ایمنی گله ای یا ایمنی جمعی که بعضا تحت عنوان ایمنی اجتماعی نیز شناخته می‌شود این روزها نامش زیاد به گوش می‌خورد. از این مفهوم چه می‌دانیم؟
احتمالاً عبارت ایمنی گله ای را در ارتباط با شیوع ویروس کرونای جدید (SARS-Cov-2) شنیده‌اید. برخی رهبران، مانند بوریس جانسون، نخست وزیر انگلستان، معتقدند ایمنی گله‌ای می‌تواند راهی برای خلاص شدن از ویروس کرونا باشد. ایمنی توده‌ای گاهی ایمنی اجتماعی و مراقبت توده‌ای یا گروهی نیز، نامیده می‌شود. ایمنی توده‌ای زمانی حاصل می‌شود که اکثر اعضای یک جامعه در برابر بیماری، ایمن شده باشند؛ که این ایمنی از شیوع بیشتر ویروس جلوگیری می‌کند.
ایمنی گله ای چیست و چگونه کار می‌کند؟
ایمنی گله‌ای به دو روش اتفاق می‌افتد:
- اکثر مردم به بیماری مبتلا شوند و مصونیت طبیعی ایجاد شود.
- به اکثریت جامعه واکسن بیماری تزریق شود تا دربرابر ویروس، ایمن باشند.
مصونت توده‌ای می‌تواند از جامعه در برابر برخی ویروس‌ها محافظت کند. در ادامه دلایل اثرگذاری ایمنی گروهی یا توده‌ای را می‌خوانیم. همچنین بررسی می‌کنیم که آیا ایمنی گله‌ای برای توقف شیوع ویروس کرونا نیز مؤثر خواهد بود؟
بیشتر بخوانید:
ویروس کرونا در هوای گرم ؛ آیا شروع تابستان شیوع کووید 19 را کاهش می‌دهد؟
وقتی درصد زیادی از مردم نسبت به یک بیماری مقاوم باشند، سرعت شیوع کاهش می‌یابد و یا متوقف می‌شود. عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی به روش فرد به فرد متنقل می‌شوند. اما وقتی اکثر مردم ویروس‌ها نگیرند یا منتقل نکنند، زنجیره شیوع نیز از بین می‌رود. این شیوه به افرادی که واکسینه نشده‌اند یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند کمک می‌کند؛ برای مثال:
- سالمندان؛
- کودکان؛
- زنان باردار؛
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف شده؛
- افراد دارای بیماری زمینه‌ای.
آمارهای مرتبط با ایمنی گله ای
در برخی بیماری‌ها، وقتی ۴۰ درصد مردم جامعه نسبت به بیماری ایمن می‌شوند، ایمنی توده‌ای اثری مانند واکسینه شدن کل جامعه می‌گذارد. ولی در بیشتر موارد، باید ۸۵ تا ۹۰ درصد مردم ایمن شوند، تا شیوع بیماری به طور کامل متوقف شود.
برای مثال، باید ۱۹ نفر از هر ۲۰ نفر مجهز به واکسن سرخک باشند تا مصونیت توده‌ای اتفاق بیفتد و شیوع بیماری متوقف شود. این به این معناست که اگر کودکی به سرخک مبتلا شود، اطرافیان او در جامعه به احتمال زیاد واکسینه شده‌اند و آنتی‌بادی‌هایی برای ایمن بودن در برابر ویروس تولید کرده‌اند. در این صورت از شیوع بیشتر بیماری جلوگیری خواهد شد.
هدف مصونیت اجتماعی یا ایمنی گله ای این است که از افراد در برابر ابتلا و انتقال بیماری‌هایی مانند سرخک، محافظت کند. در مقابل، اگر اطرافیان کودک مبتلا واکسینه نشده باشند، بیماری به راحتی منتقل خواهد شد؛ زیرا در آن جامعه مصونیت اجتماعی وجود ندارد.
برای فهم بهتر، فردی را بدون ایمنی به عنوان یک نقطه قرمز تصور کنید که توسط نقطه‌های زرد رنگ، که افراد ایمن هستند، احاطه شده‌است. اگر نقطه قرمز نتواند با نقطه‌های زرد رنگ تماس داشته باشد، مصونیت گله‌ای یا ایمنی گروهی به وجود خواهد آمد. درصد افرادی که برای آهسته شدن شیوع یا قطع زنجیره شیوع بیماری، باید ایمن باشند، “آستانه مصونیت اجتماعی” نامیده می‌شود.
