سال 1400 از همین الان سوالات جدی را برای همه ایجاد کرده است. به تازگی این سوال اساسی مطرح شده که مسئله کمبود معلم در سال 1400 چیست؟
پاندمی کرونا با خود مصائب زیادی به دنبال آورد. اما حداقل در یکی از موارد و با آنلاین شدن آموزش، وضعیت کمی متفاوت شد. آموزش آنلاین و از راه دور که سالها درباره آن بحث جریان داشت، بالاخره و بالاجبار طی مدت زمان کوتاهی برای ادامه آموزش رده های مختلف سنی به راه افتاد.
این موضوع اگرچه در نهاد خود برخی مسئل و مشکلات داشت و هنوز هم به نحوه اجرای آن ایرادهایی وارد است، حداقل باعث شده یک موضوع کمتر به چشم بیاید و به حاشیه رانده شود، موضوع کمبود معلم در سال 1400.
آنطور که از شواهد امر، آمارهای موجود و اظهارات مقام های مسئول برمیاید، طی سالهای گذشته معضل کمبود معلم تا حدی زیادی رشد کرده است. پیش بینی ها همواره بر این نکته اتفاق دارند که معضل کمبود معلم در سال 1400 به طرز فجیع تر و عمیق تری رخ نمایی خواهد کرد.
البته باید دید با وضعیت کرونایی و کلاس های آنلاین، آیا این معضل به اندازه برگزاری کلاس های حضوری رخ نمایی میکند یا نه، ولی به هر صورت و بنابر هشدارهای برخی کارشناسان، معضل کمبود معلم در سال 1400 بسیار جدی است.
در ادامه این گفتار تلاش میکنیم تا موضوع کمبود معلم در سال 1400 را به طور دقیق و با تکیه به اظهار نظرهای کارشناسی برخی مسئولان موشکافی کنیم. با ما همراه باشید.
کمبود معلم در سال 1400 چقدر جدی است؟
سال 1400 از همین الان خبرساز و مهم در نظر میرسد. از همین حالا پیش بینی قیمت مسکن در سال 1400 که در سال جاری با حواشی و مسائل گوناگونی روبرو بود اهمیت زیادی یافته است.
در کنار آن و به تناسب اهمیت یافتن آموزش آنلاین و البته بالارفتن قیمت گوشی در بازار سال جاری، پیش بینی قیمت گوشی در سال 1400 نیز از سایر موضوعات مهم خواهد بود.
اگر پیگیر مسائل اقتصادی معیشتی باشید باید از حواشی یارانه در سال 1400، حداقل حقوق در سال 1400 و البته عیدی و افزایش حقوق در سال 1400 نیز مطلع شوید.
اما به تازگی مبحث کمبود معلم در آموزش و پروش نیز به لیست حواشی و موضوعات سال آینده اضافه شده است.
اگر زمانی مسئله کمبود معلم یا بحث کمبود معلم مربوط به برخی نقاط خاص کشور بود و کمتر در معرض توجه رسانه ها قرار میگرفت، حالا این روزها دیگر تفاوتی ندارد پایتخت باشد یا یکی از استان های مرزی، همه جا بحث کمبود معلم چشمگیر است.
برای اولین بار بحث کمبود معلم را اسفندیار چهاربند رئیس مرکز برنامه ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در سال 97 اعلام کرد. او در این باره گفته بود: تا سال 1401 خروج نیرو از آموزشو پرورش خارج از عرف متداول است در سال 97 حدود 65 هزار نفر مشمول بازنشستگی هستند که پیشبینی میکنیم 55 هزار بازنشسته شوند و اگر بدین صورت که تا امروز بوده واکنش نشان داده شود شدت کمبود نیرو تا سال 1399 آموزش و پرورش را از پا در میآورد!
حالا به خوبی میتوان ردپای اظهارات چهاربند را در کلاس های درس آموزش و پرورش حس کرد. آنجا که کلاسهای درس مدارس دولتی امسال تا همین اواخر مهر بدون معلم مانده بودند و تمام روشهایی که با استفاده از آن میشد اوضاع را مدیریت کرد، به کار گرفته شده است از رساندن جمعیت کلاسهای درس به بالای 40 نفر تا به کار بردن روشهایی همچون خرید خدمت آموزشی، استفاده از انواع معلمان از حقالتدریس و بازنشسته و به کارگیری گسترده سرباز معلمان!
حتی دیگر وضع به گونه ای شد که معلمان نهضت سوادآموزی که برای آموزش به بزرگسالان به کار گرفته میشدند، حالا وارد آموزش دوره ابتدایی شده اند. در این شرایط میتوان فهمید که طبعا اولویت با آموزش با کیفیت نیست و هدف خالی نبودن کلاس های درس از معلم است.
