایش را بگویید. در صورتی که احساس کردید پاسخ‌ها، متناسب با سنش نیست، زمان پاسخ گویی را به چند وقت دیگر منتقل کنید. مثلا بگویید:”وقتی 9 سالت شد جوابش رو میگم…”
- سعی کنید میزان اطلاعات و حدسیات کودک را با طرح پرسش، مدیریت کنید. با این کار دانسته‌های او را به روش درست ساماندهی خواهید کرد.
- تا سنین راهنمایی، همه آموزش‌ها را به “تولید مثل” منعطف کنید. یعنی از لذت بخش بودن رابطه جنسی صرف نظر کرده و هدف را تولید مثل قرار دهید (برای این کار می‌توانید از تولید مثل گیاهان و جانوران برایش بگویید).
- در حضور خودش، اعضای بدنش را به او معرفی کنید. بعد از معرفی گوش و چشم و سایر اعضای بدن، با استفاده از اطلس‌های بدن، اعضای جنسی اش را با نام علمی و کارکردش آشنا کنید.
- اگر کودک آلت تناسلی خود را دستکاری کرد، از خشونت بپرهیزید و آهسته و آرام او را مشغول کار دیگری کنید. علت این رفتار او ممکن است کنجکاوی، ناآشنایی با اعضای بدن، مشکل جسمی (خارش، انگل، سوزش خشکی پوست و…) باشد. در برخی موارد کودک از این طریق به آرامش می‌رسد. برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
واکنش درست و توضیح بلوغ به کودکان ؛ نقش والدین چیست؟
موضوع بلوغ و بالغ شدن فرزندان از بخش های اساسی تربیت جنسی است. توضیح بلوغ به کودکان موضوعی است که باید همراه با آموزش‌های کلیدی به آن توجه داشت. از آنجا که در این دوران نوجوانان احساس استقلال می‌کنند، زمینه‌های لجبازی، نافرمانی و سرکشی در اغلب آنها وجود دارد. نوجوانان با والدین لجبازی می‌کنند و نسبت به قبل پرخاشگرتر و حساس‌تر می‌شوند که اینها در دوران بلوغ طبیعی قلمداد می‌شود و تقریبا تمام نوجوانان این دوران را می‌گذرانند. بنابراین بهتر است هم والدین نسبت به خصوصیات دوران بلوغ اطلاعات داشته باشند و هم خود نوجوانان درباره تغییرات جسمی و روان شناختی این دوره آگاهی پیدا کنند.
متخصصان مسائل جنسی معتقدند در دوران بلوغ مسائل جنسی فرزند باید با جنس موافق او مطرح شود؛ مادران باید در مورد دوران بلوغ و تغییرات دوران بلوغ با دختران صحبت کنند و پدران با پسران خودشان. ضمن این که به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود دختر با پدر و پسر با مادر در این مورد صحبت کند. ضمن اینکه باید به بلوغ به عنوان یک اتفاق مثبت و خوب نگاه و حتی برای آنها به مناسبت بالغ شدن هدیه‌ای در نظر گرفته شود. به این ترتیب بچه‌ها از این که بزرگ می‌شوند احساس خوبی نسبت به خود پیدا می‌کنند.
مسئله بازی های جنسی؛ سو استفاده یا کنجکاوی
همانطور که پیشتر ذکر آن رفت،کنجکاوی در باب مسائل جنسی در سنین پایین از مقتضیات این بازه سنی است. یکی از انواع حل این کنجکاوی نیز به اشکالی مثل بازی کردن در بین همسالان صورت میگیرد. یکی از آشناترین بازی های همه بچه ها در سنین 3 تا 7 سالگی «دکتر بازی» است. کمتر کسی است که نام این بازی را از دهان بچه ها نشنیده باشد. در این بازی بچه ها به بهانه معاینه کردن به اندام همدیگر دست می زنند و دنبال کشف بدن جنس مخالف هستند.