ایمنی طبیعی
پیش از پاسخ به سوال ایمنی گله ای چیست بیایید دقیقا مکانیزم ایمنی در بدن انسان را واکاوی کنیم. ایمنی طبیعی زمانی اتفاق می‌افتد که شما پس از ابتلا به یک بیماری خاص، در برابر آن ایمن می‌شوید. ابتلا به بیماری سیسم ایمنی را برای ساخت آنتی‌بادی‌ها راه‌اندازی می‌کند؛ که این آنتی‌بادی‌ها با میکروبی که باعث عفونت درون بدن‌تان شده، مبارزه می‌کنند. اگر دوباره با آن ویروس روبه رو شوید، آنتی‌بادی‌هایی که قبلاً تولید شده‌اند می‌توانند پیش از پخش شدن ویروس و بروز علائم بیماری، با آن مبارزه کنند. برای مثال اگر در کودکی مبتلا به آبله‌مرغان شوید، احتمال ابتلای دوباره بسیار کم خواهد بود؛ حتی اگر در تماس با فرد مبتلا باشید.
ایمنی طبیعی می‌تواند به بروز مصونیت یا ایمنی اجتماعی کمک کند؛ اما به دلایل زیر، به اندازه واکسیناسیون مؤثر نخواهد بود:
- همه افراد باید به ویروس مبتلا شوند تا ایمنی لازم به دست آید.
- ابتلا به یک بیماری گاهی می‌تواند خطرات جدی داشته باشد.
- ممکن است ندانید که به ویروس مبتلا شده، و با در برابر آن ایمن شده‌اید.
مسئله فشار تکاملی
ایمنی گله ای به عنوان یک فشار تکاملی بر روی طیفی از ویروس‌ها عمل می‌کند. این نوع ایمنی به تولید سویه‌های جدید ویروسی با جهش پیدا کردن آنها منجر می‌شود. به عبارت دیگری ویروس‌هایی که قادر جهش‌هایی داشته باشند که از ایمنی جمعی آنها را فراری دهند، قادر خواهند بود ژن‌های خود را به نسل بعدی منتقل کنند و تکثیرمی‌یابند.
از نظر زیست شناسی ملکولی، این فرار از ایمنی گله‌ای در ویروس‌ها از طریق رانش آنتی‌ژنی رخ می‌دهد. به این معنا که جهش در بخشی از ژنوم ویروسی که آنتی‌ژن سطح ویروس را کد می‌کنند، انباشت می‌شود. عمدتا معمول پروتئین کپسید ویروس تغییر در اپی توپ ویروسی را سبب می‌شود.
در سویی دیگر بخشهای ژنوم جدا شده ویروسی یا تغییر آنتی‌ژن مجددا منتقل می‌شوند که معمولاً در صورت وجود فشارهای بیشتر در گردش خون حاضر است و می‌تواند سویه‌های جدید ویروس را تولید کند. با وقوع هر یک از این رخدادها سلولهای T خاطره قادر نخواهند بود آنتی‌ژن جهش یافته روی سطح ویروس را شناساسس کنند.
آیا ایمنی گله ای مؤثر است؟
ایمنی توده‌ای برای برخی بیماری‌ها مؤثر عمل می‌کند. برای مثال در نروژ مصونیت اجتماعی در برابر ویروس H1N1 ،یا آنفولانزای خوکی، از طریق واکسیناسیون و ایمنی طبیعی به وجود آمد. به طور مشابه، آنفولانزا در نروژ، موجب مرگ افراد کمی در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ شد؛ چون اکثریت مردم جامعه در برابر آن ایمن بودند.
مصونیت اجتماعی می‌تواند به توقف شیوع بیماری‌ها، مانند آنفولانزای خوکی، و سایر همه‌گیری‌ها کمک کند. اما ممکن است بدون اینکه هیچ‌کس متوجه شود، تغییراتی در این مصونیت رخ دهد. همچنین تضمینی وجود ندارد که ایمنی توده‌ای برای همه نوع بیماری مؤثر باشد.
ایمن بمانیم:
- روش صحیح ضدعفونی میوه و سبزیجات در دروان شیوع کرونا چگونه است؟
- نحوه صحیح شستشوی دست ها در دوران شیوع کرونا چگونه است؟
برای بیشتر افراد سالم، ایمنی اجتماعی جایگزین خوبی برای واکسینه شدن نخواهد بود. همه بیماری‌هایی که برای آنها واکسن وجود دارد، نمی‌توانند از طریق مصونیت اجتماعی به روش طبیعی متوقف شوند. برای مثال، ممکن است از طریق باکتری‌هایی در محیط اطراف، مبتلا به کزاز شوید. اما کزاز از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا می‌کند؛ بنابراین ایمنی طبیعی برای این نوع بیماری مؤثر نخواهد بود؛ و فقط از طریق واکسیناسیون می‌توان از شیوع آن جلوگیری کرد.