بنابر آنچه که برخی از کارشناسان حوزه آموزش و پروش بر آن تاکید دارند، برخی سیاست های سال های گذشته در پدید آمدن چنین معضلی بی تاثیر نبوده است.
مازاد دانستن بخشی از معلمان مشغول به فعالیت و استفاده از روش هایی چون خرید خدمات آموزشی از بخش خصوصی به جای استخدام رسمی معلمان از اساسی ترین نقدهایی است که کارشناسان حوزه آموزش بر دولت وارد میدانند.
ما امروز در تکراتو و بنابر نزدیک شدن به شروع سال جدید شمسی به بررسی معضل کمبود معلم در سال 1400 با تکیه بر اظهارنظرهای رسمی کارشناسان آموزش و پرورش و سایر مسئولان آموزشی کشور خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید:
پیش گویی و طالع بینی سال 1400 و 2021 ؛ بشنو و باور نکن!
کمبود معلم در سال 1400 را جدی بگیرید!
علی الهیار ترکمن به عنوان جانشین اسفندیار چهاربند در معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پروش به تازگی در یک مصاحبه به طور مشروح به سوالات در ارتباط با معضل کمبود معلم در سال 1400 پاسخ داده است.
او در واکنش به موضوع بازنشستگی بیش از 250 هزار معلم طی 4 سال آتی و نیاز آموزش و پرورش به نیروی جدید گفت:
وزارت آموزش و پرورش مثل هر دستگاه اجرایی دیگر که از منابع دولتی اعتبار دریافت میکند باید در چارچوب سیاستهای دولت حرکت کند و نیاز داریم که سند جامع نیروی انسانی خود را تدوین کنیم، هماکنون برآورد دقیقی از نیروهای خروجی داریم و حتی با فرض به تعویق انداختن بازنشستگی و استفاده از تمام ظرفیتهای ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری میدانیم که 255 هزار نفر تا سال 1403 از آموزش و پرورش خارج میشوند.
وی اضافه کرد: اما اینکه ورودیهای آموزشوپرورش چه تعداد باشد و نیاز ما براساس نُرمهای قانون جامع اصلاح نظام اداری و سند تحول بنیادین در چه حوزههایی باشد را باید در چند حوزه طبقهبندی کرد.
او همچنین از ضعف کلی نیروی انسانی در وزارت آموزش و پرورش خبر داد: یک حوزه از نیاز ما به نیروی انسانی مربوط به نیروهای آموزشی است یعنی معلمانی که باید به کلاس درس بروند و وظیفه تدریس را بر عهده دارند اما علاوه بر معلم تعداد دیگری نیرو نیاز داریم یعنی مربی پرورشی، مربی بهداشت، مشاور مدارس، مدیریت آموزشگاه و معاون در مدارس که مجموعه آنها را به باید به صورت یک پکیج در نظر بگیریم.
ترکم ادامه داد: حتی به نیروی اداری نیز احتیاج داریم و باید بدانیم مجوزهایی که سالانه از سوی سازمان اداری و استخدامی صادر و به آموزش و پرورش ابلاغ میشود در راستای سیاستهای اصلاح نظام جامع امور اداری و سیاستهای سند تحول بنیادین باید در چه سطحی باشد.
وی اظهار داشت: از هم اکنون باید برای سال 1400 چارهاندیشی کنیم چون ادامه شیوههای فعلی با توجه به تعداد افرادی که از آموزشوپرورش خارج شده و میشوند غیرممکن است و باید حجم قابل قبولی از نیروی انسانی داشته باشیم تا بتوانیم کلاسهای درس را پوشش دهیم.
آقای فانی روش های درستی به کار نگرفت
علی الهیار ترکمن در بخش دیگری از صحبت های خود رویکرد وزیر قبلی یعنی آقای فانی را به آموزش و پرورش تایید کرد اما معتقد بود آقای فانی با وجود دید خوب و درستی که داشت در اجرا چندان موفق عمل نکرده است و ببیش از حد در استفاده از بازنشستگان افراط کرده است. او در این باره گفت:
تیم مدیریتی آقای فانی را اگر بررسی کنید اکثر آنها بازنشسته بودند که برخی تا بیش از یک دهه از بازنشستگی آنها میگذشت، رویکرد جدید و 5 محوری که در قالب یک منظومه بیان کرد باید با یک فکر جدید اجرا میشد و در عمل بسیاری از مدیرانش به ویژه در حوزه بودجه و نیروی انسانی با این 5 محور مخالف بودند، تعارضی که الان در صحبتها و موارد میبینید از این تناقض شکل گرفته است.