در تیجه ممکن است ناگهان با صحنه برهنگی فرزندان خود مواجه شوید که به اندام یکدیگر مشغولند. در چنین مواقعی نباید با فرزندتان برخورد ناخوشایندی داشته باشید، چرا که حس سرخوردگی و ترس درخصوص مسائل جنسی در او نهادینه می شود و می تواند بسیار مخرب باشد. فقط باید بدایند این بازی ها و کشف و کنجکاوی امری طبیعی است و تنها باید برای آن حد و مرز مشخص کنید. این خود بخشی از آموزش مسائل جنسی به کودکان است.
یکی از راه های تعیین حد و مرز این است که در فرایند آموزش مسائل جنسی به کودکان، به فرزندتان یاد بدهید برخی اندام ها کاملا خصوصی هستند و همیشه باید پوشیده بمانند و در حضور دیگران نباید آن ها را نشان داد. همچنین توضیح جنسیت به کودکان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. خصوصی بودن این موضوع را باید برای بچه ها توضیح داد. آن ها باید بدانند نه تنها در مورد این مسائل نباید با کسی حرف بزنند بلکه اگر بچه کوچک تری هم از آنها سوالی پرسید نباید به او جواب بدهند و باید بگویند از پدر یا مادرت بپرس!
هویت جنسی کودکان از همان سه سالگی شکل می گیرد. کودکان در این سن می توانند تشخیص دهند دخترند یا پسر. آن ها کم کم با نقش خود به عنوان دختر یا پسر آشنا می شوند و می توانند دوستان و بازی های مناسب سنشان را انتخاب کنند. اصولا پسرها نسبت به دخترها بازی های خشن تر و پرسر و صداتری را دوست دارند.
بهترین حالت این است که در این سنین بازی ها و فعالیت های بچه با والد همجنس خود بیشتر شود. مثلا پسر اطراف پدرش باشد و کارهای مردانه را یاد بگیرد. دختر بیشتر با مادرش بماند و فعالیت ها و حرکاتش دخترانه شود. اما در خانواده تک والد یا زمانی که والد همجنس کمتر در خانه است نقش والد جنس مخالف بسیار سخت می شود. در این شرایط والد جنس مخالف باید خیلی مراقب باشد که کودک با تقلید رفتار او هویت جنسی اش تغییر شکل پیدا نکند.
بهترین کتاب های آموزش مسائل جنسی به کودکان
گاها یکی از سوالات والدین این است که آیا به طریقی غیر از مشاوره هم میتوان توانایی هایی برای آموزش مسائل جنسی به کودکان کسب کرد؟ پاسخ مثبت است و راه هم مطالعه کتاب هایی برای آموزش مسائل جنسی به کودکان می‌باشد.
برخی از بهترین کتاب های آموزش مسائل جنسی به کودکان عبارتند از:
- نه به من دست نزن: آموزش اصول تربیت جنسی فرزندان برای والدین، اثر زهرا سعدی، انتشارات سیادت.
- روان شناسی تربیت جنسی کودکان و نوجوانان، تالیف فرهاد شیویاری و آرزو صفریانی، انتشارات آذرفر که از معروف ترین کتب این حوزه در زبان فارسی است.
- تمایلات جنسی کودکان و نوجوانان، تالیف ساندرین فن در دوف،
- کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان، اثر دکتر کریستال د فریناس، ترجمه سارا رئیسی طوسی و منتشر شده توسط انتشارات صابرین
- یکی از بهترین آثار در این زمینه، بسته تربیت جنسی کودکان به همت لیلا شقاقی است که شامل 4 عنوان است به این ترتیب، من رازهایی دارم، دخترها و پسرها چه فرقی با هم دارند؟، بچه ها از کجا به دنیا می آیند؟، بچه ها چگونه به وجود می آیند؟
- همچنین مجموعه فیدیبو کتابی دقیقا تحت عنوان آموزش مسایل جنسی به کودکان منتشر کرده است که از طریق سایت یا اپلیکیشن این مجموعه قابل دریافت است.
بیشتر بخوانید:
- افزایش لذت جنسی با گل کشیدن ؛ بررسی ترکیب سکس و ماری جوانا در مطالعه‌ای جدید!
- بهترین اپلیکیشن های آموزش زبان برای فارسی زبانان ؛ نوآورانه بیاموزید!
- بهترین اپلیکیشن های آموزش آشپزی ؛ سرآشپز خونه خودت باش!
گردآوری: techrato