می‌توانید با مرتباً واکسینه شدن، در برابر بیماری‌های خاص موجود در جامعه از خود محافظت کنید. مصونیت اجتماعی ممکن است نتواند از فرد به فرد مردم یک جامعه محافظت کند؛ اما به جلوگیری از همه‌گیری‌های جهانی کمک می‌کند.
ایمنی جمعی و بیماری کووید 19
در حال حاضر، فاصله‌گذاری اجتماعی و شستن دست‌ها تنها راه‌های جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونای جدید می‌باشد؛ ویروسی که منجر به بیماری کووید ۱۹ شده است. آیا ایمنی توده‌ای می‌تواند شیوع این ویروس را متوقف کند؟ باید بگوییم خیر. اما دلیل آن چیست؟
- واکسیناسیون امن‌ترین راه برای رسیدن به مصونیت اجتماعی است؛ اما در حال حاضر هیچ واکسنی برای ویروس کرونای جدید وجود ندارد.
- پژوهش‌ها روی ضدویروس‌ها و سایر داروها برای درمان کووید ۱۹ هم‌چنان پابرجاست.
- دانشمندان هنوز نمی‌دانند که آیا افراد می‌توانند بیش از یک بار بیماری را بگیرند یا خیر.
- ابتلا به بیماری کووید ۱۹ می‌تواند اثرات جانبی داشته باشد و در موارد شدید، منجر به مرگ شود.
- پزشکان هنوز نمی‌دانند که چرا برخی افراد به نوع شدید ویروس مبتلا می‌شوند؛ درحالی که برخی دیگر، علائم خفیف دارند.
- افراد آسیب‌پذیر جامعه، مانند افراد مسن یا افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، وضع بسیار وخیمی پیدا می‌کنند.
- از طرفی دیگر جوان‌ها و افراد سالم نیز ممکن است نوع شدید بیماری را بگیرند.
- اگر افراد زیادی همزمان مبتلا شوند، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بیش از حد شلوغ خواهند شد.
مصونیت جمعی در برابر ویروس کرونای جدید در آینده
در حال حاضر دانشمندان درحال پژوهش روی واکسن ویروس کرونا هستند. اگر واکسن کشف شود، می‌توانیم در آینده با استفاده از مصونیت اجتماعی شیوع ویروس را متوقف کنیم. این به معنای ابتلا به ویروس در دوزهای خاص و اطمینان از این که اکثریت مردم جهان واکسینه هستند، خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
کشف 6 نوع جدید ویروس کرونا ؛ آیا یک همه گیری کرونا جدید در راه است؟
تقریبا همه بزرگسالان، نوجوانان و کودکان سالم باید واکسینه شوند؛ تا مصونیت اجتماعی برای افرادی که به واکسن دسترسی ندارند یا به دلیل شدت بیماری، قادر به ایمن شدن به شکل طبیعی نیستند، فراهم شود. اگر واکسینه شوید و ایمنی لازم را به دست آورید، در برابر ابتلا به ویروس یا انتقال آن مقاوم خواهید بود.
کلام آخر
مصونیت اجتماعی نوعی از مراقبت گروهی یا جامعه‌ای است که در صورت ایمن بودن اکثریت جامعه در برابر یک بیماری خاص حاصل می‌شود؛ و می‌تواند موجب توقف شیوع بیماری‌های عفونی مانند سرخک و آنفولانزای خوکی می‌شود.
امن‌ترین راه برای رسیدن به مصونیت اجتماعی، واکسیناسیون می‌باشد. همچنین می‌توانید برای ایمن شدن، به بیماری مبتلا شوید تا بدن ایمنی کافی را به دست آورد.
ایمنی گله ای برای توقف شیوع ویروس کرونا جواب نمی‌دهد. فقط درصورت واکسن می‌توان افراد آسیب‌پذیر و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند تا در برابر ویروس محافظ کرد و مصونیت اجتماعی ایجاد شود.
بیشتر بخوانید:
- تاثیر ماسک در جلوگیری از ابتلا به کرونا چشمگیر است ؛ WHO اشتباه می‌کرد؟
- کووید 19 چه مدت روی سطوح زنده می‌ماند؟
مترجم: بهار سجادی
.
منبع: healthline