معاون برنامه ریزی آموزش و پرورش اضافه کرد: آقای فانی در ساختار، جزیرهای عمل کرد یعنی به جای اینکه معاونت برنامهریزی تأسیس کند و نظام برنامهریزی آموزشی را در وزارت آموزش و پرورش با جدیت دنبال کند بحث برنامهریزی نیروی انسانی را از معاونت توسعه مدیریت گرفت و زیرمجموعه مرکز دیگری قرار داد و دو نهاد موازی را در کنار یکدیگر قرار داد، این باعث شد بین آنها هیچ هماهنگی اتفاق نیفتد و حتی افرادی که برای مدیریت این مرکز منصوب کرد افراد بازنشستهای بودند که نتوانستند عملکرد خوبی داشته باشند و حتی سال 97، تا دی ماه ساماندهی نیروی انسانی و ابلاغها انجام نمیشد و تعداد ابلاغهای صوری بسیار زیاد بود.
آقای ترکمن افزود: آقای فانی معتقد بود، تعداد نیروی انسانی آموزش و پرورش را بر روی 700 هزار نیروی انسانی متمرکز و با یک نیروی انسانی فعال و چابک، نیازهای آموزشی را تأمین کند؛ مرکز برنامهریزی و نیروی انسانی که امروز نسبت به منحل شدن آن نقد دارد باید زمینه تدوین سند جامع نیروی انسانی آموزشوپرورش را با سازمان برنامه و بودجه میبست و این موضوع را آنجا بررسی میکرد که آیا کاهش جمعیت معلمان به 700 هزار نفر اقدام درستی است یا خیر؛ وزیر یک تئوری را مطرح کرده بود اما بدنه وزارتخانه نتوانست آن را پیادهسازی کند، مشکل از آنجا ناشی شد که یک حرف درست را به شکل بد اجرا کردند و از این زاویه، ضربه خورد و مورد تهمت قرار گرفت که میخواهد نیروی انسانی را محدود کند.
بیشتر بخوانید:
حیوان نماد سال 1400 چیست؟ ؛ معنا، تاریخچه و ریشه گاهشماری حیوانی!
رنگ سال 1400 چیست؟ رنگ سال چگونه تعیین می شود و به چه معناست؟
بررسی وضعیت آموزش و پرورش
برخی کارشناسان معتقدند در چهار دهه گذشته، آموزش و پرورش هیچ الگوی مشخص برای ارائه خدمات آموزش و پرورشی نداشته و موقعیتمحور و روزمره مدیریت شده است.
در سالهای اول انقلاب تمام تلاش مسئولان این بود که یک نگاه حداکثری به پوشش تحصیلی داشته باشند و هر فردی را به عنوان معلم استخدام میکردند.
در آن ایام رشد جمعیت لازمالتعلیم بسیار زیاد بود و سالانه 3.5 درصد رشد جمعیت دانشآموزی داشتیم، این برآیند درست بود که به ظاهر پوششهای تحصیلی را بالا بردیم اما استانداردها را شکستیم.
امروز وزارت آموزش و پرورش هیچ استاندارد بهروز شدهای ندارد و حتی زمینه و فرصت استاندارد کردن را هم نداریم یعنی در نیروی انسانی باید بحث معیشت، جایگاه، آموزش ضمن خدمت، حداقل تراکم کلاسهای درس و بسیاری موارد دیگر را در نظرد داشت و چنین چیزی حتی در حوزه امکانات آموزش و پرورش فعلی هم نیست.
استخدام در آموزشوپرورش از چه زمانی محدود شد؟
تا سال 79 جمعیت دانشآموزی در حال افزایش بود و پس از آن رشد متوقف شد و تمام نیروهایی که استخدام شده بودند بحث ضریب اشتغال آنها دچار تغییراتی شد، پس از آن در دورهای، جلوی ورودی آموزش و پرورش را بستند و گفتند مازاد نیرو دارید که البته درست میگفتند چون 980 هزار نیروی انسانی با 11.7 میلیون نفر دانشآموز داشتیم و آنجا بود که استخدام را محدود کردند و این محدود کردن استخدام به تدریج باعث ایجاد شرایط فعلی شد.
اگر در آن ایام فکر میکردند، زمانی جمعیت دانشآموزان کاهش مییابد و سراغ استخدام افراطی نمیرفتند، امروز دچار وضعیت فعلی نمیشدیم، یک قلم در سال 1370 حدود 105 هزار نفر آن هم در یک سال استخدام شدند و تحلیل نمیکردند که از دهه 80 به بعد افت جمعیت دانشآموزی را خواهیم داشت وضریب اشتغال افراد استخدام شده دچار مشکل میشود.
چرا هماکنون در استانها عدم توازن داریم و در استانی مانند ایلام به ازای هر 5 دانشآموز یک معلم داریم و حتی نیروها را در استانهای مهاجرپذیر مثل شهرستانهای استان تهران و البرز به درستی توزیع نکردند، پس یک قسمت از اشکال کار مربوط به این است که الگوی نیروی انسانی نداشتیم و صرفاً نگاه کمی داشته و استانداردها را شکستیم، این شکسته شدن استانداردها در حوزه نیروی انسانی امروز نمود بیشتری پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید:
همه نمادهای سال 1400 ؛ تاریخچه نوروز، لحظه تحویل سال و حیوان سال 1400!
سریال های نوروز 1400 ؛ کدام سریال ها در نوروز 1400 به روی آنتن میرود؟
راه حل معضل کمبود معلم در سال 1400 چیست؟
ما باید یک نگاه علتمحور نسبت به مسائلآموزش و پرورش داشته باشیم تا وضعیت و شرایط را بدتر به مدیران بعدی تحویل ندهیم؛ دیگر ظرفیتی نداریم که بخواهیم آن را هم تحلیل برده و تحویل نسل آینده بدهیم و مسائل و مشکلات آنها را بیشتر کنیم.
درباره نیروی انسانی آموزش و پرورش ابتدا باید به یک الگوی مشخص برای تعیین نیاز آموزش و پرورش برسیم، قوانین و مقررات، وضعیت ما را روشن کرده است که دقیقاً باید چگونه عمل کنیم و برای آنکه بتوانیم آن را اجرایی کنیم به الگو نیاز داریم تا بدانیم نیاز به نیروی انسانی را چگونه تأمین کنیم؛ تحلیل نیازهای واقعی آموزش و پرورش مهم است و اینکه الگو در قالب سند جامع نیروی انسانی چگونه تدوین شود.
در به کارگیری نیرو باید از سازوکارهای انعطافپذیر استفاده کنیم؛ آموزش و پرورش وابسته به جمعیت است و جمعیت نیز هر 5 سال دچار نوسانات محسوس و هر 10 سال یکبار نیز دچار نوسانات ملموس میشود و در دهههای گذشته آن را تجربه کردهایم. بنابراین نمیتوانیم نیرو را گرفته و در یک منطقه ثابت کنیم ممکن است آن منطقه سه سال آینده به نیروی انسانی نیاز نداشته باشد.
یکی از کارشناسان درباره معضل استخدا در آموزش و پرورش از اواخر دهه پنجاه میگوید: این موضوع هم به همان از بین رفتن استانداردها مربوط است؛ به موجب مصوبه شورای عالی انقلاب در سال 58 بخشنامهای معروف به 230 را داریم، شرایط اول انقلاب به گونهای بود که ادارهها از نیروی انسانی خالی و یک بحرانی ایجاد شده بود که با پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش وقت، شورای انقلاب این مصوبه را میدهد تا آموزش و پرورش مجاز باشد از نیروهای آموزشی در حوزههای اداری هم استفاده کند و تا همین الان، فقط از نیروهای آموزشی برای تصدی مشاغل اداری استفاده میشود و آموزشوپرورش در طول 4 دهه گذشته حتی یک بار مجوز استخدام نیروی اداری نداشت و این یک معضل است، وقتی دبیر زیستشناسی را کارشناس بودجه میگذارند، کارکردهایش مشخص است و نمیتوان توقع داشت که عملکرد کیفی از خود نشان دهد.
جمع بندی
همانطور که گفتیم، سال 1400 هنوز نیامده معضلات و سوالات اساسی درباره آن آغاز شده اند. البته که در بحث آموزش و پرورش باید تصمیماتی اتخاذ شود که بخش مهمی از آن به بودجه سال آینده برمیگردد و باید منتظر بررسی بندهای آن باشیم.
اما هرچه که باشد دولت حسن روحانی به پایان راه خود رسیده و از آنجایی که این دور دوم است انتظار تمدید دولت را نداریم. در نتیجه در میان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری 1400 هز کس که به ریاست جمهوری برسد باید برنامه های مشخصی برای این بخش در نظر داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
- خرید سربازی در سال 1400 ؛ آخرین اخبار و قوانین
- معافیت سربازی 1400 ؛ آخرین اخبار و قوانین
- دانلود تقویم 1400 برای دسکتاپ و اندروید ؛ بهترین نرم افزارهای تقویم سال آینده!
- امریه سربازی 1400 ؛ آخرین اخبار و قوانین
نظر شما در خصوص کمبود معلم در سال 1400 چیست؟ نظرات خود را در بخش کامنتها با تکراتو در میان بگذارید!